ارزیابی توان محیط زیست پارک چیتگر برای تفرج متمرکز با روش AHP

مقاله پژوهشی

 

 

 

 

 

فصلنامه انسان و محیط زیست، شماره 61، تابستان 1401، صص 145-155

ارزیابی توان محیط زیست پارک چیتگر برای تفرج متمرکز با روش AHP

 

حدیث ظاهری^*[1]

h.zaheri.h2@gmail.com

محمد رضوانی[2]

تاریخ دریافت: 01/11/97                                                                                 تاریخ پذیرش: 28/01/98

چکیده

زمینه و هدف: پارک چیتگر با مساحت ۵۴۰۰۰ هکتار با احتساب ارتفاعات از شمال به زمین‌ های چیتگر، از جنوب به آزادراه تهران – کرج، از غرب به آزاد شهر و پیکان‌ شهر و از شرق به منطقه خرگوش‌ دره محدود می‌شود و با مساحتی در حدود ۹۵۰ هکتار زمین پر درخت، از بزرگ‌ ترین پارک های جنگلی و قطب توریستی استان تهران به شمار می رود. ارزیابی توان اکولوژیکی مناطق در راستای کاربری اکوتوریسم به عنوان ابزاری برای حصول به این هدف شناخته شده است.

روش بررسی: با توجه به ویژگی های اکولوژک منطقه، ارزیابی توان محیط زیست پارک چیتگر برای تفرج متمرکز با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفت. ابتدا با بررسی منابع مختلف معیارها و زیرمعیارها انتخاب شدند، سپس با استفاده از پرسشنامه‌ی مقایسات زوجی، وزن معیارها و زیرمعیارها تعیین گردید و از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای وزن‌دهی به معیارها بهره گرفته شد.

یافته ها: نقشه ها برای فاکتورهای تعیین شده تهیه شد و با توجه به وزن های داده شده در پرسشنامه ی مقایسات زوجی نقشه های وزن دار شده نیز تهیه شدند، سپس نقشه ی پتانسیل تفرج متمرکز طبقه بندی شده و مساحت مربوط به هر طبقه تعیین شد.

نتایج: ارزیابی توان با توجه به وزنهای اختصاص داده شده برای تفرج متمرکز صورت پذیرفت برای وزن دهی  معیارها از نرم افزار ExpertChoice11 و برای تجزیه و تحلیل لایه­ها ازنرم افزار ArcGIS 10.5 استفاده شد. بر اساس نتایج حدود 80% منطقه برای تفرج متمرکز دارای توان است.

واژگان کلیدی: توان اکولوژیک، تفرج متمرکز، پارک چیتگر

 

 

Human and Environment, No. 61, Summer 2022, pp. 145-155

 

Environmental Impact Assessment of Chitgar Park for Central Astronomy Using AHP Method

 

Hadis Zaheri1^*

h.zaheri.h2@gmail.com

Mohammad Rezvani[3]

Received: January 21, 2019

Accepted: April 17, 2019

 

 

Abstract

Basis and Goal: Chitgar park with an area of 54000 hectares including heights is limited to the chitgar land to the north, from the south to the Tehran-karaj freeway, from the west to azadshahr and pykanshahr and from the east to the rabbit area of the valley is limited and with an area of about 950 hectares of land plowed, of the largest forest parks and tourist hub of Tehran province is considered. Evaluating the ecological capability of areas for ecotourism known as a means to achieve this goal.

Method of Studing: Regarding the ecological characteristics of the area, environmental assessment of Chitgar Park for a central outing using a hierarchical analysis process was performed. First by reviewing various sources criteria and sub criteria are selected, then, using the paired comparison questionnaire weigth of criteria and sub-criteria were determined and used from the hierarchical analysis process to measure the criteria.

Findings: Maps were prepared for the specified factors and according to the given weights in the paired comparision questionnaire weight maps were also prepared, then the map of concentrated recreation entertainment was classified and the area of each floor was determined.

Results: Power assessment was made according to the weigth assigned to the central recreation expertchoice 11 were used to weigth the criteria and ArcGIS 10.5 software was used to analyze the layers. Based on the results, about 80% of the area is concentrated on the central reflexion.

