آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,232 |
| تعداد مقالات | 20,476 |
| تعداد مشاهده مقاله | 25,293,735 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 22,945,816 |
تاریخ تکوین فقه در عصر خلیفه دوم از منظر مردم شناسی حقوق: مسئله تحریم متعه حج | ||
| تاریخ و تمدن اسلامی | ||
| مقاله 1، دوره 18، شماره 3 - شماره پیاپی 40، آذر 1401، صفحه 3-28 اصل مقاله (838.38 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jhcin.2022.21019 | ||
| نویسندگان | ||
حمیدرضا آذری نیا1؛ احسان بهراملو  2
| ||
| 1دکتری مردم‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| 2کارشناسی ارشد تاریخ اسلام، دانشگاه تهران و دانش‌آموخته سطح سه حوزه علمیه قم، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| اگرچه شکل گیری مکاتب فقهی به اوایل سده دوم هجری برمی گردد، تکوین گرایش های فقهی در زیست‌دینی متنوع صحابه و تابعین در قرن اول ریشه دارد. فقه و حقوق اسلامی در قرن اول، ماهیتی فرهنگی و تنیده در زندگی روزمره داشت. همچنین، تکوین حقوق اسلامی توأم با تنش و منازعه اجتماعی در درون جامعه مسلمان بود. سرانجام، این تنش ها طیفی از مکاتب فقهی با منطق و ساختارهای حقوقی گونه گون را شکل دادند. تحلیل مردم شناختی زیست فقهی-حقوقی صحابه و تابعین برای درک تمایزات مکاتب فقهی قرن دوم، مسئله این پژوهش است. دستاورد این مقاله، تمایز عاملیت های فقهی-حقوقی صدر اسلام است. دراین نوشته با تفکیک شبکه کنش گران حقوقی، دو عاملیت حقوقی با آرمانهای متفاوت و جهان بینی و ارزش های متمایز، شناسایی شدند. نظام فقهی-حقوقی بدوی از فرهنگ حاکم بر شبه جزیره نمایندگی می‌کرد و با تلفیق ارزشهای اسلامی بهنفع ارزشهای حاکم بر جامعه بنا گردید. نظام نبوی نیز برآمده از وحی قدسی و قداست نبوی بود. نگارندگان با رویکرد مردم شناسی حقوق در عصر خلیفه دوم، مسئله متعه حج را از منظر دو عاملیت مذکور بررسی کرده و تفاوت بنیادین منابع و منطق فقهی-حقوقی آن دو را نشان داده اند. هر دو عاملیت نبوی و بدوی در قرن اول به حیات خود ادامه دادند و در ابتدای قرن دوم در صورت بندی مکاتب فقهی پنج گانه اثر مستقیم گذاردند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاریخ فقه؛ تاریخ حقوق اسلامی؛ مردم‌شناسی حقوق؛ سنت نبوی؛ عمر بن خطاب؛ متعه حج | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آذرینیا، حمیدرضا و احسان بهراملو، «شناسایی نظامهای فقهی مکه در نیمه دوم قرن اول با تحلیل مردمشناختی؛ مسئلهمتعتان در منازعات آلزبیر و ابنعباس»، تاریخ اسلام، (دردست چاپ).
آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، بهکوشش ابوالقاسم گرجی، دانشگاه تهران، تهران، 1378ش.
ابنابیحاتم، عبدالرحمن، تفسیر القرآن العظیم، بهکوشش حکمت بنبشیر، دارابن الجوزی، ریاض، 1439ق.
ابنابیعروبة، سعید، کتاب المناسک، بهکوشش عامر حسن صبری، دارالبشائر الاسلامیة، بیروت، 1421ق.
ابنحبیب بغدادی، محمد، المنمق فی اخبار قریش، بهکوشش خورشید أحمدفارق، عالم الکتب، بیروت، 1405ق.
ابنسعد، محمد بنسعد بنمنیع، الطبقات الکبرى، بهکوشش محمد عبدالقادر عطاء، دارالکتب العلمیة، بیروت، 1410ق.
ابنقتیبة دینوری، عبدالله بنمسلم، غریب الحدیث، بهکوشش نعیم زرزور، دارالکتب العلمیة، بیروت، 1408ق.
ابنماجه، محمد بنیزید، السنن، بهکوشش شعیب الارنووط و دیگران، الرساله العالمیة، دمشق، 1430ق.
