تعداد نشریات | 50 |
تعداد شمارهها | 2,232 |
تعداد مقالات | 20,475 |
تعداد مشاهده مقاله | 25,235,090 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 22,869,498 |
اثرات گردشگری بر توسعه روستایی با نظرسنجی از روستاییان بخش بایگ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
علوم و تکنولوژی محیط زیست | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله 1، دوره 25، شماره 4 - شماره پیاپی 131، تیر 1402، صفحه 1-11 اصل مقاله (620.26 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jest.2023.73060.5852 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
حسن رضائی 1؛ محمد معتمدی راد2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1استادیار اقلیم شناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه افسری امام علی(ع). تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی:889-14665، تهران، ایران. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
زمینه و هدف: اصولاً ترکیب متنوعی از منابع طبیعی را می توان به منظور ایجاد محیطی جذاب برای توسعه گردشگری بکار گرفت و روستاها به دلیل ویژگی ها و ماهیت وجودشان به طور مستقیم به طبیعت پیرامون خود وابسته و متکی هستند به طوری که تغییرات در این بستر مکانی در گذر زمان شکل میگیرد و در فضایی جغرافیایی مبتنی بر کنش متقابل میان عوامل و روندهای طبیعی ـ اکولوژیک و اجتماعی، اقتصادی، سیاسی را خلق مینماید، همین ویژگی روستا برنامهریزی اکوتوریسم را در چنین محیطی امکان پذیر میسازد. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات گردشگری بر توسعه روستایی بخش بایگ از دیدگاه ساکنین انجام گردید. روش بررسی: روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و جمع آوری اطلاعات کتابخانهای و میدانی بوده است. پرسشنامه جامعه میزبان به کمک سرپرست خانوار در روستای گردشگر پذیر بخش بایگ تکمیل گردید. آلفای کرونباخ 71/0 حاکی از پایایی مطلوب پرسشنامه است. همچنین نرمال بودن متغیرهای مورد بررسی با استفاده از کولموگروف اسمیرونوف مورد تائید قرار گرفت و آزمون های تی تک نمونه جهت تحلیل دادههای حاصل از پرسشنامه در نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته ها: یافتهها پژوهش نشان داد که از نظر جامعه میزبان اثرات گردشگری بر توسعه روستایی (سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) بخش بایگ تربت حیدریه با 4/133 بالاتر از میانگین مفروض 7/121 است، بنابراین چون مقدار 5 P<%شده است میتوان نتیجه گرفت از نظر جامعه میزبان اثرات گردشگری بر توسعه روستایی در سکونتگاههای روستایی بخش بایگ تربت حیدریه بالاتر از حد متوسط است. بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که اگر چه روستاهای بخش بایگ تربت حیدریه از قابلیت بالایی در زمینه جذب گردشگر برخوردارند اما تقویت زیرساختهای مورد نیاز در گسترش جریان گردشگری روستایی بخش بایگ ضروری است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
توسعه روستایی؛ اثرات گردشگری؛ بخش بایگ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله پژوهشی
علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره بیست و پنجم، شماره چهار، تیر ماه 1402(1-11)
اثرات گردشگری بر توسعه روستایی با نظرسنجی از روستاییان بخش بایگ
حسن رضائی[1] * محمد معتمدی راد[2]
