آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,211 |
| تعداد مقالات | 20,279 |
| تعداد مشاهده مقاله | 24,205,060 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 22,094,219 |
«شونیزیه»های بغداد و جایگاه آن‌ها در تاریخ تصوف | ||
| تاریخ و تمدن اسلامی | ||
| دوره 18، شماره 4 - شماره پیاپی 41، اسفند 1401، صفحه 59-87 اصل مقاله (828.24 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jhcin.2023.21782 | ||
| نویسندگان | ||
سیده فاطمه زارع حسینی   ؛ حمیدرضا ثنائی
| ||
| استادیار دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| چکیده | ||
| در منابع رجالی، جغرافیایی و تاریخی از پنج مکان در شهر بغداد که نام «شونیزیه» داشته اند، یاد شده: گورستان شونیزیه، مسجد شونیزیه، رِباط شونیزیه، محله شونیزیه و خانقاه شونیزیه. از این میان، گورستان و سپس رِباط بسامد بیشتری در این منابع دارند. با این همه، آنچه در منابع صوفیانه بازتاب بیشتری یافته، مسجد و سپس گورستان شونیزیه است. صوفیان نامداری با مسجد شونیزیه پیوند داشته و پس از وفات در گورستان مجاور آن به خاک سپرده شده اند. در این مقاله ضمن بررسی تاریخی و موضع نگاری این مکان‌ها، نقش و جایگاه مسجد و گورستان شونیزیه در تاریخ تصوف بررسی خواهد شد. بر پایه یافته‌ها می‌توان گفت که از حیث تاریخی گورستان شونیزیه از همه کهن‌تر، و نزد صوفیه مسجد شونیزیه دارای شهرت و محبوبیت بیشتری بوده‌است. گورستان و مسجد دست‌کم تا سده هشتم برقرار بوده، ولی از آن زمان به دلایلی که بر ما پیدا نیست، به‌مرور از رونق و اشتهار افتاده‌اند. با وجود اطلاع از مکان‌هایی به نام رباط، محله و خانقاه شونیزیه، این جای‌ها هرگز به پای شهرت گورستان و مسجد شونیزیه نرسیدند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شونیزیه‌های بغداد؛ مسجد شونیزیه؛ گورستان شونیزیه؛ خانقاه شونیزیه | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌ابیالوفاء، محییالدین عبدالقادر، الجواهر المضیئه فی طبقات الحنفیه، کراچی، میرمحمدکتبخانه، بیتا.
ابن‌تغری بردی، ابوالمحاسن، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، دار الکتب، بیتا.
ابن‌جزری، شمسالدین محمد، غایه النهایه فی طبقات القراء، بهکوشش ج. برجستراسر، بیجا، مکتبه ابن تیمیه، 1351ق.
ابن‌جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن، مشیخه ابن الجوزی، بهکوشش محمد محفوظ، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 2006م.
همو، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1412ق.
ابن‌حجر، ابوالفضل احمد، تبصیر المنتبه بتحریر المشتبه، بهکوشش محمد علی النجار، بیروت، المکتبه العلمیه، بیتا.
ابن‌خلکان، احمد بن ابیبکر، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، بهکوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر، 1977م.
ابن‌رجب، زینالدین عبدالرحمن، ذیل طبقات الحنابله، بهکوشش عبدالرحمن بن سلیمان العثیمین، ریاض، مکتبه العبیکان، 1425ق.
ابن‌‌زغدان، محمد بن احمد، تحقیق: محمد الشریف الرحمونی، فرح الاسماع برخص السماع، بیجا، الدار العربیه للکتاب، 1985م.
ابنعربی، محیالدین، الفتوحات المکیه، بیروت، دار صادر، بیتا.
ابن‌عماد، عبدالحی، شذرات الذهب، بهکوشش محمد الارناؤوط، دمشق و بیروت، دار ابن کثیر، 1406ق.
ابن‌قیسرانی، ابوالفضل محمد، الأنساب المتفقه فی الخط المتماثله فی النقط و الضبط، لیدن، بریل، 1865م.
ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل، البدایه و النهایه، بیجا، دار الفکر، 1407ق.
ابن‌ملقن، طبقات الاولیاء، تحقیق نورالدین شریبه، قاهره، مکتبه الخانجی، 1415ق.
ابن‌ناصرالدین، شمسالدین، توضیح المشتبه، بهکوشش محمدنعیم العرقسوسی، بیروت، مؤسسه الرساله، 1993م.
اسفراینی، نورالدین عبدالرحمان، کاشف الاسرار، بهکوشش هرمان لندلت، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مکگیل، 1358ش.
افضل‌الملک، غلامحسین، افضل التواریخ، بهکوشش منصوره اتحادیه (نظام وافی) و سیروس سعدوندیان، تهران، نشر تاریخ ایران، 1361ش.
انصاری، خواجه عبدالله، طبقات الصوفیه، بیجا، بینا، بیتا.
تفسیر امام جعفر صادق(ع) در مجموعه آثار سلمی، بهکوشش پل نویا، تهران، نشر دانشگاهی، 1369ش.
توحیدی، ابوحیان، اخلاق الوزیرین، بهکوشش محمد الطنجی، بیروت، دار صادر، 1412ق.
جامی، نورالدین عبدالرحمان، نفحات الانس، بهکوشش محمود عابدی، تهران، اطلاعات، 1372ش.
جنید بغدادی، رسائل الجنید، بهکوشش جمال رجب سیدبی، دمشق، دار اقرا، 1425ق.
