ارزیابی تغییرات پارامترهای فیزیکوشیمیایی و وضعیت تروفی تالاب بین المللی انزلی بر اساس شاخص کارلسون (TSI )

مستخرج از پایان نامه

علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره بیست و سوم، شماره ده، دی ماه 1400(276-261)

ارزیابی تغییرات پارامترهای فیزیکوشیمیایی و وضعیت تروفی تالاب بین المللی انزلی بر اساس شاخص کارلسون (TSI )

رباب احمدزاده ^[1]

محمد دهدار درگاهی ^{[2]  *}

dehdardargahi@gmail.com

نعمت اله خراسانی ^[3]

فروغ فرساد ⁴

محمدرضا رحیمی بشر[4]

چکیده

زمینه و هدف: تالاب بین المللی انزلی مهمترین تالاب حوضه جنوبی دریای کاسپین است و عواملی مانند حجم زیاد ازت و فسفر ورودی، آن را به سمت پرغذایی سوق داده است، هدف اصلی در این مقاله بررسی روند پرغذایی تالاب انزلی و بررسی تغییرات سطح تروفی در فصول و بخشهای مختلف تالاب می باشد .

روش بررسی: در این تحقیق طی سال 1397 در 5 ایستگاه به طور فصلی فاکتورهای نیتروژن کل، فسفر کل، عمق دید سکشی و کلروفیل a نمونه برداری و اندازه‌‌گیری شد و با استفاده از شاخص تروفی کارلسون ،سطح تروفی بخشهای مختلف تالاب محاسبه گردید.

یافته ها: بر اساس آزمون ANOVA  یکطرفه و توکی، میانگین داده های pH  از نظر مکانی و فاکتورTN  از نظر زمانی دارای تفاوت معنی دار می باشند (05/0 >p). فاکتورTP  از نظر زمانی و مکانی، تفاوت معنی داری را نشان  نمی دهد. با توجه به نتایج حاصل تمامی بخشهای تالاب انزلی در حالت یوتروف است و بیشترین مقادیر TSI (TN/TP)  در بخش مرکزی 49/70  تالاب گزارش شده است که بر اساس شاخص کارلسون و استانداردOECD  در مرحله هایپرتروف قرار دارد، با توجه به شاخص تروفی کارلسـون بر اسـاس فسـفر کل(TP) تمامی بخشهای تالاب، در شرایط هایپرتروف قرار گرفته اند که بالاترین مقدار آن در بخش شرقی تالاب  36/93 به ثبت رسیده است و بیشترین مقدار 18 /19 = TN/TP  در کل تالاب در فصل تابستان گزارش شده است.

بحث و نتیجه گیری : روند پرغذایی تالاب انزلی در سال 1397 مانند گذشته روند رو به رشدی را داشته  و در بسیاری از بخشهای تالاب در مرحله نهایی ( هایپرتروف ) قرار دارند. نظارت بر  بار ورودی رودخانه ها، ترویج کشاورزی پایدار، جلوگیری از تغییر کاربری زمینها، میتواند از این روند رو به رشد جلوگیری کند.

واژه های کلیدی: شاخص تروفی، کارلسون، تالاب بین المللی انزلی.

Evaluation of changes in physico-chemical parameters and trophic state of Anzali International Wetland based on Carlson Index

Robab Ahmadzadeh ^[5]

 Mohammad Dehdar Dargahi ^{[6] *}

dehdardargahi@gmail.com

Nematollah Khorasani ^[7]

Fourogh Farsad ^[8]

Ramin Rahimibashar[9]

Abstract

Background and Objective: Anzali international wetland is the most important wetland in the southern part of Caspian Basin and factors have led it to become hypertrophic such as large quantities of input nitrogen and phosphorus.

Material and Methodology: In this study during one year and at five stations, seasonal physicochemical factors such as (total nitrogen (2.34 ± 0.62 mg / l), total phosphorus (2.2 ± 0.29). 0 mg / l), Secchi disk (SD) transparency (0.56 ± 0.5 m) and chlorophyll a (9.49 ± 7.49 μg / l) were measured and, using Carlson Trophic Index, trophic level of different parts of the wetland in The different seasons were calculated.

Findings: According to the analysis of variance (Tukey's test in one-way ANOVA), p values ​​of <0.05 were statistically significant. The differences in pH and time of TN were significant. TP did not show significant differences in time and location. According to the results of the study, all parts of Anzali wetland are in eutrophic state and the highest values ​​of TSI (TN / TP=70.49) were reported in central part of wetland, according to Carlson Trophic Index based on total phosphorus (TP=93.36) of all wetlands Hypertrophes are located, the highest of which is recorded in the eastern part of the wetland.

Discussion and Conclusion:  The eutrophication process of the Anzali wetland ecosystem in the year under study shows a growing trend. And in many parts of the wetland they are in the final stages of eutrophication (hypertrophy). Monitoring the inflow of rivers leading to the wetland, promoting sustainable agriculture, preventing the change in the use of the margins of the wetland, can be considered as effective strategies to control the progressive process.

Keywords: Trophic index, Carlson , Anzali international wetland.

