تاثیر شدت‏های مختلف چرایی بر تنوع و ترکیب پوشش گیاهی مراتع نیمه خشک (مطالعه موردی: مراتع محمد‏آباد، جیرفت)

علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورهبیست و دوم، شماره دو، اردیبهشت ماه 99

تاثیر شدت‏های مختلف چرایی بر تنوع و ترکیب پوشش گیاهی مراتع نیمه خشک (مطالعه موردی: مراتع محمد‏آباد، جیرفت)

احسان کمالی مسکونی[1]^*

Ehsane_2006@yahoo.com

بهزاد عادلی[2]

ایرج امیری[3]

چکیده

زمینه و هدف: آگاهی از فشارهای محیطی مخرب بر اکوسیستم که باعث تخریب زیستگاه‏ها و بیوم‏ها و در نتیجه کاهش تنوع گونه‏ای می‏گردد، ضروری است. یکی از فشارهای مخرب فیزیکی بر عرصه مرتع که باعث کاهش تنوع و از بین رفتن عناصر گیاهی حساس می‏گردد، چرای مفرط می‏باشد. هدف از انجام این تحقیق بررسی اثر شدت‏های مختلف چرایی بر تنوع و غنای گونه‏ای در مراتع نیمه خشک بخش محمد آباد، شهرستان جیرفت، استان کرمان بوده است.

روش بررسی:به منظور بررسی اثر شدت‏های مختلف چرایی بر تنوع و غنای گونه‏ای سه رویشگاه متفاوت قرق، چرای متوسط و چرای شدید انتخاب و با استفاده از 90 پلات 4 متر مربعی در طول 18 ترانسکت اقدام به نمونه برداری گردید. در داخل هر قاب، فهرست گونه‏های موجود، درصد تاج پوشش و تعداد افراد هر گونه یادداشت شد. برای ارزیابی شاخص‏های تنوع و غنا، شاخص­های غنای مارگالف و منهینگ و شاخص‏های تنوع سیمپسون، شانون-واینر، N0 هیل و N1 هیل محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده­ها در نرم افزار SPSS انجام شد و مقایسه شاخص‏های مختلف تنوع و غنا بین مناطق با شدت‏های چرایی مختلف توسط آزمون توکی صورت پذیرفت.

یافته ها: نتایج حاصل از محاسبه شاخص غنای مارگالف نشان داد که بین تمامی عرصه‏های چرایی از نظر آماری اختلاف معنی‏داری وجود دارد. از طرف دیگر بین مناطق مختلف چرایی از نظر شاخص غنای منهینگ اختلاف معنی داری وجود ندارد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص‏های تنوع، در هر چهار شاخص سیمپسون، شانون-واینر،  N0هیل و N1 هیل نشان دادند که بین تمامی عرصه‏های چرایی اختلاف معنی داری وجود دارد.

بحث و نتیجه‌گیری:  به‏طور کلی در منطقه مورد مطالعه شاخص های تنوع و غنای گونه‏ای به دلیل میزان بارندگی کم منطقه و قرارگیری در ناحیه نیمه خشک نسبتاً پایین است. بنابراین به علت حساس و شکننده بودن این نوع مراتع در بهره برداری از آن‏ها باید توجه بیش‏تری داشت تا از تخریب بیش‏تر جلوگیری شده و ترکیب گیاهی نیز اصلاح گردد.

واژه‌های کلیدی: شدت چرا، تنوع گونه‏ای، غنای گونه‏ای، مراتع نیمه خشک، جیرفت.

Effect of Different Grazing Intensities on Diversity and Plants Cover Composition in Semi-Arid Grazing

(Case study: Mohammad Abad, Jiroft)

Ehsan Kamali Maskooni[4]*

Ehsane_2006@yahoo.com

Behzad Adeli [5]

Iraj Amiri [6]

Abstract

Background and Objective: It is necessary to be aware of the destructive factors in the ecosystem. These factors cause shelter and biomass destruction, thus decreasing species diversity. Livestock over grazing is one of the most physical destructive pressures on rangeland that leads to a decrease in diversity and vegetation elements. The aim of this study has been conducted to investigate the effect of different grazing intensities on the diversity and richness of plant species in the semi-arid rangelands of Mohammad Abad area of Jiroft, Kerman Province, Iran.