چکیده زمینه و هدف: اصولاً ترکیب متنوعی از منابع طبیعی را می توان به منظور ایجاد محیطی جذاب برای توسعه گردشگری بکار گرفت و روستاها به دلیل ویژگی ها و ماهیت وجودشان به طور مستقیم به طبیعت پیرامون خود وابسته و متکی هستند به طوری که تغییرات در این بستر مکانی در گذر زمان شکل میگیرد و در فضایی جغرافیایی مبتنی بر کنش متقابل میان عوامل و روندهای طبیعی ـ اکولوژیک و اجتماعی، اقتصادی، سیاسی را خلق مینماید، همین ویژگی روستا برنامهریزی اکوتوریسم را در چنین محیطی امکان پذیر میسازد. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات گردشگری بر توسعه روستایی بخش بایگ از دیدگاه ساکنین انجام گردید. روش بررسی: روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و جمع آوری اطلاعات کتابخانهای و میدانی بوده است. پرسشنامه جامعه میزبان به کمک سرپرست خانوار در روستای گردشگر پذیر بخش بایگ تکمیل گردید. آلفای کرونباخ 71/0 حاکی از پایایی مطلوب پرسشنامه است. همچنین نرمال بودن متغیرهای مورد بررسی با استفاده از کولموگروف اسمیرونوف مورد تائید قرار گرفت و آزمون های تی تک نمونه جهت تحلیل دادههای حاصل از پرسشنامه در نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته ها: یافتهها پژوهش نشان داد که از نظر جامعه میزبان اثرات گردشگری بر توسعه روستایی (سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) بخش بایگ تربت حیدریه با 4/133 بالاتر از میانگین مفروض 7/121 است، بنابراین چون مقدار 5 P<%شده است میتوان نتیجه گرفت از نظر جامعه میزبان اثرات گردشگری بر توسعه روستایی در سکونتگاههای روستایی بخش بایگ تربت حیدریه بالاتر از حد متوسط است. بحث و نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که اگر چه روستاهای بخش بایگ تربت حیدریه از قابلیت بالایی در زمینه جذب گردشگر برخوردارند اما تقویت زیرساختهای مورد نیاز در گسترش جریان گردشگری روستایی بخش بایگ ضروری است.
واژه های کلیدی: توسعه روستایی، اثرات گردشگری، بخش بایگ.
The effects of tourism on rural development with a survey of the villagers of Bayg town
Hasan Rezaei [3] * Mohammad Motamedirad [4]
Abstract Background and Objective: Basically a diverse mix of natural resources can be used to create an attractive environment for tourism development and villages because of the characteristics and nature of your existence is directly dependent on the surrounding environment. So that changes in the spatial context of the passage of time takes shape and in geographical space and natural processes based on interaction between ecological and social factors create the political economy, the village features planned ecotourism in such an environment makes possible. This study aimed to investigate the effects of tourism on rural development was conducted from the perspective of residents. Material and Methodology: Library and field research method is analytical and data collection. Inventory host community to help vulnerable household's tourist village archive town Bayg was completed. Cronbach's alpha 0/71 indicates good reliability of the questionnaire. The normality of the variables was confirmed using the Kolmogorov Simonov. One-sample t-tests in SPSS software to analyze the data obtained from the questionnaire is used. Findings: Results showed that the effects of tourism on the host community rural development (economic, social and environmental) archive town Bayg Torbat Hedarieyeh with 133/4 given is above average Supposed 121/7. So when the P<%5 is the conclusion of the host community tourism impacts to rural development in the rural settlement of Bayg Torbat Hedarieyeh archive is higher than average. Discussion and Conclusion: The results show that although rural archive of Bayg Torbat Hedarieyeh have a high capacity for attracting tourists but strengthening the infrastructure needed in the development of rural tourism is essential to archive town Bayg.
Key words: Rural development, tourism impact, town Bayg.
