آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,232 |
| تعداد مقالات | 20,476 |
| تعداد مشاهده مقاله | 25,295,776 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 22,948,327 |
بازتاب تبار مشروع خلافت در سکههای قرن دوم هجری | ||
| تاریخ و تمدن اسلامی | ||
| مقاله 1، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 42، خرداد 1402، صفحه 3-36 اصل مقاله (1.24 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jhcin.2023.22301 | ||
| نویسندگان | ||
حسین محسنی  1؛ حمیدرضا آذری نیا2
| ||
| 1دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2دکتری مردم شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| تبار مشروع امامت/خلافت از مسائل پرچالش سیاسی جامعه اسلامی در قرون نخستین هجری به شمار می رود. این مقاله در صدد دستیابی به روایت سکه ها از نزاع بر سر تبار مشروع امامت میان هاشمیان و دستگاه اموی و سپس دو جریان هاشمی، عباسیان و علویان، است. کشمکش عباسیان با علویان حول تبار مشروع امامت و انحصار خلافت مشروع در آل علی(ع) باعث بروز چالشی طولانی مدت گردید که از طریق مسکوکات قابل پیگیری است. این چالش از 145 تا 200 هجری باعث ضرب و رواج سکه های متنوع با اظهار نسب مشروع امامت از اولاد رسول خدا(ص) و از طریق امیرمؤمنان(ع) و فاطمه زهراء(س) شد. سرانجام عباسیان در دوره خلافت مامون با عقب‌نشینی از رویکرد سابق خود در نفی حق امامت علویان، بار دیگر برای مشروعیت یابی خویش به علویان روی آوردند و در سکه ولایت عهدی امام رضا(ع) آن را ابراز داشتند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مشروعیت امامت/ خلافت؛ عباسیان و علویان؛ مطالعه سکه‌شناختی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
آذرینیا، حمیدرضا و احسان بهراملو، «شناسایی نظامهای فقهی مکه در نیمه دوم قرن اول با تحلیل مردم شناختی؛ مساله متعتان در منازعات آلزبیر و ابنعباس»، تاریخ اسلام، 1401ش.
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، بهکوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، مکتبة المرعشی النجفی، 1404ق.
ابن اثیر، على بن ابى الکرم، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، 1385ق.
ابن العمرانی، محمد بن علی، الانباء فی تاریخ الخلفاء، بهکوشش قاسم السامرائی، قاهره، دار الافاق العربیة، 1421ق.
ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، بهکوشش محمد عبد القادر عطا و مصطفى عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1412ق.
ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد، العبر، بهکوشش خلیل شحادة، بیروت، دارالفکر، 1408ق.
ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، به کوشش احسان عباس، بیروت، دار صادر، 1900م.
ابن طاوس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، تهران، مکتبه اسلامیه، 1409ق.
ابن عقده، احمد بن محمد، فضائل امیر المؤمنین، بهکوشش محمد حسین حرز الدین، قم، دلیل ما، 1424ق.
ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، بیروت، دار المعرفه، بیتا.
ابی بکر الاصم، عبد الرحمن بن کیسان، تفسیر ابی بکر الاصم، بهکوشش خضر محمد بهاء، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1428ق.
أخبار الدولة العباسیة، به کوشش عبدالعزیز الدورى و عبد الجبار المطلبى، بیروت، دارالطلیعة، 1391ق.
اشعری قمی، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، بهکوشش محمد جواد مشکور، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1361ق.
اشعری، علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، به کوشش هلموت ریتر، آلمان، ویسبادان، دار النشر فرانز شتایز، 1358ق.
اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، نجف، مکتبة الحیدریة، 1385ق.
باقلانی، محمد بن طیب، تمهید الاوائل فی تلخیص الدلائل، بهکوشش عماد الدین احمدحیدر، لبنان، موسسة الکتب الثقافیة، 1407ق.
بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بهکوشش محمد زهیر بن ناصر الناصر، بیروت، دار طوق النجاة، 1422ق.
برقی، احمد بن محمد، المحاسن، بهکوشش جلال الدین محدث، قم، دارالکتب الاسلامیة، 1371ق.
