تعداد نشریات | 50 |
تعداد شمارهها | 2,232 |
تعداد مقالات | 20,476 |
تعداد مشاهده مقاله | 25,361,003 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 23,013,025 |
تحلیل محتوای کتابهای فارسی دوره ابتدایی از منظر توجه به عناصر زیست محیطی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
علوم و تکنولوژی محیط زیست | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله 15، دوره 24، شماره 2 - شماره پیاپی 117، اردیبهشت 1401، صفحه 221-228 اصل مقاله (397.64 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jest.2022.30712.3912 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
سیروس محمودی 1؛ محمود شرفی 2؛ پریسا زارع2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
زمینه و هدف:نگاه جهانی به عناصر زیست محیطی در جهان، وضعیت مخاطره- آمیزی را نشان میدهد. از جمله خطرات جدی قرن 21، مسایل مختلف زیست محیطی نظیر تخریب جنگلها و فضای سبز، گرم شدن کره زمین، مصرف سرسامآور انرژی و موادغذایی، تحلیل لایه ازن، کاهش منابع طبیعی، خشکسالی، رشد فزاینده جمعیت، از دست رفتن تنوع زیستی، و انواع آلودگیها است.یکی از راههای کاهش این مشکلات، آموزش مفاهیم زیست محیطی در دوران کودکی و استفاده از ادبیات کودکان میباشد. از این رو، هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی میزان توجه به عناصر زیست محیطی در کتابهای فارسی دوره ابتدایی است. روش بررسی: روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است.جامعه آماری شامل کتابهای فارسی دوره ابتدایی بوده است که با توجه به ماهیت موضوع، نمونهگیری انجام نشده و همه جامعه آماری بررسی شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که با قضاوت متخصصان ساخته شده است و دادههای حاصل با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی مورد بررسی قرار گرفت یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که در کتابهای فارسی دوره ابتدایی، بیشترین توجه به عناصر«مکانهای طبیعی و حیات وحش» با 3/43 درصد، «درخت کاری، فضای سبز و حفظ جنگلها» با 7/24 درصد موارد است و کمترین فراوانی مربوط به عناصر «تنوع زیستی»، «افزایش جمعیت»، «منابع طبیعی»، «مصرف بهینه»، «تعاریف زیست محیطی»، «زباله»، «معضلات و تهدیدات زیست» و «آلودگیهای زیست محیطی» است بحث و نتیجه گیری: مفاهیم و آموزههای زیست محیطی در کتب فارسی دوره ابتدایی جایگاه درخور و شایستهای ندارد. با توجه به مشکلات محیط زیستی در کشور، مؤلفههای محیط زیست باید در کتابهای فارسی و سایر کتابهای مربوط به کودکان بروز و ظهور بیشتری داشته باشد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آموزش محیط زیست؛ تحلیل محتوا؛ دوره ابتدایی؛ کتابهای فارسی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله پژوهشی
علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره بیست و چهارم، شماره دو، اردیبهشت ماه 1401(221-228)
تحلیل محتوای کتابهای فارسی دوره ابتدایی از منظر توجه به عناصر زیست محیطی
سیروس محمودی[1] * محمود شرفی1 پریسا زارع1
چکیده زمینه و هدف:نگاه جهانی به عناصر زیست محیطی در جهان، وضعیت مخاطره- آمیزی را نشان میدهد. از جمله خطرات جدی قرن 21، مسایل مختلف زیست محیطی نظیر تخریب جنگلها و فضای سبز، گرم شدن کره زمین، مصرف سرسامآور انرژی و موادغذایی، تحلیل لایه ازن، کاهش منابع طبیعی، خشکسالی، رشد فزاینده جمعیت، از دست رفتن تنوع زیستی، و انواع آلودگیها است.یکی از راههای کاهش این مشکلات، آموزش مفاهیم زیست محیطی در دوران کودکی و استفاده از ادبیات کودکان میباشد. از این رو، هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی میزان توجه به عناصر زیست محیطی در کتابهای فارسی دوره ابتدایی است. روش بررسی: روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است.جامعه آماری شامل کتابهای فارسی دوره ابتدایی بوده است که با توجه به ماهیت موضوع، نمونهگیری انجام نشده و همه جامعه آماری بررسی شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که با قضاوت متخصصان ساخته شده است و دادههای حاصل با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی مورد بررسی قرار گرفت یافتهها: نتایج پژوهش نشان داد که در کتابهای فارسی دوره ابتدایی، بیشترین توجه به عناصر«مکانهای طبیعی و حیات وحش» با 3/43 درصد، «درخت کاری، فضای سبز و حفظ جنگلها» با 7/24 درصد موارد است و کمترین فراوانی مربوط به عناصر «تنوع زیستی»، «افزایش جمعیت»، «منابع طبیعی»، «مصرف بهینه»، «تعاریف زیست محیطی»، «زباله»، «معضلات و تهدیدات زیست» و «آلودگیهای زیست محیطی» است بحث و نتیجه گیری: مفاهیم و آموزههای زیست محیطی در کتب فارسی دوره ابتدایی جایگاه درخور و شایستهای ندارد. با توجه به مشکلات محیط زیستی در کشور، مؤلفههای محیط زیست باید در کتابهای فارسی و سایر کتابهای مربوط به کودکان بروز و ظهور بیشتری داشته باشد.
