تعداد نشریات | 50 |
تعداد شمارهها | 2,232 |
تعداد مقالات | 20,476 |
تعداد مشاهده مقاله | 25,266,572 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 22,921,117 |
قلعه های اسماعیلیان در کوره اَرَّجان: پژوهشی باستان شناختی | ||
تاریخ و تمدن اسلامی | ||
مقاله 3، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 39، شهریور 1401، صفحه 47-77 اصل مقاله (1.65 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jhcin.2022.20556 | ||
نویسندگان | ||
حسین سپیدنامه 1؛ احمد صالحی کاخکی2؛ سیدهاشم حسینی2؛ ابراهیم رایگانی3 | ||
1دکتری باستان شناسی، دانشگاه هنر اصفهان | ||
2دانشیار گروه باستانشناسی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران | ||
3استادیار گروه باستانشناسی، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران | ||
چکیده | ||
در منابع تاریخی درباره حضور اسماعیلیان در کوره/ ناحیه ارجان، در جنوب غربی ایران، و به ویژه قلاع و استحکامات آنان گزارشهای پراکنده ای در دست است. بررسی و مطالعه باستان شناختی قلعه های منتسب به اسماعیلیان در این ناحیه هدفی است که این مقاله دنبال کرده است. استحکامات موجود در این ناحیه، نشان از اهمیت بسیاری از قلاع و دژهای دفاعی طی سده های میانه اسلامی دارد که تنها با همسنجی آنها با متون تاریخی و مطالعات اکولوژیکی میتوان به اهمیت و جایگاه آنها پی برد. اسماعیلیان به سبب موقعیت جغرافیایی راهبردی و اهمیت اقتصادی کوره اَرَّجان از اوایل قرن پنجم هجری، به این منطقه وارد شدند. براساس متون تاریخی و همسنجی با شواهد باستان شناختی، قلاع اسماعیلیان در این شامل قلعه های نادر(ناظر)، جلادجان، طنبور و دیرآب بوده که حاکی از حضور پیروان این فرقه در ناحیه ارجان و فعالیتهای سیاسی- نظامی آنها در این ناحیه به ویژه در دوره سلجوقی است. | ||
کلیدواژهها | ||
اسماعیلیان در ایران؛ قلعههای اسماعیلیه؛ جغرافیای تاریخی اَرَّجان؛ رابطه اسماعیلیان و سلجوقیان | ||
مراجع | ||
آزادی، احمد، گزارش فصل چهارم بررسیهای باستانشناختی منطقهی کهگیلویه، تهران، پژوهشکده باستانشناسی،1391ش.
ابناثیر، عزالدین، تاریخ کامل اسلام و ایران، ترجمه عباس خلیلی و ابوالقاسم حالت، تهران، موسسه مطبوعات علمی، 1371ش.
ابنبلخی، فارسنامه ابنبلخی، توضیح و تحشیه از منصور رستگار فسایی، شیراز، بنیاد فارسشناسی، 1385ش.
اسماعیلی جلودار، محمداسماعیل، «گزارش مقدماتی کاوش نجاتبخشی در بندر تاریخی سیراف» مجموعه مقالههای نهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی ایران، 1386ش.
اقتداری، احمد، خوزستان و کهگیلویه و ممسنی، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی، 1359ش.
ایوانف، ولادیمیر، «ناصرخسرو و اسماعیلیان»، کتاب اسماعیلیان، ترجمه و تدوین یعقوب آژند، تهران، انتشارات مولی، 1392ش.
باسورث، ادموند کلیفورد، سلسلههای اسلامی جدید راهنمای گاهشماری و تبارشناسی، ترجمه فریدون بدرهای، تهران، مرکز باستانشناسی اسلام و ایران، 1381ش.
برتلس، آ.د، ناصرخسرو و اسماعیلیان، ترجمه آرینپور، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1346ش.
جوینی، عطاملک، تاریخ جهانگشای، نگارش منصور ثروت، تهران، امیرکبیر، 1378ش.
جیهانی، ابوالقاسم احمد، اشکال العالم، ترجمه عبدالسلام کاتب، تهران، انتشارات آستان قدس رضوی، 1368ش.
حافظ ابرو، شهابالدین عبدالله خوافی، جغرافیاى حافظ ابرو، به تصحیح صادق سجادى، تهران، میراث مکتوب، 1375ش.