Method: We selected 3 sites that included light, moderate and heavy grazing intensities. Sampling was performed using 90 plots (2 m²) along 18 transects. The list of specie, canopy coverage and number of individuals per species were recorded for each sampling unit. To evaluate diversity and richness of the plant species, Margalef and Menhing richness indices, and Simpson, Shannon, Hill N0 and Hill N1 diversity indices were calculated. SPSS software was applied for data analysis. Comparison of different indices of diversity and richness among study sites was performed by the Tukey test.

Findings: The results of Margalef richness index showed significant differences between all grazing sites. No significant difference existed in the Menhing richness index of different grazing categories (p<0.01). Results of calculations of diversity indices for Simpson, Shannon, Hill N0 and Hill N1 showed that there were significant difference (p<0.01) between all grazing sites.

Discussion and Conclusion: Generally, diversity and species richness indices due to low rainfall and placement in the semi-arid region are relatively low in the case study. Therefore, because of the sensitive and fragile nature of these types of rangelands in the operation, we should pay more attention to prevent further destruction and amended the composition.

Key words: Grazing Intensity, Species Diversity, Species Richness, Simi-Arid Rangelands, Jiroft

مقدمه

مراتع بخشی از منابع طبیعی تجدید شونده و از با ارزش‏ترین سرمایه‏های طبیعی بوده و نقش ارزش‏مندی در حفاظت خاک، تأمین علوفه، محصولات فرعی، دارویی و صنعتی دارند (1). مطالعه و شناخت روابط متقابل اجزای اکوسیستم‏های مرتعی (به‏ویژه دام و گیاه) از مهم‏ترین ابزار جهت اتخاذ تدابیر صحیح مدیریت در مراتع است. از آنجا که حفاظت همه جانبه از اکوسیستم‏های مرتعی مستلزم مدیریت بر مبنای حفظ و نگهداری از تنوع گونه‏ای موجود در آن‏هاست، این امر جز با شناخت و اندازه‏گیری تنوع گونه‏ای محقق نمی‏شود. در این راستا آگاهی از فشارهای محیطی مخرب بر اکوسیستم که باعث تخریب زیستگاه‏ها و بیوم‏ها و در نتیجه کاهش تنوع گونه‏ای می‏گردد، ضروری است. یکی از فشارهای مخرب فیزیکی بر عرصه مرتع که باعث کاهش تنوع و از بین رفتن عناصر گیاهی حساس می‏گردد، چرای مفرط دام می‏باشد. چرای سنگین باعث افزایش برگ‏زدایی پوشش علفی، کاهش بیومس ایستاده، پوشش یقه و تنوع گونه‏های علفی می‏شود‏ و اغلب باعث کاهش در تولید اولیه خالص و بالتبع کاهش در فتوسنتز می‏‎شود. به‏طورکلی چرای سنگین ترکیب پوشش علفی را از طریق افزایش گونه‏های یک‏ساله و کاهش چندساله‏ها تغییر می‏دهد (2). مطالعات بسیاری، از کاهش تنوع و غنای گونه‏ای در مراتع تحت چرای شدید خبر می‏دهند. غلامی و همکاران  (2012) در بررسی تغییرات تنوع، غنا و گروه‏های کارکردی پوشش گیاهی در شدت‏های مختلف چرای دام نشان دادند که  افزایش شدت چرای دام موجب کاهش معنی‏دار شاخص‏های تنوع و غنای گونه‏ای گردیده است (3). زارع‏کیا و همکاران (2015) در تحقیقی به بررسی مدیریت‏های مختلف چرایی بر تنوع و غنای گونه‏ای در مراتع استپی ساوه پرداخته‏اند که نتایج آن‏ها نشان داد افزایش شدت چرا باعث کاهش درغنای گونه‏ای شده است. همچنین نشان دادند چرای تناوبی با شدت چرای متوسط، تأثیر مثبتی بر نوع و غنای گونه‏ای دارد (4). ریگی و همکاران (2013) به مطالعه اثر شدت‏های مختلف چرایی بر شاخص‏های غنا و تنوع پوشش گیاهی به منظور حفاظت زیست بوم‏های مرتعی تفتان پرداختند که نتایج آن‏ها نشان داد چرای دام براساس شدت، اثرات متفاوتی بر عملکرد اکوسیستم مرتعی می‏گذارد. همچنین با افزایش مدت قرق، بر میزان گونه‏های یا گروه گونه‏های کلیدی و کاربردی، که هریک مسؤول ایجاد تفاوتی در عرصه قرق هستند، افزوده شده و از این طریق بر میزان پایداری اکوسیستم می‏افزایند (5). در تحقیقی دیگر تمرتاش و همکاران (2014) به بررسی اثر شدت بهره‌برداری بر تنوع و غنای گونه‌ای در اکوسیستم مرتعی شوراب استان گلستان پرداخته‏اند که نتایج آن‏ها بیان می‏کند که اثر فشار چرا و بهره‌برداری در نهایت به کاهش تنوع و غنای گونه‌ای منجر شده است (6).