Key words: Ecologycal ability, Centralized outing, Chitgar park

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

 

بیان مسأله

 

استفاده از سرزمین بدون در نظرگیری توان و پتانسیل آن برای کاربری­های مختلف موجب ضایع شدن سرمایه ها در آن منطقه خواهد شد (1). امروزه صنعت گردشگری در جهان توسعه فراوانی یافته است، بسیاری از کشورها این صنعت پویا را منبع اصلی درآمد، اشتغال زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه زیرساختها می دانند . صنعت گردشگری امروزه در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد به طوری که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نیز می نامند. گردشگری یکی از فرصتهایی است که علاوه بر منافع اقتصادی ، زمینه های اجتماعی ، فرهنگی و زیست محیطی را نیز دربر می گیرد(2). ارزیابی توان محیط زیست (اکولوژیکی و اقتصادی و اجتماعی ) عبارت است از بر آورد استفاده ممکن انسان از سرزمین برای کاربری های مختلف می باشد و واژه سرزمین بیانگر تعدادی از پارامترهای سطحی و یا نزدیک به سطح کره زمین است که برای انسان اهمیت دارند که این پارامتر ها به طور انفرادی و همچنین در رابطه با یکدیگر با هم متفاوتند (3).

علی سرو آزاد( 1392) پتانسیل گردشگری پارک جنگلی بیستون و مکانیابی فعالیتهای گردشگری را مورد بررسی قرار داد. در این پژوهش برای تعیین پتانسیل پارک جنگلی بیستون به‌منظور مکان یابی فعالیت‌های مختلف گردشگری، از دو روش تجزیه و تحلیل سیستمی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. از روش تجزیه و تحلیل سیستمی با هدف تفکیک منطقه مورد مطالعه به زون‌های تفرجی (گسترده، متمرکز و حفاظتی) استفاده شد و به‌منظور اولویت بندی فاکتورهای موثر در ارزیابی تفرجی، زون بندی دقیق‌تر و اولویت‌بندی مکانی فعالیت‌های تفرجی در پارک جنگلی مورد مطالعه از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید. نتایج حاصل از روش تجزیه و تحلیل سیستمی نشان داد که: 15 درصد از سطح پارک جنگلی بیستون دارای توان تفرج متمرکز درجه یک، 50 درصد دارای توان تفرج متمرکز درجه دو، 18 درصد دارای توان تفرج گسترده درجه یک، 9 درصد دارای توان تفرج گسترده درجه دو و 8 درصد از سطح پارک حفاظتی است(4).

مبانی نظری:

منابع تفرج گاهی یک منبع طبیعی برای تفرج عبارت است از هرگونه سیستم طبیعی اعم از آب یا خشکی که برای استفاده تفرج گاهی کنار گذاشته می شود. تفرج گاه می تواند طیف گسترده ای از سیماهای طبیعی را از یک جویبار ساده تا یک غار که در عمق زمین قرار دارد در برگیرد.(8).

ارزیابی توان اکولوژیک

کار ارزیابی در واقع عبارت است از یک آزمون، ارزش دهی و یا به معنای واقعی کلمه سنجیدن است در این سنجش منابع اکولوژیکی در مقابل یک قرار داد، پیش فرض، معیار و یا مقیاس مورد آزمون قرار گرفته و به آنها ارزش دهی داده می شود که توان و یا قوه این منابع در برابر معیار را مشخص می نماید. ارزیابی توان اکولوژیک به معنی بررسی قدرت بالقوه سرزمین و تعیین نوع کاربرد طبیعی آن توسط انسان می باشد. ارزیابی توان اکولوژیک در واقع مقایسه و یا سنجش منابع اکولوژیکی محیط در مقایسه با معیار است که در این رابطه توان طبیعی محیط و یا توان بالقوه آن در برابر معیار برای یک نوع کاریری خاص و یا چند کاربری سنجیده می شود (9). ارزیابی توان اکولوژیک سرزمین، مرحله میانی فرآیند آمایش سرزمین، یا برنامه ریزی محیط زیست است. در واقع این ارزیابی، اطلاعات اساسی برای مرحله دوم آمایش سرزمین را فراهم می کند (10). ارزیابی باید ویژگی های زیر را داشته باشد:

1-زمین و آب را به صورت کلی، یعنی به منزله سرزمین در نظر می گیرد.