مقدمه

تعداد زیادی از زیست بوم های آبی با اندازه، ریخت شناسی، وضعیت تروفی و شوری، ساختارهای زیستی، ترکیب گونه ای و بازده شیلاتی متفاوت، در زمره ی تالابها قرار میگیرند (3-1). تالابهای ساحلی مهمترین سیستمهای طبیعی و پویا هستند که دارای تنوع زیستی فوق العاده و توان تولید بالایی هستند آنها همچنین مجموعه ای از خدمات اکوسیستمی مانند: فعالیتها  تفریحی و توریستی، امکان آبزی پروری، تغذیه آبهای زیر زمینی، حفظ و نگهداشت کیفیت آب، ته نشینی مواد مغذی و جذب کربن  ارائه می دهند(6-4). همچنین تالابهای ساحلی نقش مهمی در تبادل آب و مواد مغذی، مهاجرت موجودات زنده خشکی با رودخانه ها و دریاها ایفا می کنند(7). تالابها تحت تاثیر شدید فعالیت های انسانی بوده وخصوصیات طبیعی شان معمولا دستخوش تغییر وآسیب شده (8) و در سطح جهان به دلیل رشد سریع شهرها (11-8) در حال تخریب هستند (12, 11) .تخلیه پسماندهای تصفیه نشده و آب زهکشی کشاورزی اثرات ناخوشایندی بر گیاهان و جوامع زیستی آنها داشته و به وسیله ی غنی سازی محتوای مواد آلی در آنها پرغذایی (خوراکروی) رخ می دهد(15-13). ورودی و افزایش غلظت مواد مغذی، به ویژه نیتروژن (N)و فسفر (P) به آنها، منجر  به رشد سریع فیتوپلانکتون می گردد (7, 16)و غنی شدن مواد مغذی دلیل بدتر شدن سلامتی این اکوسیستم ها می باشد (17-20)که پیامدهای ناشی از آن شامل رشد جلبک­های فرصت طلب، سایه انداختن بر روی تولیدکنندگان اولیه کفزی، کاهش اکسیژن و مرگ جانوران می باشد(23-21).به دلایل فوق در سالهای اخیر، تالابها در سطح جهان توجهات سیاسی و علمی را به خودجلب کرده اند (24) و آنهایی که بخاطر فعالیتها و فشارهای انسانی در معرض تهدید قرار دارند بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند(26, 25, 14). در تالابها پرغذایی توسط رخدادهای فصلی که با افزایش زهکشی مواد مغذی در آنها همراه است، تقویت می گردد. مخصوصا در نواحی که شهری شده، روانابهای ناشی از بارشها میتوانند ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی این پهنه های آبی را به دلیل ورود آب شیرین تغییر دهند. درک بهتر ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی تالابها و اثرات آنها، برای حفاظت موفق از این سیستمهای مهم آبی، برای همه آشکار گردیده است(25). البته ارزیابی روندغنی شدن و طبقه بندی تالابهای ساحلی به دلیل تنوع بالا و شرایط مکانی و زمانی آنها پیچیده است ولی روشهای زیادی برای ارزیابی سطح تروفی و فرآیند پرغذایی به منظور پشتیبانی از اهداف مدیریتی مطرح شده است. یکی از شاخصهای تروفی،شاخص کارلسون (TSI[10])  (27) بوده که با رویکردی در جهت ارزیابی سطح تروفی پیکره های آبی و با اهداف مدیریت و حفاظت توسط محققان مختلف توسعه یافته و مورد استفاده قرار گرفته است البته شیوه دیگر بررسی تروفی استفاده از استاندارد OECD[11] بوده که برای ارزیابی سطح تروفی در دریاها و پهنه های آبی کاربرد دارد (28) و هردو شاخص بارها در تالابهای مختلف مورد استفاده قرارگرفته اند. تالاب انزلی مهمترین تالاب ساحلی حوضه جنوبی دریای کاسپین می باشد و مساحت این تالاب به شدت تحت تاثیر نوسانات دریای کاسپین و بارش سالانه است و سطح آب آن 26 متر پایین تر از سطح آبهای آزاد قرار دارد (29) این تالاب از 25 رودخانه بزرگ و کوچک تغذیه میشود و شامل چهار بخش شرقی، غربی، مرکزی و سیاه کشیم در جنوب می باشد (29). تالاب انزلی در سال 1975 در کنوانسیون تالابها به ثبت رسیده و به دلیل فعالیتهای انسانی و تهدیدهای روزافزون در حوضه آبخیز آن، جز لیست مونترو قرار گرفته است(30) .در حال حاضر تالاب انزلی به طور مداوم تحت فشار و استرسهای شدید از سوی فعالیتهای صنعتی، کشاورزی، گونه های مهاجم، پرغذایی و رسوبات قرارد دارد که این عوامل به تدریج در حال نابود کردن آن می باشند(32) . ارزیابی روند تروفی تالاب انزلی در طول سالهای گذشته توسط محققین مختلف بررسی شده است . اولین گزارش وقوع پرغذایی در آن به سال 1970 ارائه شده (31) میرزاجانی  و همکاران (2010) سه دوره زمانی متفاوت بین سالهای 1992 تا 2002، روند تروفی این تالاب را بر اساس ورود فسفر، نیتروژن و کلروفیل a  مورد مطالعه قرار داده اند  و براساس نتایج آنها بیشتر  مناطق تالاب در مرحله مزوتروف قرار داشته است . در طی سالیان اخیر نیز  ارزیابی ها و مطالعات سطوح تروفی در تالاب انزلی ادامه داشته (35-32)که اشاره به روند رو به رشد تغذیه گرایی دراین تالاب به سمت یوتروفی و در برخی موارد هایپر یوتروف شدن، داشته است. جمالزاد و همکاران (1999) روند تروفی تالاب را در سالهای 1370 تا 1374 بر اساس سه شاخص نیتروژن کل، فسفر کل و کلروفیل a و با استفاده از فرمولهای کارلسون بررسی نموده  و بخش اعظم تالاب را مزوتروف و یوتروف تعیین کردند. البته استفاده از شاخصهای تروفی محدود به تالاب انزلی نبوده و رحمتی و همکارانش  در سال 1391 در آبندان  مرزن آباد بابل از این شاخصها برای بررسی شرایط تروفی استفاده و بر اساس سه شاخص کلروفیل a، فسفر کل و سکشی دیسک، این آبندان نیز در شرایط یوتروف و متمایل به هایپرتروفی قرار داشته است. وحیدی و همکاران (2016) نیزپرغذایی دریاچه ولشت را با استفاده از شاخصهای تروفی کارلسون بررسی و مشخص شد که این دریاچه در مرحله مزوتروف قرار داشته است. مطالعات متعددی در زمینه ی ارزیابی سطح تروفی بر اساس شاخص کارلسون و سایرشاخص های استاندارد در سطح دنیا انجام شده که میتوان به مطالعه ی کیفیت آب و سطح تروفی تالاب آکگول ترکیه بر اساس TN[12] TP[13] ، کلروفیلa  و شفافیت سکشی دیسک در طول یک سال (36) ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی تالاب ساحلی مدیترانه ای مارانو در ایتالیا،  با هدف ارزیابی سطح تروفی آن با فرمولهای کارلسون (37) و ارزیابی روند تروفی دریاچه رنوکا در هندوستان با روش کارلسون  (38) و شاخص TSI  برای ارزیابی روند پرغذایی در 33 دریاچه ی از دریاچه های منطقه ی لوبوسکی در کشور لهستان اندازه گیری شده، که بر اساس شاخصTP ، 22 دریاچه در مرحله یوتروف و 11 دریاچه در مرحله هایپرتروف قرار دارند (39)اشاره کرد. با توجه به مطالعات پیشین (29،31،33،34،35)،  تالاب انزلی دارای روند پرغذایی بوده و کاهش عمق آب و تولیدات پلانکتونی و ماکروفیتی در آن روند افزایشی را نشان داده و به دلیل اهمیت زیستی این زیست بوم، پایش سطح تروفی آن دارای جایگاه و اهمیت بالایی است لذا در این تحقیق فاکتورهای فیزیکوشیمیایی و میزان بار مواد مغذی تالاب انزلی طی سال 1397 در پنج ایستگاه بررسی و با استفاده از شاخصهای تروفی کارلسون روند پرغذایی این پهنه آبی تعیین گردید که داده های آن میتواند در خصوص تصمیم گیری های حفاظتی این اکوسیستم با ارزش مثمر ثمر واقع گردد.