مقدمه
اصولاً ترکیب متنوعی از منابع طبیعی را می توان به منظور ایجاد محیطی جذاب برای توسعه گردشگری بکار گرفت و روستاها به دلیل ویژگیها و ماهیت وجودشان به طور مستقیم به طبیعت پیرامون خود وابسته و متکی هستند به طوری که تغییرات در این بستر مکانی در گذر زمان شکل میگیرد و در فضایی جغرافیایی مبتنی بر کنش متقابل میان عوامل و روندهای طبیعی ـ اکولوژیک و اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را خلق می نماید (1)، بنا به درجهی تغییرات و دگرگونیهای روستایی بخش هایی از فضای درونی و بیرونی روستا شکل طبیعی و بکر خود را حفظ مینماید، همین ویژگی روستا برنامهریزی اکوتوریسم را در چنین محیطی امکان پذیر میسازد (2). کنفرانس جهانی توریسم، توریسم روستایی را شامل انواع گردشگری با برخورداری از تسهیلات و خدمات رفاهی در نواحی روستایی میداند که امکان بهرهمندی از منابع طبیعی و جاذبههای طبیعت را همراه با شرکت در زندگی روستایی (کار در مزرعه و کشاورزی) فراهم میآورد (3). گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت تفریحی، اجتماعی، در نیمهی دوم قرن هجدهم در انگلستان و اروپا ظاهر شد. قبل آن هم مناطق روستایی مورد استفاده فعالیت های تفریحی قرار گرفته بودند اما شرکت در این فعالیتهای تفریحی محدود به اقشار برتر جامعه بوده است (4). در قرن نوزدهم و بیستم به دلیل توسعهی حمل و نقل و سهولت جابه جایی راهیابی به مناطق روستایی آسان شد. رشد سریع تقاضا برای گردشگری روستایی از سال 1945 آغاز شد البته در همین زمان گردشگری روستایی شاهد رشد برجستهی گردشگری بین المللی شاهد رشد جمعیت بوده و افزایش تقاضا برای گردشگری روستایی تا اندازه ای منجر به توسعه ی گردشگری شد (5). انواع توریسم مربوط به روستا و محیط روستایی و طبیعی نقش مهمی در توسعه پایدار روستایی دارند. چرا که توسعه پایدار روستایی عبارتست از وحدت میان ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی به منظور بالا بردن سطح معیشت و رفاه مردم روستایی است(6). همچنین به رونق اقتصادی و تنوع کسب و کار در روستا افزوده و درآمد روستاییان را افزایش میدهد. بهدلیل برخوردهای فرهنگی و اجتماعی با گردشگران باعث رشد اجتماعی و فرهنگی مردم روستا میشود. و به دلیل ایجاد مشاغل جدید و افزایش درآمد از مهاجرتهای روستایی جلوگیری میکند (7). گردشگری روستایی از دو جنبه دارای اهمیت میباشد یکی به عنوان یک فعالیت گسترده جهانی و دیگری تاکید بر توسعه سیاستهای منطقهای و محلی (8). گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت جهانی امروزه با توجه به هم پوشی سه اصل ایجاد اشتغال و درآمدزایی، رضایت گردشگر و حفظ محیط زیست اهمیتی دو چندان یافته است (7). در اکثر کشورها، بخصوص کشورهای پیشرفته، ترویج گردشگری روستایی در سر لوحه برنامه دولت ها در زمینه گردشگری قرار دارد تا ضمن مثبت کردن طرح گردشگری خود با هدایت شهروندان برای گذران اوقات فراغت به مناطق روستایی، فضای سرزمینی، درآمد را نیز در سطح کشور پخش نمایند (9). در هر پژوهشی یکی از ارکان اساسی مطالعه پیشینه موضوع مورد پژوهش و تحقیقات و منابع مرتبط با آن میباشد زیرا اطلاعات حاصل از این بررسی و تحقیق مددکار و مکمل تحقیق بوده و بدین ترتیب میتوان نسبت به موضوع اشراف بیشتری پیدا