2-باید با کمترین هزینه و حداقل نمونه برداری از منابع صورت پذیرد.

3-نیاز به نقشه منطقه دارد، این مورد اساس کار ارزیابی را تشکیل می دهد. (11).

صنعت گردشگری به عنوان یک صنعت مولد اشتغال و درآمد با سرعتی چشمگیر در حال گسترش است و بنابر بعضی برآوردها به بزرگ‌ترین صنعت جهان در آینده نزدیک‌ تبدیل خواهد شد، در واقع کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند در سال 2020 میلادی‌ به عنوان سودآورترین صنعت جهان درآید (12).

داده ها و روش تحقیق:

این پژوهش از نظر هدف کاربردی می باشد در گروه پژوهشهای توسعه محور قرار می گیرد. جامعه آماری تعدادی از کارشناسان متبحر در زمینه ارزیابی می باشند. و همچنین جهت دسترسی به منابع و اطلاعات پایه از مطالعات کتابخانه ای، مقالات و کتابهای مرتبط در زمینه اکوتوریسم و توسعه استفاده شد. روش انجام پژوهش، تحلیل سلسله مراتبی (AHP) می باشد. معیارهای  مورد مطالعه، عبارتنداز: نقشه‌های خاکشناسی، زمین شناسی، توپوگرافی، دما و بارندگی، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، فاصله از منابع آبی، فاصله از جاذبه های گردشگری، فاصله از راه ارتباطی، فاصله از سکونتگاه انسانی. سپس، با استفاده از پرسشنامه‌ی مقایسات زوجی، وزن معیارها و زیرمعیارها تعیین گردید و از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی برای وزن‌دهی به معیارها بهره گرفته شد. در محیط نرم‌افزار Arc GIS 10.5 با استفاده لایه ) DEM مدل رقومی ارتفاعی)، لایه شیب و طبقات ارتفاعی منطقه به دست آمد. در ادامه با استفاده از ماژول Reclassify لایه­های شیب و طبقات ارتفاعی منطقه در طبقاتی متناسب با مدل ویژه منطقه باز طبقه‌بندی شدند. پس از وزن دهی به معیارها در ماتریس مقایسات زوجی هر یک از وزنها در محیط gis به نقشه های مورد استفاده اعمال شد و در نهایت با تلفیق و روی هم گذاری داده ها توان نهایی پارک جهت تفرج متمرکز به دست آمد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فاصله از جاذبه های  گردشگری

فاصله از سکونتگاه انسانی

فاصله از راه ارتباطی

فاصله از منابع آبی

کاربری اراضی

شیب

جهت

ارتفاع

پوشش گیاهی

زمین شناسی

بافت خاک

بارش

دما

 

                                                                             

 

 

 

 

نمودار1- لایه­های مورد استفاده در تحقیق

Graph1- The layers used in research

 

 

 

محدوده مورد مطالعه

 

منطقه ۲۲ شهرداری تهران بین طولهای شرقی ”۱۰ ’۵ ۵۱ تا ”۴۰ ’۲۰ ۵۱ و عرضهای شمالی ”۱۶ ’۳۲ ۳۵ تا ”۱۹ ’۵۷ ۳۵ در قسمت شمال غربی شهر تهران و در پایین دست حوضه آبریز رودخانه کن و وردیج واقع شده است. با توجه به قرار گیری منطقه در عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۴۱ دقیقه زاویه تابش آفتاب در پائین ترین موقعیت سالانه ۳۲ درجه و در بالاترین موقعیت سالانه ۷۸ درجه می باشد . میزان کلی بارندگی سالانه در این منطقه ۲۸۱ میلیمتر در سال بوده که بیشترین آن یعنی ۴۳ درصد در فصل زمستان و ۳۶ درصد آن در فصل بهار می باشد .جهت قبله در این منطقه ۳۳ درجه جنوب غربی می باشد.این محدوده در ناحیه دشت سر تهران و در قسمت دشت چیتگر قرار دارد و از لحاظ زمین شناسی از رسوبات غیر متراکمی به وجود آمده که از دامنه جنوبی کوههای البرز حمل و ته نشین شده اند و در ضخامت رسوبات آبرفتی این ناحیه یک سفره آب زیرزمینی گسترده وجود دارد شیب عمومی منطقه از شمال به جنوب بوده و اراضی مورد بررسی در حریم پهنه دوم زلزله قرار دارد.

