مقاله مستخرج از پایان نامه

فصلنامه انسان و محیط زیست، شماره 59، زمستان1400، صص 73-87

بازآفرینی دریچه‌ای جهت رسیدن به شهر پایدار

(بررسی سیاست‌ و راهکارهای اتحادیه اروپا )

نگار براتی بروجنی^[1]

سارا نهیبی^*[2]

 s_nahibi@yahoo.com 

حسین موسوی فاطمی [3]

تاریخ دریافت: 25/02/96                                                                               تاریخ پذیرش: 24/11/96

چکیده

زمینه و هدف :فرصت‌ها و امید به مزایای اقتصادی، اجتماعی دلایل انتخاب زندگی شهری هستند، ولی آلودگی­صوتی، کیفیت نامناسب هوا، ترافیک و تولید زباله و آلودگی‌های صنعتی تنها چند مورد از آثار زندگی­شهری بر محیط‌زیست است. طراحی­شهری به مثابه بازو و نیروی آمیخته با هنر می‌تواند ضمن شناخت و تحلیل شرایط، بازآفرینی­شهری را به ارمغان آورند. بازآفرینی­شهری راهی است برای ساماندهی و ارتقای مکان فعلی به جای برنامه‌ریزی مجدد جهت شهری جدید.

روش بررسی: این پژوهش1-به بحران محیط­زیست به عنوان یک بحران مهم در امر طراحی­محیط پرداخته میشود2-استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و روش تحقیق توصیفی به بررسی سیاست و راهکارهای بازآفرینی­شهری و به چگونگی استفاده زمین و طبیعت و در امر طراحی­شهری و طراحی­محیط و معیارهای آن میپردازد3-به بررسی سیاست‌ و راهکارهای اتحادیه اروپا برای بازآفرینی کالبدی شهری پرداخته می‌شود.

یافته­ها: برای بازآفرینی کالبد­شهری باید اقدامات ارتقاء­دهنده با توسعه آموزش‌ و پرورش، توسعه اقتصادی، اجتماعی و حفاظت از محیط‌زیست همراه باشد که مشارکت قوی شهروندان محلی، جامعه مدنی و سطوح مختلف دولت را لازم دارد. سبک زندگی بدون ماشین از طریق بالا بردن تراکم محله‌ها، استفاده از فناوری اطلاعات دقیق و کاهش نیاز به سفر، فعالیت ترمیمی فراتر از حفاظت از محیط زیستگاه‌های طبیعی و جلوگیری از کاهش تنوع زیستی نیازمند فضاهای باز و افزایش اکوسیستم شهری برای شبکه‌ای از زندگی گیاهان و جانوران است

بحث ­و ­نتیجه­گیری: یافتن راه‌حل­‌های فنی و زیربنایی برای مدیریت آب، جزیره گرمایی و به حداقل رساندن مصرف انرژی، کاهش ضایعات و استفاده از حمل­و نقل­عمومی و تغییر رفتار افراد و مشارکت فعال سازمان‌های محیط­زیستی و توسعه پروژه‌هایی مانند انرژی خورشیدی، انرژی باد و احیای جنگل‌ها و بازآفرینی­فضای­سبزشهری از جمله راه‌های کاهش کربن و مشکلات زیست­محیطی می‌باشند. نتایج نشان میدهد، اقداماتی که در اتحادیه اروپا برای بازآفرینی­شهری صورت گرفته بیشتر بر اقدامات محیط­زیستی تمرکز داشته است. در این پژوهش به جهت بازآفرینی شهرهای ایران به ارائه آیتم­های تاثیرگذار در امر بازآفرینی و بهبود شرایط شهری می­پردازد.

کلمات کلیدی: بازآفرینی شهری، محیط زیست، رفتار سبز، سیاست اتحادیه اروپا، شهر پایدار.

Human and Environment, No. 59, Winter 2021, pp 73-87

Regeneration the Window to Reach the Sustainable City

 (Review of EU Policies and Strategies)

Neagr Baraty[4]

Sara Nahibi[5]^*

 s_nahibi@yahoo.com    

Hossein Mosavi Fatemi[6]

Abstract:

Background and Purpose: Better employment opportunities and expectancy to economic and social benefits are reason for choosing urban life, noise pollution, poor air quality, traffic and waste and industrial pollution are just a few effects of urban life on the environment.

Urban design as an arm and force combined with art can identify and analyze condition, with its special techniques which brings urban regeneration area. Urban regeneration is a way that uses in order to organize and promote current position instead of rescheduling for a new city.

