آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,079 |
| تعداد مقالات | 19,525 |
| تعداد مشاهده مقاله | 22,880,917 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 21,118,457 |
تاریخنگاری شیخ عباس قمی: تاملاتی نقادانه در باره نَفَسُ المَهْموم فی مُصیبَةِ سیّدنا الحُسَیْن المَظْلوم | ||
| تاریخ و تمدن اسلامی | ||
| مقاله 5، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 39، شهریور 1401، صفحه 99-116 اصل مقاله (537.68 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jhcin.2022.20555 | ||
| نویسندگان | ||
علی اصغر حسین زاده1؛ مهران اسماعیلی   2؛ عباس میرزائی 3
| ||
| 1دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| 2استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| 3استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| نَفَسُ المَهْموم فی مُصیبَةِ سیّدنا الحُسَیْن المَظْلوم از مقتل‌هایی است که بیش از دیگر مقتل‌های نگاشته شده در دوره معاصر با اقبال و توجه جامعه شیعی روبهرو شدهاست. شیخ عباس قمی (د 1319ش) در نگارش این کتاب از روش محدثان بهره برده و کوشیده اثر خود را با تکیه بر منابعی که معتبر شمرده به رشته تحریر درآورد. نفس المهموم گام درخور توجهی در جهت پالایش مقتل، از افزوده‌های دوره قاجاری برداشته، اما به نظر می‌رسد این فرایند به تولید روایتی واحد و منسجم از رویداد عاشورا منتهی نشده‌است. مهم‌ترین کاستی‌های نَفَسُ المَهْموم این‌هاست: اتکا و ارجاع بیش از حد به برخی از مورخان و محدثان بدون نقادی روایتهای ایشان، عدم شناسایی منبع نخست گزارش‌ها، فقدان فرایند راستی‌آزمایی گزارش‌ها، بی‌توجهی به تعارض میان گزارش‌ها، بهره نبردن از علوم دیگر از جمله تاریخ برای ترجیح گزارشهای متفاوت و نبود انسجام در نتیجه‌گیری و انتخاب گزارش مرجح. در نتیجه خواننده به‌رغم فاصله‌گرفتن از تحریفات دوره‌های متأخر، خود را در میان گزارشهای متعدد و متعارض، رها شده و سرگردان می‌یابد و رأی مشخصی از سوی محدث قمی دریافت نمی‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شیخ عباس قمی؛ نفس‌المهموم؛ تاریخنگاری حدیثی؛ مقتل‌نگاری | ||
| مراجع | ||
|
ابن اثیر، عزّالدین علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، 1979م.
ابن جوزی، عبدالرحمن‌بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، به کوشش محمد عبدالقادر و مصطفی عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیّة، 1412ق.
ابن حبان، محمد، الثقات، حیدراباد، موسسة الکتب الثقافیة، 1395ق.
ابن خیاط، خلیفة، تاریخ خلیفة، به کوشش سهیل زکار، بیروت، دار الفکر، 1414ق.
ابن سعد، محمد، ترجمة الامام الحسین و مقتله من القسم غیر المطبوع من کتاب الطبقات الکبیر، به کوشش عبدالعزیز طباطبائی، قم، موسسة ال البیت، 1415ق.
ابن شهرآشوب، محمد، مناقب ال ابی طالب، به کوشش هاشم رسولی، قم، انتشارات علامة، بی‌تا.
ابن صباغ، علی‌بن محمد، الفصول المهمة فی معرفة الائمّة، به کوشش سامی الغریری، قم، دار الحدیث، 1422ق.
ابن طاووس، علی‌بن موسی، اللهوف فی قتلی الطفوف، به کوشش فارس تبریزیان، تهران، دار الاسوة، چاپ چهارم، 1425ق.
ابن عدیم، عمربن احمد، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، به کوشش سهیل زکار، بیروت، موسسة البلاغ، 1408ق.
ابن کثیر، اسماعیل، البدایة و النّهایة، به کوشش علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1408ق.
ابن نما حلی، محمد، مثیرالاحزان، نجف اشرف، المطبعة الحیدریة، 1369ق.
ابوالبرکات باعونی، شمس الدین محمد، جواهر المطالب فی مناقب الامام علی، به کوشش محمدباقر محمودی، قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة، 1416ق.