پارک چیتگر از شمال به زمین‌ های چیتگر، از جنوب به آزادراه تهران – کرج، از غرب به آزاد شهر و پیکان‌ شهر و از شرق به منطقه خرگوش‌ دره محدود می‌شود و با مساحتی در حدود ۹۵۰ هکتار زمین پر درخت، از بزرگ‌ ترین پارک های جنگلی استان تهران به شمار می رود. منطقه ای که پارک چیتگر در آن واقع گردیده است، بسته به نقاط مختلف آن، دارای عوارض و پستی و بلندی های بسیاری می باشد و به همین نسبت نوسانات شیب آن زیاد است و از صفر شروع و تا هشتاد درصد نیز می‌ رسد. امتداد اصلی پارک در جهت شرقی – غربی قرار گرفته و پستی و بلندی های عمده را تپه ماهور تشکیل می دهد.

 

 

شکل 1- موقعیت منطقه مورد مطالعه

Shape1- Position of Observe Region

 

 

 

 

 

 

شرح و تفسیر نتایج:

 

مدل رقومی ارتفاعی یا همان DEM یک لایه رستری و متشکل از پیکسلهاست که ارزش هر پیکسل نشان از ارتفاع آن منطقه دارد. در تحقیق حاضر از لایه توپوگرافی به منظور تهیه لایه مدل رقومی ارتفاعی منطقه استفاده شده است. بدین منظور با استفاده از لایه رقومی در محیط ArcGIS با استفاده از ارقام ارتفاعی این لایه تهیه شده است. با استفاده از لایه­های تاثیر گذار در امر گردشگری به شناسایی و طبقه­بندی پتانسیل تفرجی در محدوده  پرداخته شد. ارزیابی توان تفرجی با توجه به وزنهای اختصاص داده شده برای تفرج  متمرکز صورت پذیرفت و در نهایت با تلفیق لایه ها توان نهایی منطقه جهت تفرج متمرکز مشخص گردید.

 وزن دهی به معیارها

در این مرحله به هر یک از معیارهای موثر در مکان یابی پایگاه های مدیریت بحران، وزنی تعلق می گیرد. وزن هر فاکتور نشان دهنده میزان اهمیت و ارزش آن نسبت به دیگر فاکتورها در عملیات میدانی مکان یابی است . بنابراین انتخاب صحیح و آگاهانه وزن ها به تعیین مکان بهینه پایگاه ها کمک خواهد کرد. بر این مبنا جداول ماتریسی از معیارها تهیه و این جداول توسط تعدادی از کارشناسان در زمینه ارزیابی براساس جدول نه درجه ای ساعتی تکمیل شد. از میان امتیازات ارائه شده توسط کارشناسان ، نظر نهایی از طریق محاسبه میانگین بین امتیازات مختلف به دست آمد و وارد مرحله بعدی برای محاسبه گردید. در مرحله بعد با تشکیل سلسله مراتبی از پارامترها در نرم افزار Expert choice و ورود امتیازات ، وزن های نهایی توسط سیستم محاسبه و در مورد هر کلاس شاخص و نرخ ناسازگاری محاسبه شده و کنترل گردید..

 

یافته ها:

نقشه های وزن دار شده تفرج متمرکز

پس از تهیه وزن زیر معیارها، وزن­های مربوه در محیط نرم افزار ArcGIS 10.5 به لایه های طبقه بندی شده وارد  و لایه های وزن دار شده به دست آمدند. شکل (2تا 9) تعدادی از نقشه های وزن دار مربوطه را نشان می­دهد.