بدیهی است تنوع و غنای گونه‏ای در عرصه‏های مختلف با ویژگی‏های گیاهی، خاکی، اقلیمی و زمان بهره‏برداری تغییر می‏کند، بنابراین بررسی و مطالعه شیوه‏های مدیریتی مراتع و بررسی آثار بهره‏برداری و روابط اکوسیستم‏های مرتعی در شرایط قرق، چرای متوسط و چرای شدید فرصتی را فراهم می‎کند تا با شناسایی تغییرات تعداد گونه‏ها نسبت به انواع بهره‏برداری، مدیریت اصولی مراتع در مناطق مطالعه شده ممکن شود. هدف از این تحقیق، بررسی تنوع و غنای گونه‏ای در سیستم‏های چرایی توأم با شدت های مختلف چرایی در مراتع نیمه خشک روستای محمد آباد، شهرستان جیرفت در استان کرمان می‏باشد.

روش بررسی

موقعیت منطقه مورد مطالعه

منطقه نیمه خشک مورد مطالعه در 35 کیلومتری شمال شرقی شهرستان جیرفت واقع در استان کرمان بین طول‏های جغرافیایی″10  ′51 °57 تا ″ 12 ′53 °57 و عرض‏های″32  ′53  °28 تا ″44  ′54  °28 واقع گردیده است (شکل 1). ارتفاع ایستگاه حداقل 1820 و حداکثر 2015 متر از سطح دریا و میزان بارندگی متوسط ده ساله 285 میلی‏متر می باشد. حداکثر درجه حرارت در گرم‏ترین ماه سال 37 و حداقل درجه حرارت در سردترین ماه سال 6- درجه سانتی گراد و بر اساس روش دومارتن اقلیم منطقه نیمه خشک است.

شکل1- موقعیت منطقه مورد مطالعه در کرمان و شهرستان جیرفت

Figure 1.The location of case study in Kerman Provence and Jiroft City

روش تحقیق

با استفاده از بازدیدهای میدانی، محدوده مورد نظر مشخص و واحدهای کاری تعیین شد. به منظور بررسی تنوع و غنای گونه‏ای در سه شدت بهره‏برداری در هر یک از واحدهای کاری محدوده‏ای با وسعتی حدود 6 هکتار مشخص گردید. در منطقه نیز سه سایت قرق، چرای متوسط و چرای ضعیف تفکیک و سپس در توده‏های معرف مناطق انتخاب شده اقدام به مطالعه پوشش گیاهی گردید. به منظور نمونه برداری از روش سیستماتیک- تصادفی استفاده شد. به طوری که نمونه‏گیری‏ها در امتداد 6 ترانسکت به طول 100 متر که با فاصله 100متر از یکدیگر مستقر شده بودند انجام شد و در امتداد هر ترانسکت تعداد 5 کوادرات چهارمتر مربعی به شکل تصادفی مستقر گردید و تعداد 30 کوادرات در هر سایت و تعداد 90 کوادرات در کل منطقه مطالعاتی برداشت شد. پس از ثبت گونه‏های داخل پلات و طبقه‏بندی بر اساس فرم رویشی و طول عمر و دوام گیاهان درصد پوشش، تراکم، فراوانی و تولید اندازه‏گیری شد. برای ارزیابی تنوع گونه‏ای در مدیریت‏های مختلف چرای دام از شاخص‏های سیمپسون، شانون-واینر و هیل (N0 وN1 ) و برای مقایسه غنای گونه‏ای با توجه به تعداد گونه‏های گیاهی در هر سایت از شاخص‌های منهینک و مارگالف و همچنین برای محاسبه یکنواختی گونه‏ای از شاخص‏های پایلو و هیپ استفاده شد (جدول 1).