مواد و روش کار

 منطقه مورد مطالعه: تالاب بین المللی انزلی در شمال ایران و در استان گیلان واقع شده است. این تالاب در بخش ساحلی جنوب دریای کاسپین در محدوده عرض جغرافیایی  ′15  ° 37 و ′ 35  ° 37  شمالی و طول جغرافیایی  ′ 10 ° 49  و ′ 40  49 غربی قرار گرفته است (40). با توجه به این که تالاب انزلی از چهار بخش تشکیل شده، این مطالعه در طول یکسال و به صورت فصلی (بهار تا زمستان 1397) و در 5 ایستگاه ( شکل 1)  مناطق چهارگانه تالاب صورت گرفته است . موقعیت مکانی ایستگاهها نمونه برداری در شکل 1 مشخص شده، ایستگاه یک منطقه تالاب غربی (آبکنار)، ایستگاه 2  منطقه سیاه کشیم، ایستگاه 3  و 4 در بخش مرکزی تالاب و پاسگاه منطقه سرخانکل و محدوده گل لاله و ایستگاه 5  در  بخش شرقی تالاب ( منطقه شیجان ) قرار دارند . 

شکل 1 – ایستگاه های نمونه برداری تالاب انزلی (بخشهای غربی ، جنوبی ، مرکزی و بخش شرقی )

Figure 1. Anzali Wetland Sampling Stations (Western, Southern, Central and Eastern Sections(

شیوه نمونه برداری : جهت سنجش فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب شامل: دما، هدایت الکتریکی (EC)، pH و اکسیژن محلول(DO[14])، نیتروژن کل (TN)  ،فسفر کل TP) ) و کلروفیل a ، نمونه برداری توسط روتنر انجام از عمق تقریبی نیم متری و به منظور اندازه گیری شفافیت آب از سکشی دیسک  استفاده شد ) 38،41،42 (. دمای هوا و آب با استفاده از دماسنج جیوه ای در محل اندازه گیری و نمونه های آب جهت سنجش مقادیر کلروفیل a، نیتروژن کل و  فسفر کل  توسط ظروف یک لیتری به آزمایشگاه منتقل و با روش های استاندارد مورد سنجش قرار گرفتند (41). سنجش اکسیژن محلول آب، به روش وینکلر و pH به روش الکترومتری با دستگاه مولتی متر شرکت WTW اندازه گیری و سنجش نیتروژن کل و فسفر کل به روش هضم پرسولفات پتاسیم به وسیله دستگاه اتوکلاو صورت گرفت که در این روش ترکیبات مختلف نیتروژن به صورت نیترات و ترکیبات فسفر به صورت فسفات تبدیل شد. اندازه گیری فسفات به روش اسپکتروفتومتری با استفاده از واکنشگرهای مولیبدات آمونیم، تارتارات پتاسیم و آنتیموان، و اسیداسکوربیک و تشکیل کمپلکس آبی رنگ انجام شد. نیترات به روش اسپکتروفتومتری با استفاده از واکنش گرهای سولفانیل آمین و 1- نفتیل آمین و تشکیل کمپلکس صورتی رنگ صورت گرفت. سطح تروفی از روش کارلسون (27) و استاندارد OECD  (42) با استفاده ازمتغیرهای فسفات کل TP، نیتروژن کلTN، عمق دید سکشی SD[15]و کلروفیل a  تعیین شد. سطح تروفی تالاب انزلی در این بازه ی زمانی با استفاده از معادله های زیر محاسبه می گردد :

TSI _(Chl) = 81/9  Ln _(chl) +6/30                     میکروگرم بر لیتر    (chl.  a) غلظت کلروفیل

TSI _{(TP) =} 42/14 Ln _(TP) + 15/4                               میکروگرم برلیتر (TP) فسفات کل

TSI _(SD) = 60-41/14 Ln _(SD)                                        متر        SD عمق دید سکشی

TSI _(TN) = 43/14 Ln _(TN) + 45/54                          میلی گرم بر لیتر (TN) نیتروژن کل

سپس با جداول 1و 2 ،که ارزشهای تعیین شده برای سطوح تروفیک پهنه های آبی بر اساس شاخص TSI   (43, 27) و استاندارد OECD    (1982)را نشان میدهد، مورد قیاس قرار گرفته اند.   

جدول 1- سطوح تروفیک بر مبنای جدول کارلسون(43)

Table 1. Trophic levels based on Carlson's table

جدول2- سطوح تروفیک بر اساس استاندارد OECD  (42)

Table2. Trophic levels based on standard OECD

جدول 3 -میانگین ،میانه، حداقل،حداکثر و انحراف معیار فاکتورهای فیزیکوشیمیایی و کلروفیلa  سال 1397درتالاب انزلی

Table3. Mean, median, minimum, maximum and standard deviation of physicochemical and chlorophyll a factors in Anzali Wetland during 2018_19

در شکل 2، تغییرات فاکتورهای  اندازه گیری شده شامل :فسفرکل، نیتروژن کل، عمق دید سکشی دیسک، کلروفیلa ، هدایت الکتریکی، pH،دما و اکسیژن محلول آب در ایستگاهها در طول سال به صورت نمودارهای جعبه ای ارائه شده است .