 

 

شکل 2-  نقشه طبقات شیب                                  شکل 3-  نقشه طبقات ارتفاعی

Shape2-Map of Slope classes                                       Shape3- Map of Elevation classes

شکل4-  نقشه پوشش گیاهی                                     شکل5-  نقشه جهت

Shape4- Map of Vegetation                   Shape5- Map of Aspect

شکل6-  نقشه زمین شناسی 

Shape6- Map of Geology

 

شکل 7- نقشه خاک شناسی

 Shape7- Map of Soil

                   شکل8-  فاصله از راه ارتباطی                                                 شکل9- فاصله از منابع آب

Shape8- Distance from Road                              Shape9- Distance from water resources

           

 

نقشه تناسب پتانسیل برای تفرج متمرکز

 

شکل (10) نقشه پتانسیل تفرج متمرکز در پارک جنگلی چیتگر را نشان می­دهد. همانطور که مشخص است در پتانسیل منطقه حاصل از روش تحلیل سلسله مراتبی از حداقل 21 تا 87 متغیر است. مناطق با ارزش پیکسل پایین نشان از پتانسیل کم و مناطق با ارزش پیکسل بالا نشان از پتانسیل بالا دارند که بر این اساس مناطق با رنگ آبی کم رنگ و زردکم رنگ نشان از پتانسیل کم، مناطق با رنگ قهوه ای تا طوسی نشان از پتانسیل متوسط تا
بالای این مناطق برای تفرج متمرکز دارند.

به منظور نمایش طبقات توان تفرجی، لایه مذکور با تابع Reclassify به روش شکستگی طبیعی^[4] در سه کلاس طبقه بندی شد. بدین منظور تابع Reclassify از محیط Spatial Analyse  انتخاب و لایه رستری پتانسیل در مقیاس 0 تا 1 وارد و از منوی Reclass، و انتخاب روش Natural Break و تعریف سه تعداد کلاس این امر انجام یافت.

 

 

 

شکل 10- نقشه پتانسیل تفرج متمرکز

Shape10- Map of Potential of Concentrated Recreation

 

پس از اینکه نقشه های مورد استفاده جهت شناسایی مناطق دارای توان  متمرکز وزن دهی شدند، روی هم گذاری نقشه نهایی جهت تعیین  توان نهایی  تفرج متمرکز منطقه تهیه شد.

شکل11- نقشه طبقات پتانسیل تفرج متمرکز

Shape10- Potential of Concentrated Recreation Classes

 

جدول1- مساحت طبقات تفرج متمرکز در منطقه مورد مطالعه

Table1- Area of Concentrated Recreation Classes in observe region

ردیف	نام کلاس	مساحت (هکتار)	درصد
1	توان درجه 1	213/245	147/19
2	توان درجه 2	151/991	395/77
3	نامناسب	275/44	437/3

 

 

بحث و نتیجه گیری

 

 از آنجا که ارزیابی توان محیط زیست تنظیم کننده رابطه انسان و محیط است، گامی موثر در جهت بدست آوردن برنامه ای برای توسعه پایدار پارک اطلاق می شود. چرا که با شناسایی و ارزیابی خصوصیات اکولوژیک در هر منطقه برنامه های توسعه ای می تواند همگام با طبیعت برنامه ریزی شود و طبیعت خود استعدادهای سرزمین را برای توسعه مشخص می کند. لذا ارزیابی توان به عنوان پایه و اساس طرح ریزی محیط زیستی برای کشورهایی که در صدد دستیابی به توسعه پایدار همراه با حفظ منافع نسل های آتی می باشند، اجتناب ناپذیر خواهد بود.

نتایج این پژوهش گویای این امر است که پارک جنگلی چیتگر از پتانسیل بالایی برای تمام انواع حالتهای گردشگری نظیر کوه ­نوردی، دامنه ­نوردی، خورگشت، کمپینگ، مشاهده و ... برخوردار است که بایستی با توجه به قابلیت­های گردشگری و در نظر گیری فاکتورهای مربوطه انجام گیرد. همچنین با    توجه به اینکه در منطقه مورد مطالعه اغلب در فصل تابستان،

زمستان ،بهار و پاییز و به طور کلی چهار فصل شاهد حضور گردشگران برای تفرج متمرکز هستیم و بخش عمده­ای از این مناطق در کاربری با پوشش جنگل واقع شده است، می­توان از این اراضی استفاده چندمنظوره استفاده نمود.

فرضیه: پارک جنگلی چیتگر توان اکولوژیک مناسب برای تفرج متمرکز دارد.