Method of study: this research, -the environmental crisis addresses as an important crisis in design for the environment, 2-using library studies and descriptive research methods, it examines the policies and strategies of urban regeneration and how to use land and nature in urban design and Environment design and its criteria, 3- examines EU policies and strategies for physical urban regeneration. The purpose of this study was to get acquainted with the urban regeneration approach and provide appropriate solutions

 Results: To regenerate the urban body, promotional measures must be accompanied by the development of education, economic, social development and environmental protection, which requires the strong participation of local citizens, civil society and various levels of government. Car-free lifestyle by increasing the density of neighborhoods, using accurate information technology and reducing the need for travel, restoration activities beyond the protection of natural habitats and preventing the reduction of biodiversity in need of open spaces and increasing the urban ecosystem for a network of plant life and it is animals.

 Discussion and Conclusion: Finding technical and infrastructural solutions to manage water, heat island and minimize energy consumption, reduce waste and use public transportation and change the behavior of individuals and active participation of environmental organizations and develop projects such as solar energy, wind energy and forest reclamation And regenerating green space is one of the ways to reduce carbon and environmental problems.

The results of this study show that the measures taken in the European Union for urban regeneration have focused more on environmental measures. Finally, in this study in order to regeneration of Iran's cities, it provides effective items in the matter of regenerating and improving urban conditions.

Keywords: urban regeneration, environment, green behavior, Europe Union policy, sustainable city

مقدمه

با شروع هزاره سوم، تخمین زده می‌شد که تقریبا نیمی از جمعیت جهان در مناطق شهری سکونت یافته باشند. ]1[. ولی در سال 2011 بیان شد تا سال 2050 به 6.3 میلیارد خواهد رسید[2]. این آمار یعنی تقریبا 66در صد از جمعیت جهان در شهرها زندگی خواهند کرد ] [3.

شیوه زندگی شهری نه تنها به گیاهان و جانوران بلکه انسان امروز و نسل آینده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ]4[. نرخ مصرف منابع به صورت تصاعدی افزایش یافته و اثرات سوء آن بر محیط زیست به اوج خود رسیده و عواقب فاجعه باری با خود به همراه دارد [5]. از جمله چهار فرآیند تغییرات آب و هوایی، از دست رفتن تنوع زیستی، تغییر کاربری زمین و چرخه نیتروژن و فسفر شرایط فعلی به اوج خود رسیده و فرآیندهای کند‌تر اسیدیته آب اقیانوس‌ها، آلودگی شیمیایی، جو آئروسل، تخریب لایه ازون در حال نزدیک شدن به حد نهایت خود هستند و بعضی از عواقب هنوز خود را نشان ندادند.[6] تغییرات آب و هوایی که جاری شدن سیل، افزایش امواج گرمایی، خشکسالی و در نهایت کاهش سلامت افراد و مرگ و میر را به دنبال خواهد داشت انتظار میرود و با ادامه پیدا کردن این روند، آسیب‌های غیر قابل برگشتی به سیستم زنده، از طرف جمعیت شهری تحمیل شود.[7] از از طرفی رشد بی قاعده‌ی شهری، به اشکال ناپایدار اقتصادی‌، اجتماعی و محیطی منجرو می‌شود. با دیدن تمام اثرات زیست محیطی ذکر شده و همچنین نابرابری‌های اجتماعی- اقتصادی و آسیب‌های زیست محیطی و اجتماعی و روند پیشرفت آنها، بازآفرینی و بازسازی پایدار شهری که محدودیت‌های زیست محیطی در تمام سطوح، برای کاهش فشار و آسیب به اجرا میگذارد، امری ضروری است [8].

می‌توان از تجربیات و ابتکارات صورت گرفته در 20 سال گذشته به هفت اصل پایه برای اصلاح و بازآفرینی موفق رسید. 1-بهبود تنوع کاربری 2- تشویق به فشردگی 3-ایجاد تراکم و توسعه 4- اطمینان از توازن فعالیت‌ها 5- بالا بردن سهولت دسترسی 6- آفرینش پیوند‌های عملکردی 7 -ساختن یک سامانه هویتی مثبت ]9[. برای بهبود روند بازآفرینی پایدار شهری ایران در مرحله اول به مطالعات و بررسی تجارب جهانی در این زمینه و سپس با بومی‌سازی راهکار‌های موفق در جهت بهبود وضعیت فعلی شهرها باید پرداخت، لذا این تحقیق که برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان طراحی و بازآفرینی فضای سبز شهری با نگرش شهراکولوژیک‌مدار پایدار است که در این پژوهش با رویکردی نظری به شناخت هر چه بیشتر بازآفرینی شهری و بررسی راهکار و سیاست اتحادیه اروپا در جهت رسیدن توسعه پایدار از طریق راهکار بازآفرینی شهری می‌پردازد.