نمود و بر اطلاعات در زمینه موضوع مورد مطالعه افزود طبعاً این آگاهی باعث میگردد محقق با دید بازتری مسأله را ببیند، در خصوص تأثیر گردشگری در توسعه روستایی تاکنون مطالعات زیادی در محافل علمی جهان صورت گرفته است و به عنوان مثال میتوان در زیر به تعدادی از آنها اشاره میشود. در تحقیقی انگیزه گردشگری بر مناطق روستایی مورد بررسی قرارگرفت و نتایج آن نشان میدهد که بیشترین انگیزه گردشگران را از مناظر طبیعی، بناهای تاریخی، یا رویدادهای مورد علاقه فرهنگی دارند، یعنی جاذبه های طبیعی و فرهنگی به جای جاذبه های اجتماعی، و تصویر شناختی بیشترین تأثیر را در شکل گیری تصویر جدید گردشگری را دارا میباشد (10). در پژوهشی با عنوان: گردشگری روستایی: مروری بر ادبیات نظام مند در مورد تعاریف و چالش ها را بررسی کردند و تجزیه و تحلیل تعاریف چهار جنبه کلیدی گردشگری روستایی را نشان می دهد که شامل موقعیت مکانی، توسعه پایدار، ویژگی های مبتنی بر جامعه و تجربیات است. در حالی که گردشگری روستایی در هر دو زمینه توسعه یافته و در حال توسعه، بر موقعیت مکانی به عنوان یک مشخصه اصلی تاکید داشت، توسعه پایدار و جنبه های جامعه محور به طور برجسته در ادبیات مربوط به کشورهای در حال توسعه ظاهر می شود و بعد تجربه بیشتر در ادبیات مربوط به کشورهای توسعه یافته ظاهر می شود (3). در مطالعه دیگر، ضمن تمرکز بر گردشگری و میراث فرهنگی، به استفاده از قابلیتهای آنها به منظور تقویت اقتصاد محلی و رسیدن به توسعهی روستایی تاکید میکند (11). در مطالعه ای در شمال غرب ترکیه ضمن بررسی ارتباط بین اثرات مختلف اکوتوریسم (اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی) و حمایت مردم محلی از گردشگری پرداخته است و نتیجه میگیرد مردم محلی نگرشی مثبت نسبت به توسعهی اکوتوریسم داشتهاند (12). در مطالعه دیگری ضمن مقایسه دو الگوی اصلی گردشگری در تایوان، به بررسی اثرات گردشگری روستایی از دیدگاه جامعه میزبان پرداخته و نگرش آنها نسبت به گردشگری روستایی را مورد تحلیل قرار می دهد و نتایج حاکی از وجود تفاوت بین دو الگوی گردشگری به لحاظ اثرات اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و اقتصادی است(13). در داراب نقش گردشگری روستایی بر تنوع بخشی اقتصاد روستایی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل از پژوهش نشان داده است که گردشگری در داراب اثرات قابل توجهی در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی و تغییر ساختار کلی آن داشته است (14). در منطقه شمال شرق رومانی گردشگری روستایی تا حد زیادی میتواند از پتانسیل اقتصادی گردشگری بهره مند گردد. اما تدوین راهبردهای محلی باید در چارچوب استراتژیها و سیاستهای ملی صورت گیرد تا به تواند پایداری دراز مدت داشته باشد(15). در ایران می توان به پژوهشهای زیر اشاره نمود: رئیسی و همکاران (1401) تأثیر توسعة گردشگری روستایی بر اشتغال در منطقة اورامانات کرمانشاه مورد تحقیق قرار داد و نتایج نشان داد که بین ابعاد توسعه گردشگری و رفاه اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد و مقادیر رگرسیونی مدل ساختاری حاکی از آن است که بعد عملکردی توسعه گردشگری روستایی دارای بیشترین اثر و بعد خدماتی دارای کمترین اثر بر رفاه اجتماعی است. (7). عباسی