حسینیمنشی، محمدمیرک، ریاضالفردوس خانی، به کوشش ایرج افشار و فرشته صرافان، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، 1385ش.
خطیب بغدادی، احمدبن علی، تاریخ بغداد، مصصح مصطفی عبدالقادر عطار، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1417ق.
رایگانی، ابراهیم، مهدی موسوی کوهپر و جواد نیستانی، «واکاوی عوامل موثر بر ویرانی ارجان پس از چندین قرن رونق و شکوفایی» فصلنامه تاریخ اسلام و ایران، شماره 28، 1394ش.
دفتری، فرهاد، تاریخ و سنتهای اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدرهای، تهران، فرزان روز، 1391ش.
رجبی، نوروز، گزارش نهایی بررسی باستان شناختی شهرستان بهمئی، یاسوج، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، 1389ش.
رشیدالدین فضلالله، جامعالتواریخ: اسماعیلیان، به کوشش محمدتقی دانشپژوه و محمد مدرسی زنجانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1381ش.
زرکوب شیرازی، احمد ابنابیالخیر، شیرازنامه، شیراز، موسسه فرهنگی و پژوهشی دانشنامه فارس، 1390ش.
سپیدنامه حسین، احمد صالحی کاخکی و حشمت الله سپهوند، «پایگاه فرهنگی قلعه جص و کنشت مجوسان در سدههای نخستین اسلامی» مجله پژوهشهای تاریخی، شماره34، 1395ش.
سپیدنامه حسین، احمد صالحی کاخکی، هاشم حسینی و ابراهیم رایگانی، «مطالعه و تحلیل عوامل شکلگیری، کارکرد و اهمیت قلاع و دژهای دفاعی کوره ارجان از صدر اسلام تا پایان سلجوقی» مجله مطالعات تاریخی جنگ، شماره 11، 1399ش.
طبری، محمدبن جریر، تاریخ طبری، ج17، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، 1375ش.
عطایی، محمدتقی و زارع، شهرام، «گزارش برنامه مطالعات باستانشناسی سد چمشیر؛ شهرستان گچساران، استان کهگیلویه و بویراحمد (فصل یکم؛ زمستان 1395)»، گزارشهای شانزدهمین گردهمایی سالانه باستانشناسی ایران (مجموعه مقالات)، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، 1397ش.
فدایی خراسانی، محمدبن زینالعابدین، هدایه المومنین الطالبین، تصحیح و اهتمام الکساندر سیمیونوف، تهران، انتشارات اساطیر، 1373ش.
کمالیزاد، ژاله، بررسی و مطالعه باستانشناختی قلعه خانلنجان، دانشگاه تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد باستانشناسی، 1388ش.
کیوانی، مهدی، پیشهوران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی، ترجمه یزدان فرخی، تهران، امیرکبیر، 1395ش.
گاوبه، هاینس، ارجان و کوه گیلویه، ترجمه سعید فرهودی، تهران، سلسله انتشارات انجمن آثار ملی، 1359ش.
لوئیس، برنارد، تاریخ اسماعیلیان، ترجمه فریدون بدرهای، تهران، انتشارات توس، 1362ش.
مستوفی، حمدالله، نزههالقلوب، بکوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، کتابخانه طهوری، 1336ش.
مقدسی، محمد ابن احمد، احسن التقاسیم فی معرفهالاقالیم، ترجمه علینقی منزوی، تهران، شرکت مولفان و مترجمان ایران، 1361ش.
ناصرخسرو، سفرنامه ابومعین حمیدالدین ناصربنخسرو قبادیانی، بکوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، کتابخانه طهوری، 1344ش.
ویتکمب، دونالد، «خلیج فارس در آغاز دوره اسلامی؛ مشارکت باستانشناسی با تاریخ منطقهای» خلیج فارس از قدیمیترین دوران تاکنون، ترجمه محمد آقاجری، تهران، انتشارات ققنوس،1393ش.
ویلی، پیتر، آشیانه عقاب: قلعههای اسماعیلی در ایران و سوریه، ترجمه فریدون بدرهای، تهران، نشر فرزان روز، 1386ش.
هاجسن، «دولت اسماعیلیه( نزاریان ایران)» اسماعیلیان، ترجمه و تدوین یعقوب آژند، تهران، انتشارات مولی، 1363ش.
یاقوت حموی، معجمالبلدان، ج1، ترجمه علینقی منزوی، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، 1383ش | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 449 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 352 |