زمینه وهدف

مبانی نظری

در ادبیات اخیر دنیا از زیر مجموعه های مرمت و حفاظت شهری واژة بازآفرینی شهری است، به عنوان یک واژة عام که مفاهیم دیگری نظیر بهسازی، نوسازی، بازسازی، توانمندسازی و روان بخشی را در بر‌می‌گیرد، به کار می‌رود رابرتز در مقدمه کتاب بازآفرینی شهری میگوید «بازآفرینی شهری فرایندی است که به خلق فضای شهری جدید با حفظ ویژگی‌های اصلی فضایی)کالبدی و فعالیتی) منجر می‌گردد» در این اقدام فضای شهری جدیدی حادث می‌شوند که ضمن شباهت‌های اساسی با فضای‌شهری قدیم، تفاوت‌های ماهوی و معنایی را با فضای قدیم به نمایش می‌گذارند[10]. احیا کردن، جان دوباره بخشیدن، احیا شدن، از نو رشد کردن و همچنین در تعریف این عبارت گفته می‌شود که به معنای بازتولید طبیعی، بخشی از یک تمامیت زنده می‌باشد که در معرض نابودی قرارگرفته است[11]. در بازآفرینی به مناطق مسکونی یا فضاهایی که روبه‌زوال و در حال فرسوده شدن هستند پرداخته می‌شود. عواملی که باعث اتخاذ سیاست بازآفرینی می‌شوند عبارت‌اند از: فشارهای بلندمدت و کوتاه‌مدت مشکلات اقتصادی و صنعتی شدن، تغییرات جمعیتی، فرسوده شدن زیرساخت‌ها و وجود سیاست‌های ناامیدکننده، تاکنون بوده است. به طور کلی بازآفرینی شهری شامل اقدامات اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی (کالبدی)، اقدامات زیست‌محیطی در جهت بهبود مناطق می‌شود، بازآفرینی شهری کمکی اساسی است برای توسعه پایدار از طریق ترمیم زمین و ساختمان‌ها، فرهنگ‌سازی و کاهش ضایعات و کم کردن تخریب، ایجاد مصالح‌های جدید و کاهش تقاضا برای افزایش وسعت شهرها و تسهیلاتی را برای استفاده مجدد (ایجاد فشردگی) در مناطق شهری ایجاد می‌کند .[7] اقدامات زیست‌محیطی در سیاست‌های بازآفرینی شهری تعبیه‌شده‌اند و اقداماتی که در زمینه‌ی اقتصادی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و جغرافیایی هستند در این سیاست به نوعی بر اقدامات زیست‌محیطی مؤثر هستند. [12]

سیر تکامل سیاست بازآفرینی مأخذ [13]و [14]

با توجه به جدید بودن موضوع بازآفرینی ضرورت دارد که با این مفهوم بیشتر آشنا شویم و راهکار های جوامع بین الملل را بشناسیم در فرایند های طراحی و مرمت های شهری و فضای سبز رویکرد های مناسب را در نظر بگیریم. برای رسیدن به توسعه پایدار باید فرآیندهای مداوم و سیاست‌های منسجم را در نظر گرفت.

یافته‌ها

سیاست‌های اتحادیه اروپا

سال 2002 وزرای کشورهای اروپایی منشور لایپزینگ (Leipzing) را که جهت رسیدن به پایداری در شهرهای اروپا بود امضا کردند از آن زمان اقداماتی در جهت رسیدن به این هدف صورت گرفته که در حال حاضر سیاست‌های منسجم (2014-2020) اختصاص 5 درصد از صندوق توسعه منطقه‌ای اروپا (ERDF) و ایجاد یک سطح مذاکرات برای بررسی و تبادل تجارب و ارائه فهرستی از شهرها که توانسته‌اند اقداماتی جهت رسیدن به توسعه پایدار انجام دهند. کمیسیون اروپا در سال 2014 اعلام کرد که برای بازآفرینی کالبدی شهری باید اقدامات ارتقاء دهنده با توسعه آموزش‌وپرورش، توسعه اقتصادی، اجتماعی و حفاظت از محیط‌زیست همراه باشد علاوه بر آن چنین توسعه‌ای مشارکت قوی شهروندان محلی، جامعه مدنی و سطوح مختلف دولت را لازم دارد [15]. برای رسیدن به توسعه پایدار در مرحله اول مشارکت همه اقشار جامعه لازم است باید آنها را از طریق اطلاع‌رسانی با واقعیت‌های شرایط امروز محیط‌زیست و تکنولوژی‌ها و نوآوری‌ها آشنا کرد باید توجه داشت که رفتار مردم و دولتمردان با محیط‌زیست باید تغییر کند اغلب مشاهده می‌شود که درگیری‌های حل نشده‌ای بین آنچه مردم محلی برای خود می‌خواهند و آنچه برنامه‌ریزان و حکومت‌ها اجرا می‌کنند وجود دارد[12]. هر شهری بواسطه‌ی تنوع مردم، فرهنگ‌ها، زیست‌بوم و تاریخ، منحصر به فرد می‌باشد. گرین هاردین استدلال می‌کند که مردم به صورت منطقی و مستقل برای نفع شخصی خود عمل می‌کنند و همچنین عادات ناخواسته آنها منابع را محدود کرده یا به پایان رسانده است.[8] به این مسئله فاجعه‌بار، تراژدی مردم عوام می‌گویند به عبارت دیگر رفتار فردی از طریق مصرف مداوم منابع ناپایدار، تولید روزانه‌ی زباله و غیره، آسیب به محیط‌زیست وارد می‌کند [16,17].