ابوالفرج الاصفهانی، علی‌بن حسین، مقاتل الطالبیین، به کوشش السید احمد صقر، قم، اسماعیلیان، الطبعة الثّانیة، 1970م.
ابوعلی مسکویه، احمدبن محمد، تجارب الامم، به کوشش ابوالقاسم امامی، طهران، سروش، ۱۳۶۶ش.
ابومخنف، لوط، مقتل الحسین، به کوشش حسن غفاری، قم، حسن غفاری، چاپ دوم، 1364ش.
بانشی، رحمت الله، تاریخنگاری محدث قمی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1394ش.
بلاذری، احمد، انساب الاشراف، به کوشش سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
بیگ زاده، خلیل و حسنا امیری، «نقد سبکی و تطبیقی دو مقتل کتاب آه و نفس المهموم»، دومین سمینار پژوهشی هندسه معرفت دینی با موضوع حماسه و عرفان، 1395ش.
خوارزمی، موفق‌بن احمد، مقتل الحسین، به کوشش محمد السماوی، قم، انوار الهدی، 1418ق.
دینوری، احمدبن داود، الاخبار الطوال، به کوشش عبدالمنعم عامر، قاهرة، دار احیاء الکتب العربی، 1960م.
ذهبی، محمد، سیر اعلام النبلاء، بیروت، موسسة الرّسالة، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
سبط ابن جوزی، یوسف‌بن عبدالرحمن، تذکرة الخواص، طهران، مکتبة نینوا، بی تا.
سرپرست سادات، ابراهیم و دیگران، «جستاری تاریخی در اصالت مقبره حربن یزید ریاحی»، تاریخ اسلام، تابستان ۱۳۹۸ش.
شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، موسسة النشر الاسلامی، 1428ق.
صالحی حاجی آبادی، ابراهیم، طعنه رقیب یا خطای تاریخ (بازکاوی هویت مشهورین به شهادت در نینوا)، تهران، نگاه معاصر، ۱۳۹۸ش.
صالحی حاجی آبادی، ابراهیم و دیگران، «جستاری تاریخی در اصالت مقبره حربن یزید ریاحی»، فصلنامه تاریخ اسلام، دانشگاه باقر العلوم، تابستان ۱۳۹۸ش.
طبرسی، فضل‌بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، بی‌تا.
همو، تاج الموالید فی موالید الائمّة و وفیاتهم، قم، مکتبة مرعشی النجفی، 1406ق.
طبری، محمدبن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، بی‌تا.
طوسی، محمدبن حسن، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، به کوشش حسن الموسوی الخِرسان، طهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش.
عاملی، یوسف بن حاتم، الدر النظیم فی مناقب الائمة اللهامیم، قم، موسسة النشر الاسلامی، بی‌تا.
عَینی، بدرالدین، عمدة القاری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
فیض کاشانی، محمدحسن، الوافی، به کوشش ضیاءالدین حسینی، اصفهان، مکتبة الامام امیر المومنین، 1406ق.
قاضی نعمان، شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار، به کوشش محمد حسینی جلالی، قم، موسسة النشر الاسلامی، بی‌تا.
قمی، عباس، نفس المهموم، به کوشش رضا استادی، بیروت، موسسۀ التاریخ العربی، بی‌تا.
کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۶۳ش.
محلی، حمید ابن احمد، الحدائق الوردیة فی مناقب ائمة الزیدیة، دمشق، دارالاسامة، 1405ق.
المرشد بالله، یحیی بن حسین، الامالی الخمیسیة، بیروت، عالم الکتب، چاپ سوم، 1403ق.
مزی، یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرّجال، به کوشش بشار عواد، بیروت، الرّسالة، چاپ چهارم، 1413ق.
مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، بیروت، دار صعب، بی‌تا.
مفید، محمدبن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، به کوشش موسسة ال البیت، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشّیخ المفید، 141۴ق.
مَقریزی، احمدبن علی، امتاع الاسماع بالنبی من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق.
نجاتی، محمد سعید، «نگاهی انتقادی به مهم‌ترین آثار مقتل نگاری معاصر»، فرهنگ زیارت، دوره 8، شماره33، دی ماه 1396ش.
نویری، احمد، نهایة الارب فی فنون الادب، قاهرة، وزارة الثقافة و الارشاد، بی‌تا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 111 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 75 |
||