واژه های کلیدی: آموزش محیط زیست، تحلیل محتوا، دوره ابتدایی، کتابهای فارسی.
Content analysis of elementary Persian books from the perspective of attention to environmental elements
Sirous Mahmoudi [2] * Mahmoud Sharafi1 Parisa Zare1
Abstract Background and Objective:The global view of the environmental elements shows the dangerous situation in the world. Among the serious dangers of the 21st century are various environmental issues such as the destruction of forests and green spaces, global warming, the rapid consumption of energy and food, the depletion of the ozone layer, the reduction of natural resources, drought, the increasing population growth, and the loss of diversity. Biological, and all types of pollution. One of the ways to reduce these problems is teaching environmental concepts in childhood and using children's literature. Therefore, the main goal of this research is to investigate and evaluate the level of attention to environmental elements in Persian books of the elementary school. Material and Methodology: The research method is descriptive of type of content analysis. The statistical population includes the books of persian from the first to the sixth grade, which investigated totally without any sampling. A researcher-made content analysis inventory which was compiled by expert judgments. Findings: The results of the research showed that in the Persian books of the elementary period, the most attention is paid to the elements of "natural places and wildlife" with 43.3%, "tree work, green space and forest preservation" with 24.7% of cases. The lowest frequency is related to the elements "biodiversity", "population growth", "natural resources", "optimal consumption", "environmental definitions", "garbage", "biological problems and threats" and "environmental pollution". Discussion and Conclusion: Environmental concepts and teachings do not have a proper place in Persian books of the elementary school. Considering the environmental problems in the country, environmental components should be more prominent in Persian books and other books related to children.
Key words: Environmental education, content analysis, elementary school, Persian books.
مقدمه
امروزه فاجعههای زیست محیطی علاوه بر آنکه آرامش و امنیت را از زندگی انسان ربودهاست، موجودیت بشر را نیز تهدید می کند. به همین دلیل در محافل علمی و فرهنگی بحث زیست محیطی از جدیترین مسایل به شمار میآید (1). پژوهشگران تلاش میکنند تا عوامل مؤثر بر گرایش انسان در حفظ محیط زیست را شناسایی کنند، زیرا با شناخت این عوامل می توان به ارائه راهحلهایی برای تغییر رفتار مخرب و تشویق رفتارهای مثبت محیطی پرداخت (2). استفاده بیرویه از انرژی در منازل، استفاده از انواع تولیدات یک بار مصرف، استفاده از وسایل نقلیه شخصی، استفاده از انواع آفتکشها، دفع مواد زاید به روش غیربهداشتی، جمعآوری نامناسب