جدول 1- فرمول‌های شاخص‌های تنوع و غنا

Table 1. Diversity and Richness Indices Formulation

S: تعداد کل گونه ها، N: تعداد کل افراد در نمونه، P_i: سهم افراد در گونه iام نسبت به کل نمونه، e: مبنای لگاریتم طبیعی (71828/2)=e، n_i: تعداد افراد در گونه iام

با توجه به نرمال بودن توزیع داده‏ها، تجزیة واریانس داده‏های مربوط به شاخص‏های مختلف انجام شده و سپس مقایسه میانگین شاخص‏های مختلف تنوع بین مناطق با شدت‏های چرایی مختلف توسط آزمون توکی در سطح معنی داری 1 درصد با استفاده از نرم افزار SPSSvar 22  انجام شد.

یافته‏ها

نتایج حاصل از محاسبه شاخص‏های عددی غنا، تنوع و یکنواختی گونه‏ای در جدول (2) نشان داده شده است. چنان چه در این جدول آمده، مقدار عددی غنا، تنوع و یکنواختی گونه‏ای در تمامی شاخص‏های مورد محاسبه در منطقه قرق بیش ترین و در منطقه چرای شدید کم ترین مقدار را دارد. در هر یک از عرصه‏های چرایی تنوع، غنا و یکنواختی گونه‏ای با استفاده از شاخص‏های غنای مارگالف و منهینگ و شاخص‏های تنوع سیمپسون، شانون-واینر، هیل N0 و هیل N1 و همچنین شاخص‏های یکنواختی پیلو و هیپ اندازه‏گیری شدند (شکل‏های 2، 3 و 4). بررسی شاخص‏های غنای گونه‏ای نشان داد که شاخص مارگالف در عرصه‏های چرای شدید، متوسط و قرق به ترتیب 18/1، 62/1 و 14/2 و شاخص منهینگ 33/0، 40/0 و 49/0 بوده و بالاترین غنای گونه‏ای مربوط به عرصه قرق بوده است (جدول 2).

جدول 2- مقایسه شاخص های غنا و تنوع در شدت های مختلف چرا

Table 2. Comparison of Diversity and Richness Indices in different grazing intensities 

** معنی درای در سطح 5 درصد، ns: عدم اختلاف معنی داری

تجزیه واریانس یک طرفه داده‏های شاخص‏های غنای گونه‏ای نشان داد که شاخص مارگالف تحت تأثیر شدت‏های مختلف چرایی قرار گرفته و معنی‏دار بودن پاسخ به میزان چرا کاملاً مشهود است (01/0> P). همان گونه که در شکل (2) مشاهده می‏شود در مورد شاخص غنای مارگالف بین تمامی عرصه‏های چرایی تفاوت معنی‏داری در سطح 1 درصد وجود دارد. نتایج روش توکی برای گروه‏بندی میانگین‏ها در مورد شاخص غنای منهینگ نشان می‏دهد بین سه عرصه چرایی در مورد شاخص غنای منهینگ از نظر آماری اختلاف معنی داری وجود ندارد.

شکل 2- مقایسه شاخص‏های غنا مارگالف و منهینگ در منطقه مورد مطالعه

Figure 2. Comparison of Margalef and Menhing richness indices in case study

در شکل (3)، نتایج آزمون توکی برای گروه‏بندی میانگین‏های در مورد شاخص‏های تنوع گونه‏ای آورده شده است، که نتایجی مشابه شاخص مارگالف را بیان می‏کند. همان‏طور که در این شکل مشاهده می‏شود عرصه‏ها با تیمار چرایی مختلف (قرق، چرای متوسط و چرای شدید) اختلاف آماری معنی داری را در سطح احتمال 1 درصد نشان می‏دهد.