شکل 2 - box plot  ها برای شاخصهای فیزیکوشیمیایی بر اساس ایستگاههای مختلف در تالاب انزلی در سال 1397

Figure 2. Box plots for physicochemical indices based on different stations in Anzali wetland during 2018_19

با توجه به جدول 3 دمای آب تالاب  در بخشهای مختلف، وابستگی مستقیمی با تغییرات فصلی داشته و برابر 69/7 ±  95/19 درجه سانتی گراد بوده و  بیشترین دمای آب ثبت شده در فصل بهار در ایستگاه شماره 4 ، °C 29 بوده است. میانگین pH در طول سال 42/0 ±  95/7  و همبستگی مثبتی با مقدار کلروفیل، عمق دید سکشی، غلظت DO  و EC  داشته و همبستگی معکوس با غلظت TP  دارد.

جدول 4 - ضریب همبستگی پیرسون داده های فیزیکو شیمیایی تالاب انزلی در ایستگاه های در طول سال 1397

Table4 . Pearson correlation coefficient of physicochemical data of Anzali wetland at sampling stations

تغییرات pH   در ایستگاه آبکنار (ایستگاه 1) در طول سال بسیار کم و بیشترین تغییر در ایستگاه گل لاله و سرخانکل مشاهده میشود. میانگین اکسیژن محلول 96/1  ± 69/6   میلی گرم بر لیتر و دارای همبستگی مثبت با کلروفیل a  و pH  و شفافیت آب و همبستگی معکوس با دمای آب و  فاکتور EC  دارد. بیشترین میزان کلروفیل a، در بهار و در منطقه گل لاله 8/31  میکروگرم بر لیتر  و کمترین میانگین فصلی در زمستان 4/63 میکروگرم بر لیتر اندازه گیری شده است کلروفیل a  همچنین دارای همبستگی مثبت با EC  وpH  بوده و بیشترین همبستگی را با اکسیژن محلول دارد. مقدار کلروفیل a  همبستگی معکوس با TN  و TP  دارد.عمق دید سکشی، به طور میانگین در طول سال  5/0 ±  56/0 متر و TP  در طول سال 29/0 ±2/0 میلیگرم بر لیتر و بیشترین مقدار در فصل پاییز 36/0 میلیگرم بر لیتر و در محدوده ی شیجان 4/1  میلی گرم بر لیتر و کمترین مقدار TP  در فصل تابستان 12/0 میلی گرم بر لیتر، تغییرات آن در ایستگاه ها در طول سال اندک و بیشترین تغییرات در شیجان (ایستگاه 5) در بخش شرقی تالاب می باشد.TP  دارای همبستگی مثبت با TN  و شفافیت آب و دارای همبستگی منفی با دمای آب، EC و pH  می باشد TN  به طور میانگین 62/0 ±  34/2  میلی گرم بر لیتر در تمامی ایستگاهها به نسبتTP  بیشتر بوده و بیشترین مقادیر TN  و TP  ثبت شده مربوط به شرق و بخش مرکزی تالاب می باشد. تغییرات این فاکتور در تمامی ایستگاهها در طول سال 1397 مشاهده میشود. این فاکتور بیشترین همبستگی مثبت را با TP  داشته همچنین بیشترین همبستگی منفی با فاکتور کلروفیل a  را دارد.

در جدول 5، سطح تروفی بخشهای مختلف تالاب بر اساس TSI  محاسبه شده بر مبنای TN، TP ، کلروفیل a  و سکشی دیسک، تعیین گردید، همچنین بر اساس نسبت TN  به TP  و بر اساس فرمولهای 1 تا 3، تروفی کل برای هر ایستگاه محاسبه و با توجه به جدول کارلسون ( جدول 1) سطح تروفی مشخص شده است. بر اساس جدول5 و6، در طول سال 1397 تمامی بخشهای تالاب انزلی در شرایط یوتروف قرار دارند. بر مبنای استاندارد OECD ایستگاه 2 در­مرحله مزوتروف حاد و سایر ایستگاهها در شرایط یوتروف قرار دارند. همچنین با توجه به جدول 6 تالاب در کل چهار فصل نیز در شرایط یوتروف قرار دارد و در فصل پاییز نسبت TN  به TP  برابر 79/4 می باشد که نشان دهنده ی آن است که تالاب در این فصل با محدودیت نیتروژن روبه رو است.  درایستگاههای 1 و 2 این نسبت بیشتر از حد مجاز (16= TN/TP) می باشد و بر مبنای فصلی، بهار و تابستان نسبتی بالاتر از حد مجاز دارند  (42)، باید توجه داشت که شاخص تروفی کارلسون بر اساس فسفر کل تمامی بخشهای تالاب را در شرایط هایپرتروف نشان میدهد.

جدول 5- سطح تروفی بخشهای مختلف تالاب انزلی در طول سال 1397

Table 5. Trophic level of different parts of Anzali Wetland during 2018-19

جدول 6 - سطوح تروفی تالاب انزلی در فصول مختلف سال1397

Table 5. Trophic levels of Anzali Wetland in Seasons during 2018-19

بحث

ارزیابی روند پرغذایی و طبقه بندی آن در تالابهای ساحلی به دلیلی تغییرات آنها از نظر زمانی و مکانی، کار دشواری ست (45). تالاب انزلی در طی سالیان گذشته و به دلیل تغییرات مختلف پیرامونی از قبیل، تغییرات کاربری زمین، تغییرات اقلیمی، بار رسوبات و آلودگیهای صنعتی و کشاورزی و خانگی ورودی به آن، هجوم گونه های مهاجم، نوسانات سطح آب دریای کاسپین و برداشت آب به منظور کشاورزی، در شرایطی به سر می برد که مدیریت و احیا این اکوسیستم با ارزش را با دشواری روبرو کرده و تا حدودی غیر ممکن می نماید (35). همچنین مطالعات گذشته تاکید بر روند پرغذایی آن (47 ،46 ،44 ،31 ، 29) و این روند همچنان نیز ادامه دارد. با توجه به نتایج تحقیق حاضر، میانگین دمای سالانه تالاب انزلی به نسبت سالهای 1393 و  1394  تغییر محسوسی را در سال جاری  نشان نمی دهد. همچنین pH  در حالت خنثی قرار دارد  و pH    مناسب برای رشد و تولید مثل آبزیان در محدوده ی 6تا 9 می­باشد (48)، در کل این شاخص در شرایط مطلوبی  از نظر زیستگاهی قرار دارد.