و همکاران (1399) به بررسی چارچوب بررسی پیامدهای توسعه کارآفرینیگردشگری روستایی (مطالعه موردی: نواحی شیت و شیرین سو شهرستان طارم) پرداختند و نتایج پژوهش نشان داد که توسعه توریسم روستایی بیشترین شاخص در توسعه کارآفرینی دارد (16). پناد و فاضلی (1391) به بررسی گردشگری روستایی راهبردی اساسی برای توسعه روستایی درروستای تیس در ناحیه چابهار پرداختند و به این نتیجه رسیدند که جاذبههای تاریخی و چشم اندازهای طبیعی و بکر روستا دستخوش دگرگونی و تخریب واقع شدند. هویت، اصالت فرهنگی، سنتها و فرهنگ بومی ساکنین این روستا به شدت مورد دگرگونی و تباهیاند(17). در تحقیقی به بررسی ترسیم جایگاه توریسم روستایی در توسعه پایدار پرداخته شده است و نتایج نشان داد که توسعه صنعت توریسم در سطح روستایی می تواند سبب تنوع فرهنگی در سطح روستا، تنوع صنایع دستی و رسوم ویژه، تنوع محصولات زراعی، باغی و دامی، اشتغال زایی برای مردم روستا، درامد زایی و تقویت مشارکت اجتماعی شود (18). در پژوهشی نقش گردشگری در توسعه اقتصادی سکونتگاههای روستایی شهرستان بهشهر مورد مطالعه قرار گرفت و پژوهش نشان می دهد که نخست آستانه آسیب پذیری روستایی به لحاظ وجود منطقه تفریحی عباس آباد و چشم انداز اکوتوریستی بالاست. سپس گردشگری روستایی در این روستا نیازمند بازنگری و ارائه سیاستهای مناسب در جهت رفع محدودیتها و استفاده از مزیتهای نسبی موجود می باشد (18). در این زمینه به تحقیقات صادقی (1400)، بهاری (1397)، رضایی(1393) و قنبری و همکاران (1392) می توان اشاره نمود. - نتایج این تحقیق میتواند در تنظیم برنامههای زمانی جهت اجرای تورهای گردشگری و همچنین برنامهریزیهای لازم برای بالا بردن کمیت و کیفیت خدمات گردشگری توسط سازمانها و نهادهای مسئول مورد استفاده قرار گیرد.
مواد و روش ها منطقه مورد مطالعه بخش بایگ بین 58 درجه و 48 دقیقه تا 51 درجه و 70 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 14 دقیقه تا 35 درجه و 39 دقیقه عرض شمالی واقع شده است( شکل 1). وسعت بخش بایگ 4/533 کیلومتر مربع می باشد. منطقه بایگ کوهستانی و بلندترین ارتفاع آن از سطح دریا روستای رزگ با 2164 متر میباشد. مرتفعترین روستای آن رودمعجن با 1720 متر و پسترین نقطه آن روستای سرخ آباد با 1440 متر می باشد وسعت بخش بایگ 4/533 کیلومتر مربع می باشد(جدول 1).
جدول 1- مشخصات ایستگاه های منطقه مورد مطالعه Table 1. Characteristics of the study area stations
نقشه 1- منطقه مورد مطالعه در کشور ایران و استان خراسان رضوی. Map 1. Map of the study area in Iran and Khorasan Razavi province.
روش تحقیق
روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات، ترکیبی از دو روش کتابخانهای (اسنادی و میدانی مبتنی بر پرسشنامه و مصاحبه) است. پرسشنامه حاوی سوالات مربوط به جامعه میزبان بوده است که شامل 22 سوال با گویههای متعدد میگردد. برای تحلیل دادهها از نرم افزار SPSS استفاده گردید. برای تعیین حجم از فرمول کوکران (25) استفاده شد که با احتمال وجود و عدم وجود صفت 5/0 و با تقریب در برآورد پارامتر جامعه، که برابر با 07/0 در نظر گرفته شد حجم جامعهی نمونه 346 به دست آمد. حجم خانوارهای نمونه در هر روستا بر اساس روش تسهیم به نسبت تعیین گردید (جدول 2).