با توجه به جدول 2 و همچنین شکل (3) نتایج آزمون توکی برای گروه‏بندی میانگین‏ها در مورد تمامی شاخص تنوع گونه‏ای (سیمپسون، شانون-واینر، هیل N0 و هیل N1) نشان می‏دهند که بین عرصه‏های مختلف چرایی در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنی‏داری برای تمامی شاخص‏ها وجود دارد و هر یک از  عرصه‏های چرایی در گروه  مختلفی قرار می‏گیرند.

شکل 3- مقایسه شاخص‏های تنوع سیمپسون، شانون، هیل N0 و هیل N1 در سایت های منطقه مورد مطالعه

Figure 3. Comparison of Simpson, Shannon, Hill N0 and Hill N1 diversity indices in case study

نتایج تجزیه واریانس داده‏های شاخص‏های یکنواختی گونه‏ای در جدول (2) و شکل (4) نشان می‏دهد بر اساس شاخص یکنواخت گونه‏ای پیلو بین عرصه‏های مختلف چرایی در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنی‏داری وجود دارد. همچین نتایج شاخص هیپ بیان می‏کند اختلاف معنی‏داری میان چرای متوسط و قرق وجود ندارد درحالی‏که عرصه قرق و چرای متوسط با منطقه چرای شدید از نظر آماری اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1 درصد دارند.

شکل 4- مقایسه شاخص‏های یکنواختی پیلو و هیپ در منطقه مورد مطالعه

Figure 4. Comparison of Pielou and Heip evenness indices in case study

بحث و نتیجه گیری

با توجه به نتایج بدست آمده از شاخص‌های غنا، بین سه منطقه مورد بررسی از نظر شاخص مارگالف اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد مشاهده شد. اما از نظر شاخص منهینگ بین سه منطقه مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد، به‏طوری که همواره مقدار عددی این شاخص در منطقه چرای متوسط بیش‏ترین مقدار و در منطقه چرای شدید کم‏ترین مقدار می‏باشد. با توجه به نتایج بدست آمده، از شاخص‏های مورد ارزیابی تنوع، در مورد هر چهار شاخص سیمپسون، شانون-واینر، N0 هیل و N1 هیل در هر سه منطقه نتایج یک‏سانی بدست آمد. بدین ترتیب که چهار شاخص مذکور در منطقه قرق، چرای متوسط و چرای شدید در سطح 1 درصد تفاوت آماری معنی‏داری دارند.

شاخص سیمپسون بین صفر و 1 تغییر می‏کند و احتمال این‏که دو فرد به طور تصادفی برداشته شده از منطقه متعلق به یک گونه باشند، را نشان می‏دهد. بنابراین هر چه این شاخص به صفر نزدیک‏تر باشد تنوع گونه‏ای پایین‏تر است (1). با توجه به مطالب گفته شده شاخص سیمپسون در عرصه قرق 53/0، عرصه چرای متوسط 46/0 و عرصه چرای شدید 11/0 برآورد شده که به طور کلی نشان دهنده تنوع نسبتاً پایین است. مقادیر شاخص شانون- واینر معمولاً بین 5/1 تا 5/3 تغییر می‎کند. در موارد استثنایی می‏تواند کم‏تر از 5/1 یا بیش‏تر از 5/3 باشد، به‏طوری که در جامعه‏ای که فقط یک گونه باشد، مقدار آن حداکثر کوچک‏تر و یا مساوی 7 می باشد (7). در این مطالعه مقدار این شاخص در عرصه قرق 14/1، چرای متوسط 85/0 و چرای شدید 29/0 می‏باشد که به طور کلی نشان دهنده تنوع پایین منطقه است. در مورد شاخص N1 هیل چنان‏چه تنوع یک جامعه کاهش یابد یعنی یک گونه گرایش به چیره شدن پیدا کند مقدار N1 به سمت عدد 1 میل می‏کند که در اینجا این وضعیت دیده می‏شود که نشان دهنده تنوع گونه‏ای پایین منطقه می‏باشد.