کمترین مقدار فصلی فاکتور  ECدر فصل پاییز گزارش شده است، البته به دلیل وزش بادهای محلی و طوفانی شدن دریا و کاهش ورودی آب رودخانه ها در فصول گرم به ویژه تابستان و نفوذ آب لب شور دریا، فاکتور EC  به ویژه در بخش غربی تالاب افزایش چشمگیری در تابستان داشته است (32)، که نشانگر تبادلات بیشتر آب تالاب در این بخش با دریای کاسپین می باشد. پایش میزان شوری آب در مرداد 96 در فاز 2 پروژه ی مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی این امر را تصدیق مینماید(49). از سوی دیگر این شاخص در سایر ایستگاهها دارای تغییرات قابل توجهی در طول سال نبوده است.میانگین کلروفیل a  به عنوان یک پارامتر مناسب از جوامع فیتو پلانکتونی در سال1397 برابر  49/7 ± 49/9 میکروگرم بر لیتر گزارش شده که بیشترین مقدار آن در فصل بهار در محدوده مرکزی تالاب ایستگاه 3 مشاهده شده است که در گزارش مشابهی در مطالعه سال 1394 (32) مورد بیشینه بودن مقدار این شاخص در بخش مرکزی تالاب به ثبت رسیده است. این شاخص دارای همبستگی منفی با میزان TN  و TP  است که این خود نشان دهنده آن است که در زمان افزایش میزان بیوماس گیاهی و افزایش حجم فیتوپلانکتونها این مواد مغذی به مصرف می رسند. همچنین کاهش نیتروژن کل و فسفر کل در ماههای گرم سال میتواند وابسته به افزایش جلبک ها و تولیدات ماکروفیتی در فصول بهار و تابستان باشد (36). این مقادیر نشان دهنده ی وابستگی این فاکتور به تغییرات فصلی و شکوفایی جلبک و گیاهان دارد. براساس جدول همبستگی کلروفیل a  و دما  T  دارای همبستگی معناداری بوده که این نکته را تایید می کند که هرچه دمای آب بیشتر شود میزان کلروفیل a  افزایش خواهد یافت (50). همچنین در بررسی انجام شده توسط غلامی پور و همکاران (2016) بر روی رودخانه های منتهی به تالاب انزلی ، غلظت کلروفیل a  در فصول پاییز و تابستان در بیشترین مقدار گزارش شده است. بیشترین میزان اکسیژن محلول در فصول پاییز و زمستان در پهنه آبی غربی تالاب (آبکنار) ثبت شده است که با توجه به همبستگی مثبت DO  با غلظت کلروفیل a،  میتوان دلیل آن را به حضور گیاهان آبزی و فیتو پلانکتونها در این ناحیه، در نظر گرفت همچنین نتایج مشابه در مطالعات پیشین مشاهده شده است (35). میانگین TN  نسبت به سال 94-1393 (44)که 523/0 ± 023/1 بوده روندافزایشی داشته و به مقدار،  62/0 ± 34/2 میلی گرم بر لیتر رسیده است. این افزایش به نسبت سالهای 74-70 (29) که 5/0 ± 5/0 بوده است بسیار قابل توجه می باشد. روند افزایش در شاخص  TP نیز مشاهده شده و به طور میانگین از مقدار  1/0 ± 112/0 میلیگرم بر لیتر در سال 93 به    29/0 ± 2/0  میلی گرم بر لیتر در 1397 رسیده است. نسبتTN به TP  در بخشهای مختلف تالاب به نسبت گزارش عابدینی و همکاران( 2017)، افزایش داشته که این افزایش در منطقه شرقی تالاب بسیار ناچیز می باشد، این نسبت در بخش شرقی در سال 93-94 برابر 5 و در سال 1397 برابر 95/5 است .  نسبت این فاکتورها در کل تالاب به طور میانگین 41/15  بوده که از نسبت (16= TN/TP) کمتر می باشد که خود نشان دهنده ی این است که تالاب دچار محدودیت نیتروژن است (51, 37). بیشترین مقادیر TN  و TP  ثبت شده مربوط به شرق و بخش مرکزی تالاب می باشد، که به دلیل ورود رودخانه پیربازار و تخلیه آب در این بخش، و ورود حجم زیادی از پساب خانگی و کشاورزی این رخداد به روشنی قابل پیش بینی است، مقادیر TN  در فصول مختلف تفاوت معناداری از میانگین داده ها را نشان میدهد ، اما مقادیر TP  تفاوت معناداری در فصول نمونه برداری نشان نمیدهد. نتایج مطالعات گذشته (35) نشانگر آن است که  رودخانه پیربازار (با عبور از شهر رشت) که از آلوده ترین رودخانه های ورودی به تالاب است (44) و رودخانه پسیخان که از بخشهای جنوب شرقی و جنوبی تالاب وارد شده و به دلیل گذر ازمناطق شهری و تخلیه پسابهای صنعتی به این رودخانه ها و گذز از زمینهای کشاورزی، بار آلودگی زیادی را به پیکره تالاب تزریق می نماید. که تحقیقات پیشین تایید کننده ی غنی بودن این رودخانه از مواد مغذی است (52, 53).  شاخص شفافیت آب SD، در مقایسه با سال 1394-1393 روند کاهشی داشته است. همچنین شاخص SD دارای همبستگی منفی با دمای آب بوده که میتواند  نشانگر کاهش شفافیت آب به دلیل بالا رفتن بیوماس گیاهی در فصول گرم سال باشد. علاوه بر آن میزان گل آلودگی و حجم مواد معلق در نوسانات مقدار این شاخص میتواند دخیل باشد (44).