و تفکیک نکردن زباله ها به منظور بازیافت و بسیاری از رفتارهای مخرن زیست محیطی دیگر، همگی نیاز به اتخاذ رفتار مثبت محیطی دارند (3). کنفرانس سازمان ملل متحد با عنوان محیط زیست انسانی و توسعه در سال 1972 در سوئد، اولین تلاش جمعی 113 کشور جهان برای تأکید بر نقش آموزش و آگاه کردن مردم نسبت به مسائل زیست محیطی بود. پس از آن برگزاری اولین کارگاه بین المللی آموزش محیط زیست در سال 1975 در بلگراد یوگسلاوی برای تدوین اصول و خطوط برنامه ی جهانی آموزش محیط زیست و شکلگیری کنوانسیون بین المللی آموزش محیط زیست در سال 1977 در گرجستان، به عنوان اقدامات مکمل در صدد این بوده است تا کشورهای جهان را به انجام برنامههای آموزشی برای مخاطبین اجتماعی خود متعهد نماید( 4). یونسکو در سال 1968 همایشی درباره زیست سپهر برگزار نمود، یونسکو در این همایش خواهان افزایش و گسترش مطالب درسی لازم برای مطالعه محیط زیست در تمامی سطوح آموزشی، ترویج آموزش های فنی و همچنین جلب توجه مردم جهان به مشکلات زیست محیطی شد(5). در سال 1992، پس از برگزاری کنفرانس «محیط زیست و توسعه» در برزیل و تدوین دستور کار 21، بر ضرورت ایجاد و تداوم یک نهضت آموزشی با هدف تغییر رفتار و اصلاح بینش عمومی نسبت به محیط زیست، به عنوان مقدمه عمل برای دستیابی به توسعه پایدار تأکید شد. در حال حاضر نیز از سوی سران کشورها به مجمع عمومی سازمان ملل توصیه شده است تا با سوق دادن آموزشهای زیستمحیطی به سوی ترویج اندیشه توسعه پایدار، زمینههای لازم برای تحقق این مهم فراهم گردد(6). در جهان امروز محیط زیست به یک بحث بسیار استراتژیک و مرتبط با تمام حوزههای فکری بدل شده است(7) توسعه دانش و آگاهی در زمینه محیط زیست به منظور ایجاد سواد زیست محیطی و توسعه مسؤلیتپذیری و تعهد در قبال آن به عنوان یکی از مؤلفههای رفتار شهروندی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در واقع حوزه حساس و گسترده محیط زیست بستر حیات و مشکلات بوجود آمده در آن، مهمترین چالش انسان معاصر است(8). امروزه پژوهشگران بر این باورند که افزایش آگاهی عمومی زیست محیطی می تواند مسایل و مشکلات زیست محیطی را کاهش دهد و منجر به رفتارهای مسؤلانه در برابر محیط زیست شود(9). یک رفتار مخرب زیست محیطی در مکان و زمانی معین میتواند تأثیرات ناخواسته فراوانی در سایر زمانها و مکانها داشته باشد و صدمات جبران ناپذیری بر اکوسیستمهای آینده و بر زندگی نسلهای آینده وارد آورد. در چنین شرایطی دستیابی به توسعه پایدار ناممکن به نظر میرسد چرا که رابطه بین محیطزیست و توسعه پایدار رابطهای دوسویه است(10). مطالعات نشان داده است که بحرانهای زیست محیطی در ایران نیز به عنوان یکی از شدیدترین بحرانهای زیستمحیطی در جهان شناخته شده است(11). این مسأله حاکی از آن است که آموزش محیط زیست در کشور ما با کاستیهای قابل توجهی روبرو است؛ برای کاهش این مشکلات، توجه به تربیت زیست محیطی در دوران کودکی از ضروریات اساسی است. در واقع بهترین شیوه نهادینه کردن عادتهای مثبت، آموزش آن از دوران کودکی است. حفاظت از محیط زیست هم، عادتی است که باید از دوران کودکی آموخته شود، تا به باور ذهنی تبدیل شود(12). به عبارتی دیگر، اساس شکلگیری و رشد احساس مسئولیت محیطی در کودکان به دورة ابتدایی و تعلیمات مدرسهای بر میگردد، یعنی