مسیر تعیین شده در رویکرد بازآفرینی

امروزه ما نیازمند به فعال کردن سبک زندگی بدون ماشین از طریق بالا بردن تراکم محله‌ها، همکاری فرصت‌ها، استفاده از فناوری اطلاعات دقیق و کاهش نیاز به سفر، فعالیت ترمیمی فراتر از حفاظت از محیط زیستگاه‌های طبیعی یا برگرداندن مردم به طبیعت است. لازم است در درجه اول در زندگی شهری تحول از طریق مشارکت اجتماعی، اقتصادی ایجاد کنیم. باید با تغییرات آب و هوایی به نوعی انطباق پیدا کنیم. باید سعی شود راه‌حل ‌های فنی و زیربنایی برای مدیریت آب، جزیره گرمایی پیدا کنیم و کاهش آسیب‌پذیری افراد مسن و خانواده‌های کم درآمد را در نظر بگیریم. برای جلوگیری از کاهش تنوع زیستی نیازمند فضاهای باز و افزایش اکوسیستم شهری برای شبکه‌ای از زندگی گیاهان و جانوران هستیم که بتوانند به راحتی حرکت کنند و مردم برای تفریح و تجربه طبیعت و حیات طبیعی به آنجا بروند، پرورش مواد غذایی و تجربه مستقیم در حال رشد بودن، توسعه فرهنگ رژیم متعادل و مناسب گیاهی از دیگر تلاش‌ها، خواهد بود.[5]

طرفدار محیط‌زیست یا به اصطلاح اخلاق سبز، کاری است که تا حد امکان میزان آسیب به محیط‌زیست طبیعی را کاهش و سعی بر منافع رساندن به آن را دارد و در محیط‌زیست ساخته شده (مصنوع) نیز شامل به حداقل رساندن مصرف انرژی، کاهش ضایعات و استفاده از حمل و نقل عمومی و رفتار شخصی خرید و مشارکت فعال در سازمان‌های محیط زیستی حرفه‌ای می‌شود به طور خلاصه انجام کارهای خوب و اجتناب از کار بد در قبال محیط‌زیست [15]. در بسیاری از نقاط جهان مردم به اقدام‌های سازگار با محیط‌زیست و مصرف سبز ( محصولات ارگانیک، انرژی پاک و تجدیدپذیر و تولید کالاهای کربن صفر) و بازیافت بیشتر تمایل دارند [18].

مردم طرفدار محیط‌زیست نسبت به ارزش محیط‌زیست آگاهی و علاقه قوی‌تری دارند [19] سابقه نشان می‌دهد، در مقابل افزایش نگرانی‌ها افزایش سیاست و عملکرد اجتماعی است [20]با این حال باید اذعان کرد که نگرانی‌های زیست محیطی و ارزش و آگاهی‌های محیط زیستی در سطح جامعه به طور خلاصه رفتار طرفداران محیط زیستی درکشورهای پیشرفته بیشتر است نسبت به کشورهای جهان سوم[21]. از طرفی اروپا با وارد کردن تولیدات، فشارهای زیست محیطی را به دیگر کشورها منتقل می‌کند [22].

از طریق توسعه پروژه‌های جایگزین مانند انرژی خورشیدی، انرژی باد و احیای جنگل‌ها و بازآفرینی فضای سبز شهری از جمله راه‌ها کاهش کربن می‌باشند. محققان اعلام کردند مؤثرترین راه برای کاهش کربن، کاهش وابستگی به سوخت‌های کربنی است. بسیاری از ما طوری زندگی می‌کنیم که به منابع سه سیاره نیاز داریم پس باید تغییر الگوی رفتاری با مداخله و بازآفرینی شهری داشته باشیم [5].