ابوداود، سلیمان بن الأشعث السجستانی الأزدی، سنن أبیداود، بهکوشش شعیب الأرنؤوط و محمد کامل قرهبللی، دارالرسالة العالمیة، دمشق، 1430ق.
ابینعیم الاصبهانی، احمد بنعبدالله، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، بهکوشش مصطفی عبدالقادر عطاء، دارالکتب العلمیة، بیروت، 2010م.
أحمد بنحنبل، مسند الامام أحمد بنحنبل، بهکوشش احمد معبد عبدالکریم، دارالمنهاج، سعودی، 1432ق.
ازرقی، ابوالولید محمد بنعبدالله، أخبار مکة، بهکوشش عبدالملک بنهدیش، مکتبة الاسدی، مکه، 1424ق.
بخاری، محمد بناسماعیل، صحیح بخاری، دارالتاصیل، قاهره، 1433ق.
بزار، ابوبکر احمد بنعمرو، البحر الزخار المعروف بمسند البزار، بهکوشش محفوظ الرحمن زینالله، موسسه علوم القرآن، بیروت، مکتبة العلوم والحکم، مدینة، 1409ق.
بلاذری، احمد بنیحیی، انساب الاشراف، به کوشش یوسف المرعشلی، معهدالآلمانی للابحاث الشرقیة، بیروت، 1429ق؛ به کوشش عبدالعزیز دوری، معهدالآلمانی للابحاث الشرقیة، بیروت، 1430ق.
همو، فتوح البلدان، دار و مکتبة الهلال، بیروت، 1998م.
بیهقی، ابوبکرأحمد بنالحسین، السنن الکبری، به کوشش مکتبة البحوث والدراسات، دارالفکر، بیروت، 1416ق.
ترمذی، محمد بنعیسی، سنن الترمذی، به کوشش عزت عبیدالدعاس، دارابنکثیر، بیروت، 1428ق.
حاکم نیشابوری، محمد بنعبدالله، المستدرک علی الصحیحین، به کوشش اشرف بن محمد نجیب المصری، دارالمنهاج القویم، دمشق، 1439ق.
طبرانی، سلیمان بنأحمد، مسند الشامیین، به کوشش حمدی بنعبدالمجید السلفی، مؤسسة الرسالة، بیروت، 1416ق.
طبری، محمد بنجریر، تاریخ الطبری، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1415ق.
همو، تفسیرالطبری: جامعالبیان عن تاویل آی القرآن، بهکوشش عبدالله بن عبدالمحسن الترکی، دار عالم الکتب، ریاض، 1424ق.
طحاوی، ابوجعفر أحمد بنمحمد، شرح مشکل الآثار، بهکوشش شعیب الأرنؤوط، مؤسسة الرسالة، بیروت، 1427ق.
علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، دار الساقی، بیروت، 1422ق.
قاسم بنسلام، ابوعبید، الناسخ و المنسوخ فی القران العزیز، بهکوشش محمد بنصالح مدیفر، مکتبة الرشد ناشرون، ریاض، 1418ق.
دارمی، عبدالله بنعبدالرحمن، مسند الدارمی، بهکوشش حسینسلیم اسدالدارانی، ریاض، دارالمغنی، 1431ق.
سعید بنمنصور الخراسانی، سنن سعیدبنمنصور، به کوشش حبیب الرحمن الأعظمی، دارالسلفه، هند، 1403ق.
مقاتل بنسلیمان، تفسیر مقاتل بنسلیمان، به کوشش عبدالله محمود شحاته، داراحیاء التراث العربی، بیروت، 1423ق.
مسلم بنالحجاج، صحیح مسلم، به کوشش خلیل مامون شیحا، دارالمعرفة، بیروت، 1422ق.
میرصادقی، محمدحسین، «درباره نسی»، مقالات و بررسیها، شماره77، 1384ش.
نسائی، أحمد بنشعیب، کتاب السنن المعروف بالسنن الکبری، دارالتاصیل، قاهره، 1433ق.
یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، دارالصادر، بیروت، 1395ق.
Emirbayer and Mische, “What Is Agency?”, Journal of Sociology, American.
Pirie, Fernanda, The Anthropology of Law, Oxford University Press, 2013.
Schacht, Joseph, The Origins of Muhammadan Jurisprudence, Clarendon Press, Oxford, UK, 1950. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 351 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 173 |
||