بچهها با مطالعه و آموزش مسائل محیطی که به صورت قصه، داستان، شکل، تصویر، مطلب و غیره در کتب درسی و غیر درسی آنها آمده با مسائل محیطی آشنا میشوند و پس از بروز این رفتار در والدین و سایر افراد، پذیرش آن از طرف کودک به صورت رفتار محیطی نمود پیدا می کند. یکی از فعالیتهای اساسی که در این زمینه پیشنهاد میشود، استفاده صحیح و منطقی از ادبیات کودکان برای آموزشهای زیست محیطی است. ادبیات کودکان می تواند در زمینه تربیت زیست محیطی نقشی اساسی داشته باشد. از این رو هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان توجه کتابهای فارسی دوره ابتدایی به عناصر زیست محیطی میباشد. در این پژوهش سؤال تحقیق به شرح زیر است. - وضعیت محتوای کتابهای فارسی دوره ابتدایی درخصوص توجه به عناصر اصلی محیط زیست چگونه میباشد ؟ روش پژوهش در این پژوهش با توجه به ماهیت موضوع از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. روش تحلیل محتوا یکی از روش هایی که در چند دهه اخیر به شدت رو به گسترش بوده است (13).کرلینجر تحلیل محتوا را روشی پژوهشی برای توصیف عینی، منظم و کمی متغیرها دانسته است(14). در این روش پژوهشگر میکوشد از طریق مطالعه یک پیام مکتوب یا شفاهی، به دادههایی دست یابد تا به کمک آنها، به بررسی سؤالات یا فرضیات تحقیق بپردازد (15). سه مرحله اصلی تحلیل محتوا، عبارتند از: 1-آماده سازی و سازماندهی(مرحله قبل از پیام) 2- بررسی مواد(پیام) 3- پردازش نتایج(16). جامعة آماری، نمونه و روش نمونه گیری جامعة آماری پژوهش، کلیه کتابهای درسی فارسی دورة ابتدایی در سال تحصیلی1401است که تعداد آنها دوازده جلد و شامل کتابهای بخوانیم و بنویسیم کلاس های اول تا ششم ابتدایی است. به این ترتیب در پژوهش حاضر نمونهگیری انجام نشده است و کل جامعه آماری از نظر توجه به مؤلفههای زیست محیطی مورد بررسی و تحلیل محتوا قرار گرفته است. ابزار اندازه گیری در این پژوهش، برای بررسی و تحلیل محتوای فارسی دوره ابتدایی از نظر توجه به مؤلفه های زیستمحیطی، از چکلیست تحلیل محتوای محقق ساخته استفاده شده است. این ابزار دارای دوازده مؤلفه است که بر اساس مبانی و نظریههای زیست محیطی ساخته شده است. روایی ابزار اندازهگیری برای تعیین روایی فهرست وارسی تحلیل محتوا، از روش روایی صوری، محتوایی و نظر متخصصان استفاده شده است . به این ترتیب که فرم اولیه تحلیل محتوا در اختیار پنج نفر از صاحبنظران این حوزه( اساتید رشتههای آموزش محیط زیست) برای تغییر و اصلاح قرار گرفت که پس از اعمال نظرات آنها فهرست وارسی تحلیل محتوای نهایی در قالب یازده مؤلفه تهیه گردید. پایایی ابزار اندازهگیری برای تأمین پایایی ابزار اندازه گیری از فرمول ویلیام اسکات(1995) استفاده گردید. بدین صورت که فرم تحلیل محتوا در اختیار پنج نفر از صاحبنظران آموزش محیط زیست، قرار گرفت و ضریب توافق آنها 91درصد دست آمد. تعیین واحدهای تحلیل در این پژوهش واحد تحلیل، مضمون در نظر گرفته شده است . یافتههای تحقیق در این تحقیق، فراوانی عناصر زیست محیطی در کتابهای فارسی دوره ابتدایی به وسیله پژوهشگر و همکاران وی بررسی شده است . اطلاعات جدول نشان دهنده فراوانی عناصر زیست محیطی در کتابهای فارسی دوره ابتدایی میباشد. در ادامه یافتههای تحقیق بر مبنای سوال پژوهش بررسی شده است.