 رفتار طرفدار محیط‌زیستی

رفتار طرفدار محیط زیستی به ارزش‌های فردی، نگرش‌ها و هنجارهای جامعه مرتبط است البته این همیشگی نیست. گاهی ممکن است بین نگرش و نوع عمل و رفتار طرفداران محیط‌زیست شکاف بزرگی وجود داشته باشد، زمانی که عمل را انجام نمی‌دهند و می‌گویند و معتقدند که آن عمل برای حفاظت محیط‌زیست باید انجام شود، در حال حاضر چالش بستن این شکاف و تقویت عملکرد طرفداران محیط‌زیست است[23].

راهکار سیاست بازآفرینی فرهنگی می‌گوید باید راهکارهای جدیدی اندیشید ازجمله مشوق یا جریمه‌هایی برای رفتار افراد، تعیین شود برای مثال در بعضی از شهرها در اتحادیه اروپا مثل ساساری (Sassari) در ایتالیا و لندن (Londen) در پاریس برای رفتار نامناسب غیر بازیافتی جریمه مشخص شده، طرح تشویقی برگشت پاکت‌های خالی از محصولات خریداری‌شده و نتایج نشان می‌دهد این طرح‌ها کاهش زباله شهری را به دنبال داشته است، شهر اکستر (Exeter) در انگلستان از طریق افزایش دید اجتماعی، بازیافت به یک هنجار تبدیل شده است [24]. در کشور دانمارک طرح برگشت سکه‌ی افراد اجرا می‌شود.

رفتار طرفداران محیط‌زیست یک نتیجه کلیدی است برای عمل

بازآفرینی محیط‌زیست پایدار موفق محسوب می‌شود. طراحی شهری و مداخله شهری می‌تواند باعث تشویق یک رفتار یا باعث دلسردی مردم شود. در مورد تصمیمات سازگار با محیط‌زیست مثلاً حمل‌ونقل عمومی، نحوه ساخت و عملکرد پیاده‌روها، مسیرهای دوچرخه‌سواری یا میزان دوچرخه‌های کرایه‌ای یا تعداد ایستگاه و دسترسی آنها و غیره، همه و همه در رفتار مردم و طرفداران محیط‌زیست مؤثر هستند[20]. عامل آموزش، بسیار مهم است، برای رسیدن به شهر پایدار بسیاری از شهرهای اروپایی اقدامات قابل توجهی برای آموزش انجام داده‌اند عامل دیگر که می‌‌تواند مؤثر باشد ویژگی شخصی از جمله سن، درآمد، شغل و غیره است. در سنجش شهر لندن مشخص شد گروهی که درآمد بهتری دارند سریع مصرف و نوع خرید و عادات و رفتارشان را به نفع محیط‌زیست و حفاظت از آن تغییر داده‌اند[25]. گاهی مردم مرکز توجهشان بر روی لذت‌های زندگی خود‌شان است و اعتقاد دارند که پیشرفت علم بدون نیاز به تغییر رفتار و سبک زندگی مشکلات محیط را کاهش یا برطرف می‌کند. مردم تغییری در رفتار خود نمی‌دهند اگر احساس کنند که دیگر افراد یا دولت یا آلوده‌کنندگان بزرگ به آسیب‌های خود ادامه می‌دهند و ابتکاری برای بهبود محیط‌زیست و کاهش آسیب وجود ندارد در صورتی که دولت‌های محلی زیرساخت‌های لازم را ایجاد نکنند، این باعث تناقض و مانع رفتار سبز ساکنان می‌شود[20].

اتحادیه اروپا به دنبال رفع موانع برای رفتارهای طرفدار محیط‌زیست از طریق طرح های تشویق و فشار می باشد ، لذا دولت‌های محلی با برنامه ریزی، مدیریت و ایجاد زیرساخت و مقررات سعی در گسترش رفتار طرفدار محیط‌زیست در سطح خانه، محله، شهرستان هستند. سه قدم اولیه و اصلی برای شهرها

1 - پیاده‌روی مداوم در پیاده‌روهای شهر (پیاده مداری) 2- فعال کردن رویکرد بازآفرینی جهت شهر پایدار: دولت‌های محلی از طریق برنامه‌ریزی و مدیریت و روش‌های حقوقی و مقرراتی باید از طرفداران محیط‌زیست حمایت کنند. 3- اقدامات ارتباطی و گویا: دولت‌های محلی باید از طریق پیام با مردم شهر در ارتباط باشند و سعی بر جلب سرمایه جهت حرکت‌های طرفدار محیط زیستی کنند.

