آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,044 |
| تعداد مقالات | 19,130 |
| تعداد مشاهده مقاله | 22,383,114 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,899,168 |
روایت «روز» قتل خلیفه دوم در منابع شیعی: ارزیابی سندی و متنی روایت نهم ربیع‌الاول | ||
| تاریخ و تمدن اسلامی | ||
| مقاله 2، دوره 18، شماره 3 - شماره پیاپی 40، آذر 1401، صفحه 29-53 اصل مقاله (728.17 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jhcin.2022.21020 | ||
| نویسندگان | ||
علیرضا فلاحی قهرودی1؛ سید محمد علی ایازی2؛ مهدی مهریزی  3؛ کاظم قاضی زاده2
| ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| 2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| 3دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در برخی از منابع شیعی روایتی با تفاوت هایی در زنجیره نهایی و نام راویان نقل شده مبنی بر این‌که نهم ربیع‌الاول روز قتل خلیفه دوم و بزرگ‌ترین عید و جشن بوده و در‌آن برای همه مردم از‌گناهان رفع قلم شده‌است. در این مقاله این روایت از جنبه سندی و متنی ارزیابی و نقد شده است. بنابر یافته ها مصادر و راویان اسناد این روایت، مجهول و ناشناخته‌اند و در برخی از منابع سند دارای اختلاف نام راویان و انقطاع طولانی است، لذا اسناد روایت ضعیف و بی‌اعتبار است. متن روایت نیز فاقد فصاحت و هماهنگی بوده و مغایر با قرآن، سنت قطعی، مسلمات تاریخی، بدیهیات عقلی، و اجماع است. همچنین انتساب صدور آن به خداوند، پیامبر(ص) و اهلبیت(ع) مردود است. این در‌حالی است که اساسا منابع اصیل شیعه و سنی بر تاریخ بیست‌وششم ذی‌الحجه برای قتل خلیفه دوم اجماع دارند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاریخ قتل عمر؛ نهم ربیع‌الاول؛ قتل عمر در منابع شیعی؛ تشیع عامیانه | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌ابی‌شیبة، عبدالله بن‌محمد، المصنف، کمال یوسف، ریاض، مکتبة الرشد، 1409ق.
ابن‌اثیر، علی بن‌أبی‌الکرم، أسد الغابة، تهران، انتشارات اسماعیلیان، 1342ش.
ابن‌ادریس حلّی، محمد بن‌منصور، السرائر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
ابناعثم کوفی، الفتوح، بیروت، دارالاضواء، 1411ق.
ابن‌سعد، محمد، طبقات الکبری، محمد عبدالقادر، بیروت، دار‌الکتب العلمیة، 1410ق.
ابن‌طاوس (پسر)، زوائد الفوائد، «نسخه خطی»، وبسایت رضوی نیوز، بازدید 11/9/97.
ابن‌طاووس، سیدعلی بن‌موسی، اقبال الاعمال، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، 1376ش.
ابن‌عبدالبر، یوسف بن‌عبدالله، الاستیعاب، علی محمد البجاوی، بیروت، دار‌الجیل، 1992م.
ابن‌عساکر، علی بن‌الحسن، تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، 1995م.
ابن‌عنبه، احمد بن‌علی، فصول الفخریة، بهکوشش جلال‌الدین حسینی، تهران، بینا، 1346ش.
افندی اصفهانی، عبدالله بن‌عیسی بیگ، فوائد الطریفه، قم، کتابخانه دیجیتال تبیان ، 1393ش.
امین، محسن، أعیان الشیعة، بیروت، دار‌التعارف للمطبوعات، 1421ق.
انصاری، حسن، «سرنوشت یک روایت ساختگی»، وبسایت کاتبان، بازدید 19/9/97.
بخاری، محمد بن‌اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت، دارطوق النجاة، 1422ق.
تهرانی، آقا بزرگ، الذریعة إلى تصانیف الشیعة، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
جزائری، نعمت‌اللّه بن‌عبدالله، انوار النعمانیة، بیروت، دارالقاری، 1429ق.
جعفریان، رسول، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1389ش.
جنبلانی، ابومحمد عبدالله، الاکوار النورانیة و الادوار الروحانیة، موجود در پایگاه اینترنتی خزانة الفوائد.
حر عاملی، محمد بن‌حسن، اثبات الهداة، بیروت، موسسه اعلمی، 1422ق.
همو، تذکرة المتبحرین، قم، دارالکتاب الاسلامی، 1362ش.
حلّی اسدی، حسن بن‌یوسف، تذکرة الفقهاء، قم، موسسه آل‌البیت(ع)، 1414ق.
همو، منتهی‌المطلب، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، 1412ق.