جدول 2- تعداد افراد نمونه (میزبان) در روستاهای مورد بررسی بر اساس روش نمونه گیری طبقه ای Table 2. Number of participants in the surveyed villages based on the stratified sampling method
برای تعیین حجم نمونه در تحقیقات از روشهای مختلفی استفاده میشود. روش متداول برای این کار استفاده از فرمول شارل کوکران است. تکمیل پرسشنامه در هر روستا به روش تصادفی صورت گرفت. برای احراز روایی محتوایی پرسشنامه، از دیدگاه اساتید و صاحب نظران رشته جغرافیا بهره گرفته شده است. بدین منظور پس از تهیه و تنظیم پرسشنامه با توجه به اظهار نظر آنها، نسبت به رفع ایرادات پرسشنامه اقدام شده است. سنجش پایایی پرسشنامه با بهرهمندی از روش آلفای کرونباخ انجام شد که مقدار کل آن برابر 71/0 به دست آمد. همچنین نرمال بودن متغیرهای دارای مقیاس رتبهای با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرونوف مورد تائید قرار گرفت
یافتهها ترکیب جنسیتی بررسی یافتههای توصیفی نشان داد که 66 درصد از پاسخ گویان مرد و 44 درصد زن بوده اند و بیشترین پاسخها با 71 درصد مربوط به گروه سنی 25-45 سال می باشد. در ردههای دیگر، گروه سنی 20-25 ساله 13 درصد، 45-65 ساله 16 درصد پاسخها خود اختصاص داده است. افراد دارای شغل دولتی با 46 درصد، افراد دارای شغل آزاد39 درصد و بیکاران جویای کار با 15 درصد را به خود اختصاص دادهاند. همچنین بیشترین تعداد پاسخگویان را افراد دارای مدرک فوق دیپلم و کارشناسی با 30 درصد به خود اختصاص داده اند. و پس از آن، افراد دارای مدرک دیپلم با 27 درصد و افراد کارشناسی ارشد با 3 درصد در رتبه های بعد جای گرفته اند. افراد متاهل با 83 درصد و افراد مجرد 17 درصد را به خود اختصاص دادهاند و از نظر وضعیت سکونت، بیشترین تعداد پاسخگویان را افراد شهری با 59 درصد و پس از آن، افراد روستا با 41 درصد در رتبه های بعد جای گرفته است (شکل2).
شکل2- یافته های توصیفی حجم نمونه Figure 2. Descriptive findings of sample size.
جدول 3- نظر ساکنین در ارتباط با آثار حضور گردشگر در روستاهای بخش بایگ . Table 3. Review residents in relation to the effects of tourism in the villages of the Bayg town.
برای بررسی میزان تأثیر گردشگری در توسعهی روستایی مبتنی بر دیدگاه روستائیان از آزمون t تک نمونه ای استفاده گردید. جدول (3) در این آزمون مجموع رتبه ی ارزیابی روستائیان از اثرات گردشگری بر روستاهای منطقه به تفکیک سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در نظر گرفته شد.