استراتژی پیشنهادی برای کاهش کربن لندن بر اساس مصرف کربن به روش Footprinting

لندن یکی از شهرهایی است که به عنوان مرکزی برای مصرف محصولات و خدمات تولید شده در سراسر جهان شناخته شده بر اساس اندازه‌گیری صورت گرفته این شهر مسئول تولید m(T) 46 (چهل‌وشش میلیون تن) گاز CO2 در سال است. در سال 2009 مطالعه‌ای در مورد شهر لندن منتشر شد. این مطالعه چگونگی تولید و مصرف گاز دی‌اکسید کربن در لندن را توضیح و لازم می‌داند که کاهش 90 درصدی تا سال 2050 داشته باشد با استفاده از روش مصرف carbon footprinting این مطالعه به مجموع اثرات شدید غذایی کالاهای مصرفی، کسب‌وکار، تدارکات دولت و حتی فرآیند ساخت‌و‌ساز خانه‌ها و ادارات و حتی زیرساخت‌ها را بررسی و بیان می‌کند کاهش چشمگیر مصرف را از طریق بخش‌های مختلف انرژی خانگی، مسکن، حمل‌ونقل عمومی، بخش خدمات و زیرساخت‌ها بهبود افزایشی بر کسب‌وکار دارد ولی نمی‌تواند کافی باشد. دولتمردان شهر لندن نقش کلیدی بر این گذار داشتند از طریق تأکید بر مرمت قبل از ساخت‌وساز جدید با استفاده از قوانین برای تغییر زمین‌های عمومی و رهبری برنامه و اقدامات نوآورانه. در شکل (1) توضیح مختصری برای ردپای کربن بیان شده است.

شکل1- ردپای کربن

سیاست‌های کلان اتحادیه اروپا

در این بخش سعی شده از طریق ارائه جداول به صورت خلاصه راهکار و تجربیات مهم اتحادیه اروپا بیان شود. جدول (1) استراتژی و ابتکارات اتحادیه اروپا برای رسیدن به توسعه پایدار شهری از طریق بازآفرینی مطرح می‌کند [26]و. [27]

جدول 1– استراتژی و مراحل جهت دستیابی به پایداری

در جدول (2) به معرفی ارگان یا سازمان‌های مسئول تعیین شده در اتحادیه اروپا و زمینه کاری آنها پرداخته می‌شود که
هدف آنها ارائه خدمات و تسریع رسیدن به پایداری است.

جدول2- ارگان یا سازمان‌های مسئول جهت رسیدن به توسعه پایدار در اروپا

شکل 2- پهنه‌بندی شهرهای موفق ذکرشده جدول 3

در جدول (3) شهرهایی که توانسته‌اند در زمینه مشخصی به عنوان نمونه برتر در اتحادیه شناخته شده معرفی می‌شوند و با کمک شکل 2 پهنه مربوط به آن شهر در نقشه اتحادیه اروپا نشان داده می‌شود.

جدول 3-شهرهای موفق از نظر انواع مداخلات شهری، چالش پایداری در اروپا[26]و.[27]

بحث و نتیجه‌گیری

امروزه بازآفرینی شهری به دنبال تشکیل کنسرسیوم‌هایی (مجموعه) از همه گروه‌های ذینفع است تا باعث بهبود همه­جانبه و پایدار وضعیت اقتصادی، اجتماعی و کالبدی و زیست‌محیطی  شود. بازآفرینی پایدار به دنبال مبارزه با ناپایداری از طریق یک برنامه یکپارچه است .

پژوهشگر در این پژوهش با بررسی راهکارهای اتحادیه اروپا در جهت رسیدن به پایداری، به نتایج زیر رسید که می‌توان از این نتایج در جهت بازآفرینی شهرهای ایران استفاده کرد.