همو، السر فی انفاس الصوفیه، بهکوشش عبدالباری محمد داوود، قاهره، دار جوامع الکلم، 1426ق.
حازمی، الاماکن ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الأمکنه، بهکوشش حمد الجاسر، بینا، دار الیمامه، 1415ق.
حسینی، محمدخلیل، سلک الدرر فی اعیان القرن الثانی عشر، بیجا، دار البشائر الاسلامیه و دار ابن حزم، 1408ق.
خرگوشی، ابوسعد، تهذیب الاسرار فی اصول التصوف، بهکوشش امام سید محمدعلی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1427ق.
خطیب بغدادی، ابوبکر احمد و دیگران، تاریخ بغداد و ذیوله، بهکوشش مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1417ق.
خطیب بغدادی، ابوبکر احمد، تاریخ بغداد، بهکوشش بشار عواد معروف، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 1422ق.
خوافی، زینالدین ابوبکر، منهج الرشاد، در این برگهای پیر، بهکوشش نجیب مایل هروی، تهران، نی، 1383ش.
دیلمی، ابوالحسن، سیرت شیخ کبیر ابوعبدالله ابن خفیف شیرازی، ترجمه رکنالدین شیرازی، بهکوشش آن‌ماری شیمل، تهران، بابک، 1363ش.
ذهبی، شمسالدین، تاریخ الاسلام، بهکوشش عمر عبدالسلام التدمری، بیروت، دار الکتاب العربی، 1413ق.
سامرائی، ابراهیم، تاریخ مساجد بغداد الحدیثه، بغداد، وزاره الاوقاف، 1397ق.
سلفی، ابوطاهر، معجم السفر، بهکوشش عبدالله عمر البارودی، مکه، المکتبه التجاریه، بیتا.
سمعانی، ابوسعد، الأنساب، بهکوشش عبدالرحمن المعلمی، حیدرآباد، مجلس دائره المعارف العثمانیه، 1382ق.
سمنانی، علاءالدوله، مصنفات فارسی، بهکوشش نجیب مایل هروی، تهران، علمی و فرهنگی، 1383ش.
صفدی، خلیل بن آیبک، الوافی بالوفیات، بهکوشش احمد الارناؤوط و ترکی مصطفی، بیروت، دار احیاء التراث، 1420ق.
شعرانی، عبدالوهاب، الطبقات الکبری، بهکوشش احمد عبدالرحیم السایح، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، 1426ق.
شکری آلوسی، سید محمود، تاریخ مساجد بغداد و آثارها، بغداد، مطبعه دارالسلام، 1346ق.
طبری، محمد بن جریر بن یزید، تاریخ، بهکوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، روائع التراث العربی، 1387ق.
طوسی، احمد بن محمد، قصه یوسف (الجامع الستین للطائف البساتین)، بهکوشش محمد روشن، تهران، علمی و فرهنگی، 1382ش.
طهرانی، قاسم، القول المتین فی تشیع الشیخ الاکبر، بیروت، دار المحجه البیضاء، 1424ق.
عطار نیشابوری، تذکره الاولیاء، بهکوشش ر. ا. نیکلسن، لیدن، بریل، 1325ق.
غزالی، ابوحامد محمد، احیاء علوم الدین، ترجمه حسین خدیو جم، تهران، علمی و فرهنگی، 1386ش.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن، الرساله القشیریه، بهکوشش عبدالحلیم محمود و محمود بن الشریف، قم، بیدار، 1374ش.
قفطی، جمالالدین علی، انباه الرواه علی انباه النحاه، بیروت، المکتبه العنصریه، 1424ق.
کاشانی، عبدالرزاق، مجموعه رسائل و مصنفات کاشانی، بهکوشش مجید هادیزاده، تهران، میراث مکتوب، 1379ش.
کشمیری، عبدالکریم، بیان واقع، بهکوشش داکرکی بی نسیم، لاهور، دانشگاه پنجاب، 1970م.
کیانی، محسن، تاریخ خانقاه در ایران، تهران، طهوری، 1369ش.
مستملی بخاری، محمد، شرح تعرف لمذهب التصوف، بهکوشش محمد روشن، تهران، اساطیر، 1363ش.
مستوفی، حمدالله، تاریخ گزیده، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، 1364ش.
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین، کشف الاسرار و عده الابرار، بهکوشش علیاصغر حکمت، تهران، امیرکبیر، 1371ش.
نجمالدین کبری، فوائح الجمال و فواتح الجلال، بهکوشش یوسف زیدان، مصر، دار السعاد الصباح، 1426ق.
نجمرازی، عبداللهبن محمد، مرصاد العباد، بهکوشش محمدامین ریاحی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1373ش.
هجویری، علی بن عثمان، کشف المحجوب، بهکوشش محمود عابدی، تهران، سروش، 1383ش.
هروی، ابوالحسن علی، الإشارات الی معرفه الزیارات، قاهره، المکتبه الثقافه الدینیه، 1423ق.
یافعی، عفیفالدین، مرآه الجنان و عبره الیقظان، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1417ق.
یاقوت‌حموی، ابوعبدالله، معجم الادباء، بهکوشش احسان عباس، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 1414ق.
همو، ابوعبدالله، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، 1995م.
یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، البلدان، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1422ق.
Le Strange, Guy, Baghdad during the Abbasid Caliphate, Oxford, The Clarendon Press, 1900. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 142 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 135 |
||