بر اساس نسبت TN  به TP  و بر اساس شاخص کارلسون روند تروفی تالاب در تمامی ایستگاه بجز ایستگاه 3 در شرایط یوتروف بوده و ایستگاه 3 در مرحله هایپرتروف قرار دارد و مشخصا بیشترین مقدار TSI  بر اساس نسبت نیتروژن کل و فسفر کل در بخش مرکزی ( ایستگاههای 3 و 4 ) مشاهده شده است و از دیدگاه فصلی بیشترین مقدار در فصل بهار به ثبت رسیده است. شرایط تروفی تالاب بر اساس TSI (TP) در تمام ایستگاههای نمونه برداری هایپرتروف گزارش شده است. با توجه به این کلروفیل a  به نسبت SD  شاخص مناسب تری برای تعیین تروفی می باشد (54)بر اساس این شاخص تالاب در ایستگاههای 1، 3 و 4 یوتروف و در ایستگاه 2 و 5 مزوتروف است بر اساس همین شاخص تالاب در بهار و تابستان یوتروف و در پاییز و زمستان مزوتروف است. بر اساس شاخص کارلسون و  نسبتTN  به TP  تالاب در کل سال یوتروف می باشد .مقادیر تروفی بر اساس TSI TN ، با توجه به آنالیز واریانس  ANOVA یطرفه و آزمون توکی تفاوت معنی داری را در فصول مختلف نشان میدهد. همچنین تفاوت معنادار در TSI TN/TP   و TSI SD  در ایستگاههای مختلف در طول سال نمونه برداری مشاهده میشود. در مطالعه انجام شده توسط فلاح ( 2018 )، تمامی شاخص های مورد نظر از نظر زمانی و مکانی دارای تفاوت معنادار بوده اند همچنین شرایط تروفی تالاب در سال 1393  بر اساس TP   در مرحله هایپرتروف نشان میدهد که مطالعه حاضر نیز همچنان این روند را تایید میکند، و شاخص تروفی بر اساس TP  مقادیر بیشتری را به نسبت شاخص سکشی دیسک و کلروفیل a  نشان میدهد که این میتواند به دلیلی عوامل محدود کننده رشد جلبکها به ویژه در فصل رشد باشد (55) و این در حالی ست که در مطالعه مشابهی عابدینی و همکاران(2017)، بخش غربی تالاب را یوتروف و منطقه سیاه کشیم (جنوب تالاب) سوپریوتروف و سایر بخشها را هایپرتروف بیان نموده است. در مقایسه با موارد مشابه  مطالعه رحمتی ( 2012) در آبندان مرزن آباد بر اساس شاخص TP، آب بندان در شرایط هایپرتروف می باشد. در مقاله وحیدی و همکارانش (1395) در دریاچه ولشت نیز شاخص TP مقادیر بیشتری به نسبت سایر شاخصها نشان داده است. افزایش تروفی تالابها در سطح جهان از عوامل نگران کننده ی محققان و متخصصان این حوزه است که میتوان با بررسی تحقیقات انجام شده آن را بررسی نمود، در مطالعه ای مشابه در تالاب ساحلی مارانو در ایتالیا،  نسبت شاخص نیتروژن  کل به فسفر کل کل بیشتر از 16 گزارش شده که نشانگر این است که این سیستم بر خلاف تالاب انزلی، با محدودیت فسفر رو به رو بوده است. در بررسی روند تروفی در تالاب  ساحلی آکگل کشور ترکیه شاخص کلروفیل a از سایر شاخصها مناسب تر بوده است.و بر اساس شاخص TP  و کلروفیل a  این تالاب در شرایط مزوتروف قرار دارد. در بررسی دریاچه های منطقه ی لوبوسکی در کشور لهستان، در 14 دریاچه نرخ TP  به TN  کمتر از 10 بوده است و با محدودیت نیتروژن روبروست (39). دریاچه رنوکا در کشور هندوستان نیز در شرایط یوتروف و هایپرتروف قرار دارند (38). این بررسی ها نشان دهنده شرایط بحرانی تالابها در بیشتر نقاط دنیا و تالابهای بررسی شده است که  در شرایط یوتروف و یا نزدیک به یوتروف قرار دارند و با دخالتهای مستقیم و غیر مستقیم به سرعت این تخریب افزوده شده است. از سوی دیگر آنچه مسلم است روند پرغذایی اکوسیستم تالاب انزلی در سالهای بررسی شده توسط محققان مختلف (31, 32, 46,47، 53) همچنان ادامه دار بوده و در بسیاری از بخشهای تالاب در مرحله نهایی تغذیه گرایی (هایپرتروف) قرار دارند. رشد گیاهان آبزی(به ویژه گونه های مهاجم مانند آزولا و سنبل آبی)، ورود بی رویه پسابهای شهری و صنعتی و کشاورزی (تغییر کاربری زمینهای اطراف تالاب) حاشیه تالاب و رودخانه های منتهی به تالاب انزلی به طور فزاینده ای پدیده تغذیه گرایی را تشدید نموده است.  نظر به این که بخشهای زیادی از تالاب به عنوان منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش، تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست می باشد، اعمال چارچوبهای مدیریتی و پایش مستمر تمامی جوانب این زیست بوم با ارزش  توسط سازمانهای متولی، امری لازم و ضروری است.  بر این اساس پیشنهاد در جهت بهبود وضعیت کنونی تالاب میتوان به نظارت بر ورودی های ناشی از پسابهای ورودی به از طریق رودخانه های منتهی به تالاب، انجام عملیات تصفیه فاضلابها، توقف تغییر کاربری و نظارت بر کاربریها در زمینهای اطراف، مدیریت گردشگری و صید و شکار، ترویج کشاورزی پایدار، اشاره نمود که از نکات مهم در حفاظت از تالاب انزلی و کنترل روند غنی شدن این پهنه آبی با ارزش با تنوع زیستی منحصر به فرد است .  

تشکر و قدردانی

این پژوهش با مساعدت آزمایشگاه پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی اداره شیلات بندر انزلی وسر محیط بانی تالاب بین المللی انزلی  انجام شده است. از همکاری جناب آقای دکتر علیرضا میرزاجانی و دکتر هادی بابایی که در پیش برد تحقیق همکاری نمودند قدردانی میگردد.