• ادغام راه‌حل‌های زیرساختی و فنی با مسائل اجتماعی و اقتصادی شهر به منظور کاهش مشکلات اقتصادی و نابرابری.
• پیاده‌سازی و عمل به راهکارهای بین‌رشته‌ای و همکاری افراد با تخصص‌های مختلف و جلوگیری از تفکرهای تک‌ واحدی به این منظور تهیه طرح‌های جامع در راستای توسعه پایدار پیشنهاد می‌گردد.
• فعالانه به دنبال تشویق افراد و ساکنان شهر برای انجام خلاقیت و نوآوری‌های اجتماعی و اجرای رفتارهای مناسب محیط زیستی که منجر به تحول جامعه گردد.
• ایجاد انگیزه از طریق معرفی شهر‌های پیشرفته در زمینه توسعه پایدار و ارائه امتیاز به این شهرها، از این طریق ، ذینفعان و ساکنین خود را درگیر رقابت دوستانه دانسته و مشکلات و تجربیات خود را با یکدیگر درمیان می‌گذارند تا بتوانند از مشکلات آینده بکاهند.
• استفاده بهینه از انرژی‌های نو و آموزش در جهت استفاده مردم از این انرژی به جای انرژی‌های فسیلی.
• درمان یا راهکار بازآفرینی شهری در جهت توسعه پایدار زیست‌محیطی یک فرایند طولانی مدت است که نیازمند تعهد و پیگیری ذینفعان مربوطه را می‌طلبد به‌خصوص سیاستمداران ،کارمندان دولت و شهروندان شهرها.
• در بازآفرینی شهری باید به نیازهای رفتاری و روانی مردم توجه شود، میزان سازگاری کاربری‌های تعیین‌شده با نیازهای مادی و روانی و نوع فعالیت مخاطب در فضا سنجیده شود و باعث بهبود شرایط محیطی و فرهنگی منطقه گردد.
• سعی شود قبل از هر اقدامی در جهت تغییر شرایط محیطی شهر، نیازسنجی و نظرسنجی شود.
• پرهیز از ساخت‌وسازهای تک عملکردی و تشویق ساخت پروژه‌ها با کاربری‌های متعدد و مختلط.
• ارائه فضاهایی در جهت دوچرخه مداری و پیاده مداری و جلوگیری از ورود وسایل موتوری جهت تشویق رفتارهای سبز اهالی.
• فرهنگ‌سازی جهت استفاده نکردن از ماشین برای سفرهای درون شهری.

در شکل (2) جامعه به عنوان هرمی در نظر گرفته‌شده و توسعه پایدار نقطه‌ی اوج خواهد بود.

شکل 3- ارکان اصلی و تأثیرگذار بر توسعه پایدار در جامعه

به هر شهری که در ایران نگاه می‌اندازید و با بررسی سطحی متوجه فضاهایی می‌شویم که به دلایل متعدد به حال خود رها شده ممکن از این فضا شامل فضای تاریخی، فضای سبزی در وسط یا اطراف شهر، پارک‌های جنگلی، فضای شهری ناامن که دچار فرسودگی عملکردی شدند، تجربه نشان داده درصورتی که به این فضاها مانند گذشته بی‌توجهی کنیم جز آلودگی و ایجاد معضلات اجتماعی، اقتصادی یا محیط زیستی چیزی به دنبال نخواهد داشت. از طرفی انسان شهر‌نشین میان این همه شلوغی و نابسامانی‌های شهری به دنبال آرامش و اتصال ذاتی‌اش با طبیعت است پس به جای رها کردن این فضاهای نام برده شده به حال خود و در نظر گرفتن فضا جدید، باید سعی شود این مناطق را از طریق بازآفرینی زنده کرد، و با ایجاد فعالیت‌های مناسب و مختلط، مردم را به حضور در آن بخش تشویق و با ارائه آموزش‌های مفید باعث نزدیکی هرچه بیشتر مردم به رفتار سبز و توسعه پایدار شد.

در شکل شماره (4) به عنوان جمع بندی به بررسی مرمت و حفاظت شهری در طول تاریخ پرداخته شده و در نهایت به مقایسه تطبیقی بین راهکارهای بازآفرینی و ارکان اصلی توسعه پایدار می پردازد.

.

شکل 4- مرمت و حفاظت شهری در دوره های مختلف و مقایسه‌ی بازآفرینی با اهداف کلی توسعه پایدار [26].

مراجع

• مثنوی، محمدرضا،»پایداری شهری و نگرش‌های اکولوژیکی: ضرورت بسترسازی مشترک برای کاربرد نظریه«، مجله محیط‌شناسی دانشگاه تهران، زمستان 1381، دوره 28 ، شماره 30، صفحه 19تا19.
• Heilig, G K., World urbanization prospects: the 2011 revision. United Nations, Department of Economic and Social Affairs (DESA), Population Division, Population Estimates and Projections Section, New York.

• World’s population increasingly urban with more than half living in urban areas,see information in: http://www.un.org/en/development/desa/news/population/world-urbanization-prospects-2014.html
• لقایی، حسنعلی، محمد زاده تیتکانلو،حمیده،»مقدمه ای بر مفهوم توسعه شهری پایدار و نقش برنامه ریزی شهری« مجله هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی  ، زمستان1378، شماره 6 ، صفحه 32تا 43.
• Moloney C. 2015.Why ‘Think Global, Act Local’is no longer enough a reality check from the emerging intelligence on environmental limits. Sustainable regeneration in urban areas, URBACT II capitalisation, pp. 15-21.
• Steffen, W., Richardson K., Rockström J., Cornell SE., Fetzer I., Bennett EM., Biggs R., Carpenter SR., de Vries W., de Wit CA., Folke C., Gerten D., Heinke J., Mace GM., Persson LM., Ramanathan V., Reyers B., Sörlin S.,2015.Planetary boundaries: Guiding human development on a changing planet. VOL 347, pp736-746
• Eisenstein, W., 2001 .Ecological design, urban places and the culture of sustainability: Can city-building foster a culture of sustainability. SPUR Newsletter. see information in: http://www.spur.org/publications/urbanist-article/2001-09-01/ecological-design-urban-places-and-culture-sustainability
• Hardin, G, 1968.The tragedy of the commons. science 162, no. 3859 pp. 1243-1248