جدول 1-فراوانی عناصر زیست محیطی در کتاب های فارسی دوره ابتدایی Table1. Abundance of environmental elements in Persian books of elementary school
تحلیل محتوای کتاب فارسی اول ابتدایی:
همان گونه که اطلاعات جدول نشان میدهد که مجموع فراوانی عناصر زیست محیطی تحلیل شده در کتاب فارسی اول ابتدایی، 194 مورد است که به ترتیب بیشترین فراوانی مربوط به عناصر «مکانهای طبیعی و حیات وحش» با 54 درصد و «اهمیت درختکاری، فضای سبز و حفظ جنگل» با8/25 درصد موارد است. عناصر "مصرف بهینه(انرژی،آب و مواد غذایی)" و زباله(جمع آوری بهداشتی و بازیافت زباله) هر کدام با یک فراوانی در زمره کمترین عناصر زیست محیطی تحلیل شده در کتاب فارسی اول ابتدایی قرار دارند و به عناصر "آلودگی های زیست محیطی"،"معضلات و تهدیدات زیست محیطی"، "تنوع زیستی " ،"منابع طبیعی"، "افزایش جمعیت" و" تعاریف زیست محیطی" اشارهای نشده است . تحلیل محتوای کتاب فارسی دوم ابتدایی: اطلاعات جدول نشان میدهد که مجموع فراوانی عناصر زیست محیطی تحلیل شده در کتاب فارسی دوم ابتدایی، 167 مورد است که به ترتیب بیشترین فراوانی مربوط به عناصر "بهداشت و سلامت" با 5/33 در صد موارد و "مکان های طبیعی و حیات وحش" با 5/24 درصد موارد و "اهمیت درخت کاری فضای سبز و حفظ جنگل ها" با 6/21 درصد موارد میباشد و عناصر "معضلات و تهدیدات زیست محیطی" با 2/1 درصد و "مصرف بهینه" با 6/ درصد موارد در زمره کمترین عناصر زیست محیطی تحلیل شدده در کتاب فارسی دوم ابتدایی است به عناصر "آلودگی های زیست محیطی " ،"تنوع زیستی" ،"زباله" ، "منابع طبیعی " ، "افزایش جمعیت" و" تعاریف زیست محیطی "نیز اشارهای نشده است. تحلیل محتوای کتاب فارسی سوم ابتدایی: مجموع عناصر زیست محیطی تحلیل شده در کتاب فارسی سوم ابتدایی 202 مورد میباشد که به ترتیب بیشترین فراوانی مربوط به عناصر "بهداشت و سلامت" با 7/26 درصد موارد و "درخت کاری ، فضای سبز و حفظ جنگل ها" با 2/26 درصد موارد و"آلودگیهای زیست محیطی" با 8/21 در صد موارد و مکانهای طبیعی و حیات وحش با3/21 درصد می باشد و به عناصر" معضلات و تهدیدات زیست محیطی" ، " مصرف بهینه " ،"تنوع زیستی" ، "منابع طبیعی " ،"افزایش جمعیت" و "تعاریف زیست محیطی " اشارهای نشده است. تحلیل محتوای کتاب فارسی چهارم ابتدایی: مجموع عناصر زیست محیطی تحلیل شده در کتاب فارسی چهارم ابتدایی، 79 مورد بوده است که به ترتیب بیشترین فراوانی مربوط به عناصر "مکانهای طبیعی و حیات وحش" با 7/79 درصد موارد و "درختکاری، فضای سبز و حفظ جنگلها" با 7/12 درصد موارد و "معضلات و تهدیدات زیست محیطی با 5 درصد موارد و "تعاریف زیست محیطی با 5/2 درصد موارد میباشد و به عناصر "آلودگیهای زیست محیطی " ،"مصرف بهینه" ، "تنوع زیستی "، "زباله"، "رعایت حقوق حیوانات"، "بهداشت و سلامت"، "منابع طبیعی "و "افزایش جمعیت " اشارهای نشده است. تحلیل محتوای کتاب فارسی پنجم ابتدایی: مجموع عناصر زیست محیطی تحلیل شده در کتاب فارسی پنجم ابتدایی ،89 مورد است که بیشترین فراوانی به ترتیب مربوط به عناصر" مکان های طبیعی و حیات وحش" با 56 درصد موارد و "درختکاری، فضای سبز و حفظ جنگلها" با 37 درصد موارد و "رعایت حقوق حیوانات با 4/3 در صد موارد می باشد و به عناصر "معضلات و تهدیدات زیست محیطی" ،"مصرف بهینه" ، "تنوع زیستی"، "زباله"، "بهداشت و سلامت"، "منابع طبیعی "و "افزایش جمعیت " و "تعاریف زیست محیطی " اشارهای نشده است.