References

1. Brito A, Newton A, Tett P, Fernandes T. Sedimentwater interactions in a coastal shallow lagoon, Ria Formosa (Portugal): Implications within the Water Framewor Directive. Journal of Environmental Monitoring. 2010; 12: 318-28.
2. Pereira P, Botelho MJ, Cabrita MT, Vale C, Moita MT, Gonçalves C. Winter–summer nutrient composition linkage to algae-produced toxins in shellfish at a eutrophic coastal lagoon (Óbidos lagoon, Portugal). Estuarine, Coastal and Shelf Science. 2012; 112: 61-72.
3. Pérez-Ruzafa A, Marcos C, Pérez-Ruzafa I, Barcala E, Hegazi M, Quispe J. Detecting changes resulting from human pressure in a naturally quick-changing and heterogeneous environment: spatial and temporal scales of variability in coastal lagoons. Estuarine, Coastal and Shelf Science. 2007; 75(1-2):175-88.
4. Bassi N, Kumar MD, Sharma A, Pardha-Saradhi P. Status of wetlands in India: A review of extent, ecosystem benefits, threats and management strategies. Journal of Hydrology: Regional Studies. 2014; 2: 1-19.
5. Verhoeven J, Koerselman W, Meuleman A. Nitrogen-or phosphorus-limited growth in herbaceous, wet vegetation: relations with atmospheric inputs and management regimes. Trends in Ecology & Evolution. 1996; 11(12): 494-7.
6. Wetzel R. Limnology: Rivers and Lakes. San Diego, CA: Academic Press; 2001.
7. Brito AC, Quental T, Coutinho TP, Branco MAC, Falcão M, Newton A, et al. Phytoplankton dynamics in southern Portuguese coastal lagoons during a discontinuous period of 40 years: an overview. Estuarine, Coastal and Shelf Science. 56-110: 147; 2012.
8. Christia C, Giordani G, Papastergiadou E. Assessment of ecological quality of coastal lagoons with a combination of phytobenthic and water quality indices. Marine pollution bulletin. 2014; 86(1-2):411-23.
9. Coelho S, Gamito S, Pérez-Ruzafa A. Trophic state of Foz de Almargem coastal lagoon (Algarve, South Portugal) based on the water quality and the phytoplankton community. Estuarine, Coastal and Shelf Science. 2007; 71(1-2):218-31.
10. Scheren P, Kroeze C, Janssen F, Hordijk L, Ptasinski K. Integrated water pollution assessment of the Ebrié lagoon, Ivory Coast, West Africa. Journal of marine systems. 2004; 44(1-2):1-17.
11. González FUT, Herrera-Silveira JA, Aguirre-Macedo ML. Water quality variability and eutrophic trends in karstic tropical coastal lagoons of the Yucatán Peninsula. Estuarine, Coastal and Shelf Science. 2008;76(2):418-30.
12. Loureiro S, Newton A, Icely J. Effects of nutrient enrichments on primary production in the Ria Formosa coastal lagoon (Southern Portugal). Hydrobiologia. 2005;550(1):29-45.
13. Beeby A. Applying ecology: Chapman & Hall Ltd; 1993.
14. Marsden M, Smith M, Sargent R. Trophic status of rivers in the Forth catchment, Scotland. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems. 1997;7(3):211-21.
15. Sukumaran P. Aquatic microflora in a perennial tank in Bangalore. Environment and Ecology. 2002; 20(1): 8-12.
16. Howarth RW, Marino R. Nitrogen as the limiting nutrient for eutrophication in coastal marine ecosystems: evolving views over three decades. Limnology and Oceanography. 2006; 51 (1part2): 364-76.
17. Devlin M, Painting S, Best M. Setting nutrient thresholds to support an ecological assessment based on nutrient enrichment, potential primary production and undesirable disturbance. Marine pollution 2007; 55(1-6):65-73.
18. Edwards V, Tett P, Jones K. Changes in the yield of chlorophyll a from dissolved available inorganic nitrogen after an enrichment event—applications for predicting eutrophication in coastal waters. Continental Shelf Research. 2003; 23(17-19):1771-85.
19. Hayn M, Howarth R, Marino R, Ganju N, Berg P, Foreman KH, et al. Exchange of nitrogen and phosphorus between a shallow lagoon and coastal waters. Estuaries and coasts. 2014; 37(1):63-73.
20. Monteiro MC, Jiménez JA, Pereira LCC. Natural and human controls of water quality of an Amazon estuary (Caeté-PA, Brazil). Ocean & coastal management. 2016;124:42-52.
21. Cloern JE. Our evolving conceptual model of the coastal eutrophication problem. Marine ecology progress series. 53-210: 223;1.
22. Cutrim MVJ, Ferreira FS, dos Santos AKD, Cavalcanti LF, de Oliveira Araújo B, de Azevedo-Cutrim ACG, et al. Trophic state of an urban coastal lagoon (northern Brazil), seasonal variation of the phytoplankton community and environmental variables. Estuarine, Coastal and Shelf Science. 2019; 216:98-109.
23. Glibert PM, Allen JI, Bouwman A, Brown CW, Flynn KJ, Lewitus AJ, et al. Modeling of HABs and eutrophication: status, advances, challenges. Journal of marine systems. 2010; 83(3-4):262-75.
24. Kimmel K, Kull A, Salm J-O, Mander Ü. The status, conservation and sustainable use of Estonian wetlands. Wetlands ecology and management. 2010;18(4):375-95.
25. Carpenter SR, Caraco NF, Correll DL, Howarth RW, Sharpley AN, Smith VH. Nonpoint pollution of surface waters with phosphorus and nitrogen. Ecological applications. 1998; 8(3): 559-68.
26. Turner RE, Rabalais NN. Changes in Mississippi River water quality this century. BioScience. 1991;41(3):140-7.
27. Carlson RE. A trophic state index for lakes1. Limnology and oceanography. 1977; 22(2):361-9.
28. Vollenweider R, Giovanardi F, Montanari G, Rinaldi A. Characterization of the trophic conditions of marine coastal waters with special reference to the NW Adriatic Sea: proposal for a trophic scale, turbidity and generalized water quality index. Environmetrics: The official journal of the International Environmetrics Society. 1998; 9(3): 329-57.
29. Jamalzad F, Darvishsefat Aa, nezami SA. Anzali Wetland Trophy Status (TSI) Using GIS. Journal of environmental studies 1999;25(23( (In Persian)
30. JICA DM. The Study on Integrated Management for Ecosystem Conservation of the Anzali Wetland in the Islamic Republic of Iran. Draft final report. 2005;2.