• حناچی،پیروز و پورسراجیان، محمود،  »بازآفرینی شهرها، میراثی برای آینده«،چاپ اول، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1389، 294 صفحه
• حبیبی ، سید حسین و مقصودی ، ملیحه » مرت شهری « ،چاپ اول  تهران :نتشارات دانشگاه تهران، ،1395 ، 228 صفحه
• Roberts, P., 2000. The evolution, definition and purpose of urban regeneration, Urban Regeneration, A Handbook. British Urban Regeneration Association, SAGE Publications,London,pp 9–36.
• Czischke, D., Moloney C,. Turcu C., 2015 .Raising the game in environmentally sustainable urban regeneration.Sustainable regeneration in urban areas. URBACT II capitalisation, pp. 6-15
• Colantonio, A ,. Dixon, T,., 2011. Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European Cities.
• see information in:

https://leseprobe.buch.de/images-adb/ab/6e/ab6e5de1-a13a-43cd-9c56-25e1e0baace1.pdf

• بحرینی، سیدحسین و ایزدی ، محمد سعید و مفیدی ، مهر انوش »رویکرد ها و سیاست‌های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار ) «  فصلنامه علمی پژوهشی مطالعه شهری ،زمستان 1392، شماره 9، صفحه‌17-30.
• DEFRA (2007), 2007.Questionnaire and Data Tables Following Survey of Public Attitudes and Behaviours toward the Environment. DEFRA, London.
• Steg, L., Charles V., 2009 Encouraging pro-environmental behaviour: An integrative review and research agenda. Journal of environmental psychology 29, no. 3, pp. 309-31.
• Stern, P C., 2000. New environmental theories: toward a coherent theory of environmentally significant behavior. Journal of social issues 56, no. 3, pp. 407-424
• Cushman-R B., Green behaviour (homo ecologicus). 2012,. see information in :http:// engineering. dartmouth.edu/~cushman/courses/engs44/GreenBehavior .pdf
• Arcury, T A., Christianson E H.. 1990. Environmental worldview in response to environmental problems Kentucky 1984 and 1988 compared. Environment and behavior .vol:22, no. 3, pp. 387-407.
• Turcu, C. Moloney. C., 2015 Towards pro-environmental behaviour. URBACT II Capitalisation .pp.52-57
• Hurth, V. Peter W., 2007. Averting catastrophic climate change: confronting wealth. International Journal of Innovation and Sustainable Development 2, no. 1, pp. 63-78
• UNDP, 2013 .Resource Efficiency: Economics and Outlook for Europe, Caucasus and Central Asia.
• Turcu, C., 2012. Local experiences of urban sustainability: Researching Housing Market Renewal interventions in three English neighbourhoods." Progress in planning 78, no. 3 pp101-150
• Barr, S., 2003. Strategies for sustainability: citizens and responsible environmental behaviour. Area 35, no. 3, pp. 227-240
• Barr, S., Andrew W.G., Nicholas F., 2005. The household energy gap: examining the divide between habitual-and purchase-related conservation behaviours. Energy policy 33, no. 11, pp. 1425-1444.
• براتی بروجنی ، نگار و نهیبی، سارا و موسوی فاطمی ، حسین » طراحی و بازآفرینی فضای سبز شهری با نگرش شهرهای اکولوژیک‌مدار پایدار«،پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی طراحی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران ،1395، 243 صفحه.
• Sustainable regeneration in urban areas. see information in: http://urbact.eu/sites/default/files/04_sustreg-web.pdf

[1]- دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی طراحی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران.

2- دکتری شهرسازی، عضو هیئت علمی گروه مهندسی طراحی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران ، ایران.

[3]- دانشجوی دکتری شهرسازی، عضو هیئت علمی گروه مهندسی طراحی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران ، ایران.

1- Environmental engineering graduate student design, college of Natural resources and environment , tehran scince and research branch , islamic azad university , tehran , iran

2- Urban phD,faculty member,Department of Environmental Design, college of Natural resources and environment , tehran scince and research branch , islamic azad university*(Corresponding Authors)

3- Urban phd student,faculty member,Department of Environmental Design, , college of Natural resources and environment , tehran scince and research branch , islamic azad university