در عرصه قرق وضعیف تنوع و غنای گونه‏ای بیش‏تر می‏باشد. همچنین می‏توان اذعان داشت تحت چرای متوسط، ضمن بهره‏برداری معقولانه از مرتع، غنای گونه‏ای و فرم رویشی نیز حفظ می‏شود. بنابراین کافی است که بهره برداری بر مبنای چرای متوسط را هدف مدیریت قرار داد و مناطق با چرای شدید را به شرایط چرای متوسط رساند تا به تدریج گونه‏های مرغوب و خوش‏خوراک جایگزین گونه‏های خشبی و نامرغوب گردند. هیکمن و همکاران (2004) اظهار داشته‏اند افزایش شدت چرا می‏تواند از طریق افزایش گیاهان ‏یک‏ساله موجب افزایش غنای گونه‏ای گردد اما در عین حال، در نتیجه فشار چرایی و بهم خوردگی خاک ناپایداری اکوسیستم را در پی دارد (8). گیلن و همکاران (1998) بیان کرده‏اند شدت چرا مهم‏ترین عامل در مدیریت چراست که می‏تواند بر روی ساختار جوامع گیاهی در اکوسیستم‏های مرتعی تاثیر بگذارد (9).

به طور کلی طبق نتایج بدست آمده در تمامی شاخص‏های مورد استفاده، به جز شاخص منهینگ، به متنوع‏تر بودن و غنای بیش‏تر عرصه قرق و منطقه چرای متوسط در مقایسه با عرصه تحت چرای شدید تأکید کرده و مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون توکی در سطح احتمال 1 درصد نیز معنی‏دار بودن اختلاف بین این سه عرصه از لحاظ تفاوت در میزان تنوع به اثبات رسانده است. نتایج استفاده از شاخص‏های تنوع و غنای گونه‏ای در این تحقیق همانند نتایج بدست آمده از تحقیقات پژوهش‏گران دیگر از جمله خادم الحسینی (2010)، اسلامی و همکاران (2007) و خانی و همکاران (2011) در مقایسه دو منطقه تحت چرا و قرق می‏باشد (10، 11 و 12). همچنین با نتایج ملیگو (2006) و هنریکز (2005)، مبنی بر این‏که بیش‏ترین تنوع گونه‏ای در پایین‏ترین فشار چرایی رخ می‏دهد، مطابقت دارد (13، 14). علاوه بر این با نتایج جوری و همکاران (2009) و زارع کیا و همکاران (2015) مبنی بر این‏که بر اثر چرای مداوم دام و با افزایش گونه‏های مهاجم، وفور گونه‏ها در این مرتع افزایش یافته، در نتیجه غنای گونه‏ای نیز افزایش می‏یابد، مطابقت دارد (15، 16). پایین بودن شاخص های غنا و تنوع در چرای سنگین نشان می‏هد که برداشت زیاد توده زنده گیاهان خوش خوراک سبب تحلیل بنیه و قدرت ماندگاری و زادآوی شده و در نتیجه از ترکیب حذف شده‏اند و در مقابل گونه‏های غیر خوش خوراک یا با کم‏تر خوش خوراکی که به طور نسبی چرا آن‏ها کاهش می‏یابد، توانسته‏اند با تولید بذر ترکیب گیاهی را به نفع خود تغییر داده و یکنواختی نسبی را ایجاد نمایند که این امر با یافته‏های و ریگی و همکاران (2013) مطابقت دارد (5).

به‏طور کلی در منطقه مورد مطالعه شاخص های تنوع و غنای گونه‏ای به دلیل میزان بارندگی کم منطقه و قرارگیری در ناحیه نیمه خشک نسبتاً پایین است. بنابراین به علت حساس و شکننده بودن این نوع مراتع در بهره برداری از آن‏ها باید توجه بیش‏تری داشت تا از تخریب بیش‏تر جلوگیری شده و ترکیب گیاهی نیز اصلاح گردد.