تحلیل محتوای کتاب فارسی ششم ابتدایی: مجموع عناصر زیست محیطی تحلیل شده در کتاب فارسی ششم ابتدایی 59 مورد است که بیشترین فراوانی مربوط به عناصر "مکانهای طبیعی و حیات وحش" با 68 درصد موارد و "درختکاری، فضای سبز و حفظ جنگل ها" با 22 درصد موارد میباشد و به عناصر" آلودگیهای زیست محیطی"، "معضلات و تهدیدات زیست محیطی" ،"مصرف بهینه"، "تنوع زیستی "، "زباله" "افزایش جمعیت " و "تعاریف زیست محیطی " اشارهای نشده است. در مجموع در کتابهای فارسی دوره ابتدایی، بیشترین توجه به عناصر«مکانهای طبیعی و حیات وحش»با 3/43 درصد ،«درختکاری ،فضای سبز و حفظ جنگل ها» با 7/24 درصد موارد است و کمترین فراوانی مربوط به عناصر «تنوع زیستی» ،«افزایش جمعیت»،«منابع طبیعی»،«مصرف بهینه»، تعاریف زیست محیطی، زباله، معضلات و تهدیدات زیست و آلودگیهای زیست محیطی است. نتایج حاصله از این پژوهش نشان میدهد که مفاهیم و آموزههای زیست محیطی در کتب فارسی دوره ابتدایی جایگاه درخور و شایسته ای ندارد.
بحث و نتیجه گیری بی شک، یکی از اساسیترین مشکلات بشر معاصر، بحرانهای زیست محیطی است. از آنجایی که بسیاری از دگرگونیهای ناخوشایند طبیعت، ناشی از رفتارهای غلط انسانها است، بهترین راه مقابله با این دگرگونیها، آگاه و حساس کردن مردم و بویژه کودکان و نوجوانان نسبت به مسائل محیط زیست برای تغییر رفتارهای مخربشان می باشد. شاید تغییر رفتار بزرگسالان کار مشکلی باشد، اما کودکان و نوجوانان که شخصیت آنها در حال شکلگیری و نقشپذیری است، آسانتر و در عین حال مهمتر است. آنها به دلیل تأثیرگذاری بر جامعه امروز و نقشی که در آینده به عهده دارند، میتوانند مهمترین عامل تغییر باشند. از این منظر، آموزش محیط زیست به عنوان یکی از حوزههای مهم آموزشی و پرورشی، که به ویژه در سالهای اخیر با توجه به سرعت فزاینده تخریب محیط زیست، به عنوان یک قلمرو آموزشی مورد توجه قرار گرفته است، باید از حضور و بروز بیشتری در کتابهای فارسی و ادبیات کودکان داشته باشد. تأکید بر گنجاندن مفاهیم زیست محیطی در قالب کتابهای ادبیات کودک به دلیل نقش ویژه ای است که کتب مذکور در رشد همه جانبه کودکان و نوجوانان به عهده دارند. از این رو ضروری است که نویسندگان و تصویرگران ادبیات کودکان در تدوین و طراحی کتابهای ادبیات کودک، توجه بیشتری به مفاهیم و معضلات زیست محیطی داشته باشند. نتایج حاصله از این پژوهش مؤید توجه ناکافی کتب فارسی دوره ابتدایی به مؤلفههای محیط زیست میباشد . در پایان با ملاحظه یافته ها و نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر، پیشنهادهایی از سوی پژوهشگر جهت استفاده نویسندگان و طراحان کتابهای فارسی ارائه میشود.
تشکر و قدردانی: از کلیه اساتیدی که به پژوهشگران در تهیه چکلیست تحلیل محتوا یاری رساندهاند، تشکر به عمل میآید.
References
[1] - استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات) 1- Assistant Professor of Educational science, Payame Noor University, Department of Educational Sciences, Tehran, Iran. *(Corresponding Author) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 834 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 223 |