31. Kimball J, Kimball S. Limnology studies of Anzali Wetland. Iran Fisheries Joint Stock Company and Iran Environmental Protection Agency Translation of Anzali Lagoon Revitalization Project in Gilan Province: 1974.
32. Abedini A, Mirzajani A, Fallahi M. Physicochemical conditions and trophic levels of the Anzali Wetland. (In Persian)
33. Fallah M, Pirali A, Ebrahimi E. Investigation of the trophic state of Anzali international wetland, using TSI. Iranian Water Research Journal. 2018;12(28):21 . (In Persian)
34. Fallah M, Zamani-Ahmadmahmoodi R. Assessment of water quality in Iran’s Anzali Wetland, using qualitative indices from 1985, 2007, and 2014. Wetlands ecology and management. 2017;25(5):597-605.
35. Mirzajani AR, Kiabi B, Jamalzadeh F, Fallahi M, Kamali A, Abdollahpour H, et al. Limnological survey of Anzali Wetland data during 1990-2003 by use of GIS system. 2009. (In Persian)
36. TahirAlp M, Fakioğlu YE, Özbay Ö, Koçer MAT. A study on water quality and trophic state of Akgöl Lagoon (Mersin, Turkey). Aquatic ecosystem health & management. 2016;19(1):58-63.
37. Acquavita A, Aleffi IF, Benci C, Bettoso N, Crevatin E, Milani L, et al. Annual characterization of the nutrients and trophic state in a Mediterranean coastal lagoon: The Marano and Grado Lagoon (northern Adriatic Sea). Regional Studies in Marine Science. 2015;2:132-44.
38. Kumar P, Mahajan AK, Meena NK. Evaluation of trophic status and its limiting factors in the Renuka Lake of Lesser Himalaya, India. Environmental monitoring and assessment. 2019;191(2):105.
39. Pełechata A, Pełechaty M, Pukacz A. An attempt to the trophic status assessment of the lakes of Lubuskie Lakeland. Limnological review. 2006;6:239-46.
40. Zamani-Ahmadmahmoodi R, Esmaili-Sari A, Mohammadi J, Bakhtiari AR, Savabieasfahani M. Spatial distribution of cadmium and lead in the sediments of the western Anzali wetlands on the coast of the Caspian Sea (Iran). Marine pollution bulletin. 2013;74(1):464-70.
41. STANDARD methods for the examination of water and wastewater. Washington, DC: American Public Health Association; 2005.
42. Eutrophication of Waters: Monitoring, Assessment and Control: Paris, OECD; 1982.
43. Carlson RE, Simpson J. A coordinator’s guide to volunteer lake monitoring methods. North American Lake Management Society. 1996; 96:305.
44. Abedini A, Mirzajani AR, Fallahi M. Physicochemical state of water and nutrition level of Anzali Wetland. Iranian Fisheries 2017;26(6):113-23. (In Persian)
45. Coelho S, Pérez-Ruzafa A, Gamito S. Phytoplankton community dynamics in an intermittently open hypereutrophic coastal lagoon in southern Portugal. Estuarine, Coastal and Shelf Science. 2015;167:102-12.
46. Fallahi M, Peerali AR, Ebrahimi I. Assessment of trophic state of Anzali International Wetland using Carlson Index (TSI ) Iranian Water Research Journal. 2018;12(28):21. (In Persian)
47. Mirzajani A, Babaei H, Abedini A, Dadi GA. Eutrophication trend of Anzali wetland based on 1992-2002 data. 2010. (In Persian)
48. Boyd CE. Water quality management for pond fish culture: Elsevier Scientific Publishing Co.; 1982.
49. Anzali Wetland Ecological Management Project P. Monitoring of water salinity in August 2017: https://anzaliwetland.com/fa, (persian)
50. Smith VH, Tilman GD, Nekola JC. Eutrophication: impacts of excess nutrient inputs on freshwater, marine, and terrestrial ecosystems. Environmental pollution. 1999;100(1-3):179-96.
51. Vahidi F, Nodushan RM, Fatemi SM, Jamili S, Khaji NK. Investigation of Valasht Lake Trophic State Based on TSI Index. Journal of Environmental Science and Technology (JEST). 2016;18(2):445-53. (In Persian)
52. Gholamipour M, Rahimibashar MR, Zamini AA. Spatial and temporal variations of nutrients and chlorophyll in estuaries of Anzali wetland in relation to aquaculture: Islamic Azad University of Lahijan; 2016. (In Persian)
53. Akbarzadeh A, Arbabi M. Field Studies to Investigate Nutrition Phenomena in Anzali Wetland. Health System Research. 2010;6(4). (In Persian)
54. Osgood RA. Using Differences Among Carlson's Trophic State Index Values in Regional Water Quality Assessment 1. JAWRA Journal of the American Water Resources Association. 1982;18(1):67-74.
55. Rahmati R, Pourgholam R, Doostdar M. Trophic state of natural seal of Marzabad Babool based on Carlson index. New Technologies in Aquaculture Development. 2012;6(1 ). (In Persian)

1- دکتری، ارزیابی و آمایش محیط زیست، گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.

2- استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان، لاهیجان، ایران. ^*(مسوول مکاتبات)

3- استاد، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

4- استادیار، گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.

5- استادیار، گروه بیولوژی دریا، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان، لاهیجان، ایران.

[5]- Ph.D., Environmental Assessment, Department of Environmental Science, Faculty of Natural Resources and Environment, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.

[6]- Assistant Professor, Department of Environmental Science, Faculty of Natural Resources, Islamic Azad University, Lahijan Branch, Lahijan, Iran *( Corresponding Author)

3- Professor, Department of Environmental Science, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran.

4- Assistant Professor, Department of Environmental Sciences, Faculty of Natural Resources and Environment, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.

5- Assistant Professor, Department of Marine Biology, Faculty of Basic Sciences, Islamic Azad University, Lahijan Branch, Lahijan, Iran

1- Trophic State Index

[11]- Organisation for Economic Co-operation and Development

[12]- Total nitrogen

[13]-  Total phosphorus

1- Dissolved oxygen

2- Secchi disk depth