Reference

1. Ejtehadi, H., Sepehr, A., Akefi, H.R., 2012. Methods of measuring biodiversity. Ferdousi University. Pp, 226. (In Persian).
2. Tessema, Z. K., Boer, W. F., Baars, R.M.T.de., Prins, H. H. T., 2011. Changes in soil nutrients, vegetation structure and herbaceous biomass in response to grazing in a semi-arid savanna of Ethiopia. Journal of Arid Environments, Vol. 75, pp. 662-670.
3. Gholami, P., Ghorbani, J., Shokri. M., 2012. Changes in diversity, richness and functional groups of vegetation under different grazing intensities (Case Study: Mahoor, Mamasani Rangelands, Fars province). Iranian journal of Range and Desert Research, Vol. 18, pp. 662-375. (In Persian)
4. Zarekia, S., Fayaz, M., Gholami, P. Goudarzi, M., Jafari, F., 2014. Effects of Different Grazing Management Methods on Plant Species Diversity and Richness in the Steppe Rangeland of Saveh, Iran. Iranian Journal of Applied Ecology Isfahan University of Technology, Vol. 2, pp. 1-11. (In Persian)
5. Rigi, M., Fakhireh, a., 2013. Study of grazing intensities on plant species richness and diversity indices for preserving the ecosystems of Taftan’s rangelands. Journal of Plant Ecosystem Conservation, Vol. 1, pp. 105-118. (In Persian)
6. Tamrtash, T., heidare, G., tateyan, M., baghastane, M., 2015. Utilization Intensity Effect on Plant Richness and Diversity in Shourab Rangelands of Golestan Province. Environmental researches, Vol. 5, pp. 13-22. (In Persian)
7. Moghadam, M., 2003. Quantitative plant ecology. Tehran University. Pp, 701. (In Persian)
8. Hickman, K., Hartnett, D., Cochran, R., Owensby, C., 2004. Grazing management effects on plant species diversity in tallgrass prairie. Journal of Range Management, Vol. 57, pp. 58-65.
9. Gillen, R. L., McCollum, F. T., Tate, K. W., Hodges, M. E., 1998. Tallgrass prairie response to grazing system and stocking rate. Journal of Range Manage, Vol. 51, pp.139-146.
10. Khademalhosseini, Z., 2010. Comparison of numerical plant species diversity indices in three different grazing intensities (Case study: Gardaneh Zanbouri – Arsanjan). Journal of rangeland, Vol. 4, pp. 94-104. (In Persian)

1. Salami, A., Zare, H., Amini Eshkevari, T., Jafari, B., 2007. Comparison of plant species diversity in the two grazed and ungrazed rangeland sites in Kohneh Lashak, Nowshahr. Pajouhesh and Sazandegi, Vol. 75, pp. 37-46. (In Persian)

12. Khani, M., Ghanbarian, G., Kamali Maskooni, E., 2011, Comparison between plant species richness and diversity indices along different grazing gradients in southern warm-arid rangelands of Fars, Journal of rangeland, Vol. 5, pp. 129-136. (In Persian)
13. Mligo, C., 2006. Effect of grazing pressure on plant species Composition and diversity in the semi-arid rangelands of Mbulu district, Tanzania. Agricultural Journal, Vol. 1, pp. 277-283.
14. Hendricks, H. H., Bond, W. J., Midgley, J. J., Novellie, P. A., 2005. Plant species richness and composition a long livestock grazing intensity gradients in a Namaqualand (South Africa) protected area. Journal of Plant Ecology, Vol. 176, pp.19-33.
15. Jouri, M.H., Tomzad, B., Shokri, M., Manihashemi. B., 2009. Comparison of diversity and richness indices for evaluation of mountain rangeland health (Case study: rangelands of Javaherdeh of Ramsar. Journal of rangeland, Vol. 2, pp. 330-344. (In Persian)
16. Zarekia, S., Arzani, H., Jafari, M., Zare, N., 2015. Effect of grazing utilization on vegetation and soil properties in steppe rangelands (Case study: steppe rangelands Saveh), Iranian journal of Range and Desert Research, Vol. 22, pp. 745-756. (In persian)