حلّی، حسن بن‌سلیمان، محتضر، محمدعلی اردوآبادی، قم، المطبعة الحیدریة، 1382ش.
حلّی، علی بن‌یوسف، عدد القویة، بهکوشش سیدمهدی رجائی، قم، نشر مرعشی، 1408ق.
خمینی، سید روحالله، کشف الاسرار، تهران، کتابفروشی علمیه اسلامیه، 1327ش.
خواندمیر، غیاث الدین بن‌همام‌الدین، حبیب السیر، تهران، نشر خیام، 1380ش.
خوشصورت، اعظم، و مهدی فرمانیان، «بررسی و نقد مراسم نهم ربیع در منابع شیعی»، پژوهشنامه مذاهب اسلامی، سال 2، ش3، 1394ش.
خویی، ابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث، قم، مرکز نشر الثقافة الاسلامیة، 1372ش.
دینوری، احمد بن‌داود، أخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران، نی، 1371ش.
ذهبی، محمد بن‌احمد، سیر أعلام النبلاء، بیروت، موسسة الرسالة، 1414ق.
همو، تاریخ الإسلام، بیروت، دارالکتاب العربی، 1409ق.
شیردل، معصومه، و پروین بهارزاده، «نقد سندی و دلالی روایت رفع قلم»، علوم حدیث، سال22، ش4، 1396ش.
صافی گلپایگانی، لطف‌الله، مجموعة الرسائل، بیجا، موسسه تحقیقات و نشرمعارف اهل البیت، بیتا.
صدوق، محمد بن‌علی، عیون أخبار الرضا، ترجمه علیاکبر غفارى، تهران، نشر صدوق، ۱۳۷۲ش.
همو، فضائل الشیعة، ترجمه امیر توحیدى، تهران، انتشارات زراره، ۱۳۸۰ش.
طبرانی النصیری، میمون، مجموع الأعیاد، بهکوشش رودولف شتروطمان، برلین، 1946م.
طبرانی، سلیمان بن‌احمد، معجم الکبیر، قاهره، مکتبة ابن‌تیمیة، 1415ق.
طبری، محمّد بن‌جریر بن‌رستم، دلائل الامامة، قم، مؤسسه بعثت، 1413ق.
طبری، محمد بن‌جریر بن‌یزید، تاریخ الأمم و الرسل و الملوک، بیروت، دارالتراث، 1387ق.
عصیری، سید‌مجتبی، آسیاب تبری، مشهد، مشهد، قاف، 1384ش.
قمی، شیخ عباس، تتمة المنتهی، صادق حسن زاده، چاپ اول، قم، مومنین، 1380ش.
قمی، محمد بن‌الحسن، عقد النضید و الدرالفرید، چاپ اول، قم، دارالحدیث، 1380ش.
کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ترجمه سیدعلی قرایی و رسول جعفریان، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی، 1371ش.
مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، دارالرضاو داراحیاء، 1403ق.
همو، زاد المعاد، بیروت، موسسة الأعلمی للمطبوعات، 1423ق.
محسنی، محمدآصف، مشرعة بحارالانوار، نجف، موسسة العارف للمطبوعات، 1426ق.
مسائلی، مهدی، نهم ربیع، جهالتها و خسارتها، اصفهان، نشر وثوق، 1387ش.
مسعودی، علی بن‌الحسین، تنبیه و الاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۵ش.
همو، مروج الذهب و معادن الجوهر، بهکوشش اسعدداغر، قم، دارالهجرة، 1409ق.
مشکانی، عباسعلی و مصطفی صادق، «بازکاوى داستان رفع القلم»، معرفت، سال 20، ش 11 (پیاپی 170)، 1390ش.
مفید، محمد بن‌محمد بن‌نعمان، مسارُّالشیعة، نجف، دارالمفید، 1414ق.
همو، اوائل المقالات، بیروت، دارالمفید، 1414ق.
مکارم شیرازی، ناصر، «استفتائات»، پایگاه هدانا، بازدید 26/8/97.
نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، فرزند مؤلف، 1414ق.
هاشم بن‌محمد، مصباح الانوار فی فضائل امام الابرار، گنجینه باز نسخههای خطی اسلامی و ایرانی (http://totfim.com/).
هاشمى خویى، میرزاحبیب الله، منهاج البراعة، تهران، مکتبة الإسلامیة، 1400ق.
یعقوبی، احمد بن‌ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، 1339ق.
یوسفی غروی، محمدهادی، «بررسی تاریخی روایت نهم ربیع‌الاول»، مجله اخوت (پایگاه اینترنتی)، بازدید 1/8/97. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 80 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 42 |
||