برطبق نتایج به دست آمده بیش از 70درصد از منطقه برای تفرج متمرکز دارای پتانسیل است که قسمتهای جنوبی و نزدیک به مرکز منطقه قرار گرفته است.  همچنین 3 درصد از منطقه نیز برای اجرای فعالیت تفرجی نامناسب شناسایی شدند که در جنوب غربی و مرکز منطقه قرار گرفته اند که عمده دلیل آن واقع شدن در شیب است. برطبق نتایج این تحقیق بیشترین مساحت منطقه را تفرج متمرکز به خود اختصاص داده است که از این حیث مشابه تحقیق علی سرو آزاد( 1392) می باشد که بر طبق آن پارک جنگلی بیستون برای گردشگری بیشترین مساحت را  جهت تفرج متمرکز دارا است.

 

پیشنهادها:

• به منظور فرهنگ سازی در بین بازدیدکنندگان از پارک جنگلی چیتگر اقدامات لازم انجام گیرد. از جمله این موارد می توان به استفاده از رسانه‌های اجتماعی، اینترنت و ... اشاره کرد.
• برنامه های استفاده از امکانات طبیعی برای توسعه فعالیتهای تفریحی، ورزشی و آموزشی در منطقه.
• برای ایجاد مراکز تفریحی، کمپینگ، جاده سازی برای تفرج متمرکز در مناطق فاقد جنگل و با ارزشهای زیستی کمتر، تاسیسات فاضلاب در مناطق مستعد باید گزارش ارزیابی زیست محیطی انجام گیرد.
• پیشنهاد می گردد با اعمال دستورالعمل سازمانهای مربوطه مکان مذهبی در محدوده پارک در جهت هرچه موثر تر واقع شدن امر تفرج متمرکز احداث شود

 

منابع

• Avargani Norouz, Asghar, Noori, Seyyed hedayattollah, Kiani Salmi, Sedighe(2010), Assessment of environmental capabalities for agricultural development Rural Research Quarterly, Period 1, Number 2(in Persian)
• Akbar aghali, Farahnaz,(2014), Rural Tourism, Tehran, Pyam Noor university, first year, P11(in Persian)
• Makhdoum, Majid(2011), The foundation of land development, Publishers of Tehran university, P289(in Persian)
• Sarv azad, Ali, The potential of Bistoon Forest Park and the location of tourism activities, Masters, Agricultural Sciences and Natural Resources of Sari University(in Persian)
• Gharkhloo, Mahdi, Poorkhayyaz, Hamidreza (2009), Evaluation of the ecologycal potential of Gazvin to etermine the potential points of urban development using Geographic Information System. (in Persian)
• 6- Aurger, P., (2000) "Aggregation and emergence in ecological modeling", Ecol Model, 127Gabon, Central Africa. Futures, 38: 454- 474
• Makhdoum Farkhondeh, Majid, Evolution of the method presented in 1987 for for analyzing and summarizing data in the land surveying process, Journal of Natural Resources of  Iran-, Period 46(1993), P109-112(in Persian)
• Mjnoonian, Henric(1999) Habitats and wildlife, Publishers of Environmental Protection Organization (in Persian)
• Moradzadeh, F (2009), Evaluation of ecologycal capacity using geographic information systemin order to plan for surface development of forest, Case study (Dadabad sub-district of Lorestan province. (Masters thesis in forestry, Islamic Azad university, science and research Branch of Tehran, P89(in Persian)
• Makhdoum, Majid(2003) National Park Design and Engineering, Tehran University textbook(in Persian)
• Makhdoum, Majid (2001). The foundation of land development, Publishers of Tehran University, P289(in Persian)
• Movahed, Ali,(2005), Urban Tourism, Journal Faculty of Literature and human Sciences, Shahid chamran university of Ahvaz, number1, P73-98(in Persian)

 

 

 

[1]- کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی- محیط زیست -ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه پیام نور تهران شرق( مسئول مکاتبات)

 

[2]- دانشیار محیط زیست دانشگاه پیام نور تهران شرق

 

1-  M.A. of natural resources – engineerning environmental assessment, evaluation of the land of payame noor university of tehranshargh, tehranshargh (Corresponding Author)

 2- Associate professor of environmental sciences, payamenoor university tehranshargh

 

[4]-Natural Break

تعداد مشاهده مقاله: 79

تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 60