جدول4 -میزان تأثیر گردشگری در توسعه سکونتگاههای روستایی بخش بایگ تربت حیدریه از دیدگاه روستائیان 1395 Table 4. Amount of the impact of tourism on the development of rural settlements villagers view the Bayg town Torbat-e-Heydarieh 2016
آزمون t تک نمونهای (3/11) نشان میدهد که با اطمینان 95 % و سطح خطای کوچکتر از5 % است و همچنین مقدار t میانگین واقعی (4/133) از مقدار میانگین مفروض(7/121) بالاتر است بنابراین چون مقدار 5 P<%شده است میتوان نتیجه گرفت از نظر جامعه میزبان اثرات گردشگری بر توسعه روستایی در سکونتگاههای روستایی بخش بایگ تربت حیدریه بالاتر از حد متوسط است. در بعد اقتصادی مقدار آزمون t تک نمونه ای 6/10 نشان می دهد که با اطمینان 95 % و سطح خطای کوچکتر از 5% تفاوت آماری معناداری بین دو میانگین واقعی و مفروض (9/12) وجود دارد، ضمن آنکه مقدار میانگین واقعی 3/137 از مقدار میانگین مفروض بالاتر است بنابراین چون مقدار شده است میتوان نتیجه گرفت از نظر جامعهی میزبان اثرات گردشگری بر توسعهی اقتصادی در سکونتگاههای روستایی بخش بایگ تربت حیدریه بالاتر از حد متوسط است در بعد اجتماعی مقدار آزمون t تک نمونه ای 3/6 نشان میدهد که با اطمینان 95 % و سطح خطای کوچکتر از 5% تفاوت آماری معناداری بین دو میانگین واقعی و مفروض (3/20) وجود دارد، ضمن5P<% ، مقدار میانگین واقعی3/136 از مقدار میانگین مفروض بالاتر است، بنابراین می توان نتیجه گرفت از نظر جامعه میزبان اثرات گردشگری بر توسعهی اجتماعی درسکونتگاههای روستایی بخش بایگ تربت حیدریه بالاتر از حد متوسط است. در بعد زیست محیطی مقدار آزمون t تک نمونهای 08/4 نشان میدهد که با اطمینان 95 % و سطح خطای کوچکتر از 5% تفاوت آماری معناداری بین دو میانگین واقعی و مفروض (4/30) وجود دارد، ضمن آنکه مقدار میانگین واقعی 2/124 از مقدار میانگین مفروض بالاتر است، بنابراین چون مقدار P<%5 شده است میتوان نتیجه گرفت از نظر جامعهی میزبان اثرات گردشگری بر توسعهی زیست محیطی در سکونتگاههای روستایی بخش بایگ تربت حیدریه بالاتر از حد متوسط است.
نتیجه گیری از آن جا که گردشگری روستایی می تواند با ایجاد فعالیت های مکمل کشاورزی، زمینه افزایش درآمد خانوارهای روستایی و اشتغال زایی را فراهم کند، در چارچوب توسعه روستایی مورد توجه قرار میگیرد، چنان که بهبود کیفیت زندگی و ایجاد معیشت پایدار روستایی را در چارچوب افزایش مشارکتپذیری روستاییان در پروژههای گردشگری، همراه با توجه بیشتر به حفاظت محیط زیست روستایی در قالب توسعه روستایی پایدار به همراه دارد. از سویی دیگر، نوع و میزان مداخله در ساختار اجتماعی و اقتصادی و محیطی روستا، می تواند اثرات مثبت و تبعات منفی را نیز به همراه داشته باشد که بایستی در فرایند برنامهریزی توریسم روستایی مورد توجه قرار گیرد. آنچه از مباحث مطرح شده و نیز از تحلیل نتایج آماری مطالعات میدانی در نقاط روستایی مورد مطالعه میتوان استنباط کرد، در درجة نخست، ارتباط افزایش میزان گردشگری در نقاط روستایی مورد مطالعه با افزایش امکانات گردشگری در این نقاط نسبت به سال های گذشته است. با این همه، در بیشتر مناطق مورد مطالعه، امکانات زیربنایی همچون راه ارتباطی، پارکینگ و امکانات بهداشتی چندان مطلوب نیست و به دلیل ازدحام شدید جمعیت در روزهای تعطیل، وضعیت زیست محیطی این مناطق نیازمند توجه جدی است . نقش بازاریابی و تبلیغات نیز در توسعة صنعت گردشگری روستایی در منطقه مؤثر خواهد بود. در یک بیان کلی، می توان موارد زیر را یاد آور شد:
References
1- استادیار اقلیم شناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه افسری امام علی(ع). تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات) 2- گروه آموزش جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی:889-14665، تهران، ایران. 1- Assistant Professor of Climatology, Department of Geography, Imam Ali Official University. Tehran Iran. *(Corresponding Author) 2- Department of Geography Education, Farhangian University, PO Box: 14665-889, Tehran, Iran. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 250 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 132 |