همو، رجال، بهکوشش حسن مصطفوی، تهران، دانشگاه تهران، 1342ش.
بغدادی، عبد القاهر بن طاهر، الفرق بین الفرق، بهکوشش محمد عثمان الخشت، قاهره، مکتبة ابن سینا، بیتا.
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الأشراف، بهکوشش عبد العزیز الدوری، بیروت، جمعیة المستشرقین الألمانیة، 1398ق.
بهرامیان، علی، «بنی عباس»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج12، 1383ش.
بهشتی، احمد، «از خلیفه الله تا خلیفه الرسول؛ القاب و عناوینی که سردمداران اموی و عباسی برای خود تراشیدند»، درسهایی از مکتب اسلام، ش 686، 1397ش.
بیرونی، محمد بن احمد، آثار الباقیه عن القرون الخالیه، ترجمه اکبر داناسرشت، تهران، امیر کبیر، 1386ش.
پاکتچی، احمد، «ابوحنیفه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج5، 1378ش.
تاریخ سیستان، به کوشش ملک الشعراى بهار، تهران، کلاله خاور، 1366ش.
ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، بهکوشش احمد محمد شاکر و دیگران، قاهره، شرکة مکتبة ومطبعة مصطفى البابی الحلبی، 1395ق.
جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفویه، تهران، نشر علم، 1388ش.
حسکانی، عبید الله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، بهکوشش محمدباقر محمودی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1411ق.
خضری، احمدرضا، و عباس احمدوند، « جایگاه و اهمیت سکه در دعوت عباسی»، تاریخ اسلام و ایران، ش7، پیاپی 77، پاییز 1384ش.
خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، بهکوشش مصطفی عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1417ق.
دینوری، احمد بن داود، الاخبار الطوال، بهکوشش عبد المنعم عامر و جمال الدین شیال، قم، منشورات الرضى، 1368ق.
رضایی باغبیدی، حسن، سکههای ایران در دوره اسلامی از آغاز تا بر آمدن سلجوقیان، تهران، سمت، 1393ش.
سجادی، صادق، «آل ادریس»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج1، 1374ش.
سیوطی، جلال الدین، إحیاء المیت بفضائل أهل البیت، تهران، مجمع جهانی اهل بیت، 1421ق.
شاهمرادی، مسعود و اصغر منتظر القائم، «کاربرد سکه شناسی در مطالعات تاریخ تشیع؛ مطالعه نمونهای سکههای ولایتعهدی امام رضا ع»، شیعه پژوهی، ش 9، پاییز و زمستان 1395.
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، بهکوشش محمد بدران، قم، نشر شریف رضی، 1364ق.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه، الخصال، بهکوشش علی اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، 1362ق.
صفری فروشانی، نعمت الله، «تحلیلی بر قیامهای علویان در دوران امام رضا ع و ارتباط آن با ولایتعهدی»، شیعه‌شناسی، ش 26، تابستان 1388.
طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، بهکوشش محمد باقر خرسان، مشهد، نشر مرتضی، 1403ق.
طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، بهکوشش محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، 1387ق.
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، احیاء التراث العربی، بیتا.
عطوان، حسین، الدعوة العباسیه: مبادی و اسالیب، قاهره، دار الفکر، 1989م.
عقیلی، عبد الله، «توضیحی بر مقاله ولایت عهدی امام رضا علیه السلام»، گوهر، ش25، فروردین 1354.
عودی، ستار، «راوندیه»، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج19، 1394ش.
فان اس، جوزف، علم الکلام و المجتمع فی القرنین الثانی و الثالث للهجره، ترجمه سالمه صالح، بغداد، منشورات جمل، 2008م.
فهمی جدعان، المحنه بحث فی جدلیه الدینی و السیاسی فی الاسلام، بیجا، 2007م.
کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، بهکوشش حسین اعلمی، تهران، مکتبه الصدر، 1415ق.
قاضی نعمان، نعمان بن محمد مغربی، شرح الاخبار، بهکوشش محمدحسین حسینی جلالی، قم، جامعه مدرسین، 1409ق.
قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، بهکوشش طیب موسوی جزائری، قم، دار الکتاب، 1404ق.
کاظمی، محمدحسین، و سید حسین فلاح زاده، «جایگاه اجتماعی و عملکرد ابن طباطبا و ابوالسرایا در اوج‌گیری و شکست قیام آنان»، تاریخ اسلام، ش85، بهار 1400.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر، بهکوشش محمد کاظم، تهران، وزارت ارشاد،1410ق.
گردیزی، عبدالحى بن ضحاک، تاریخ گردیزى، بهکوشش عبد الحى حبیبى، تهران، دنیاى کتاب، 1363ش.
الله اکبری، محمد، «الرضا من آل محمد»، تاریخ اسلام، ش8، زمستان 1380.
همو، «روابط علویان و عباسیان ( از سال 11 تا 201هجری)»، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، ش1، پاییز 1381.
مسعودی، على بن الحسین، مروج الذهب، بهکوشش اسعد داغر، قم، دار الهجرة، 1409ق.
معتزلی، عبد الجبار بن احمد، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، بیجا، بینا، بیتا.
مفید، محمد بن محمد، الارشاد، قم، موسسه آل البیت، 1413ق.
مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، به کوشش بور سعید، بیجا، مکتبه الثقافه الدینیه، بیتا.
مقریزی، احمد بن علی، النقود الاسلامیه، بهکوشش محمد سید علی بحرالعلوم، نجف، مکتبه الحیدریه، 1387ق.
همو، إمتاع الأسماع، بیروت، دار الکتب العلمیه، بیتا.
ناشی اکبر، عبدالله بن محمد، مسائل الامامه، به کوشش جوزف فان اس، بیروت، دار النشر فرانتس شتاینر بقیسبادن، 1971م.
نجاشی، احمد بن علی، فهرست نجاشی، قم، جامعه مدرسین، 1365ش.
نرشخی، محمد بن جعفر، تاریخ بخارا، ترجمه أبو نصر أحمد بن محمد بن نصر القباوى، بهکوشش محمد تقى مدرس رضوى، تهران، توس، 1363ش.
نشوان حمیری، نشوان بن سعید، الحور العین، بهکوشش کمال مصطفی، قاهره، مکتبة الخانجی، 1948م.
نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعه، بیروت، دار الاضواء، بیتا.
ولوی و نجفیان رضوی، علی محمد و لیلا، « حسنیان زندان هاشمیه (بازکاوی علل، شمار واقعی زندانیان و کشته شدگان)»؛ پژوهشهای تاریخی، دوره 46، ش2، تابستان 1389.
هالم، هاینس، تشیع، ترجمه محمد تقی اکبری، قم، نشر ادیان، 1384ش.
Album, Stephen, “Calligraphers Created Dies for Islamic Coinage”, The Celator: Numismatic Art of Antiquity, February, 1988.
Idem, Checklist of Islamic Coins, Third Edition, Stephen Album Rare Coins, 2011.
Heidemann, Stefan, “Numismatik und Geldgeschichte des islamischen Iran”, Handbuch der Iranistik Band 2, Ludwig Paul, Reichert Verlag Wiesbaden, 2017.
Riello, Giorgio, “Thingss that shape history: Material culture and historical narratives, History and Material Culture”, The Routledge Guides to Using Historical Sources, Second edition, Edited by Karen Harvey, 2018.
Travaini, Lucia, “Coins and Identity: From Mint to Paradise”, Money and Coinage in the middle Ages, edited by Rory Naismith, Boston: Brill, 2018.
Wurtzel, Carl, “The Coinage of the Revolutionaries in the Late Umayyad Period”, American Numismatic Society Museum Notes 23, 1978.
https://hcr.ashmus.ox.ac.uk/coin/
https://www.baldwin.co.uk/
https://www.cngcoins.com/
https://www.mortonandeden.com/
https://www.peus-muenzen.de/
https://www.sarc.auction/
https://www.spink.com
https://www.vauctions.com/
https://www.zeno.ru/
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 220 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 212 |
||
