آمار
| تعداد نشریات | 50 |
| تعداد شماره‌ها | 2,172 |
| تعداد مقالات | 20,093 |
| تعداد مشاهده مقاله | 23,672,529 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 21,749,349 |
بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی بر توزیع رسوب مخزن سد (مطالعه موردی سد لاسک) با استفاده از مدل HEC-RAS | ||
| حفاظت منابع آب و خاک (علمی - پژوهشی) | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 تیر 1402 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/wsrcj.2023.73193.11376 | ||
| نویسندگان | ||
سعید راشدی1؛ سید عباس حسینی   2؛ سارا نظیف3؛ باقر قرمزچشمه4
| ||
| 1گروه مدیریت ساخت و آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران | ||
| 2عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات دانشکده عمران هنر و معماری | ||
| 3دانشکده عمران دانشگاه تهران | ||
| 4گروه آبخیزداری جهاد کشاورزی | ||
| چکیده | ||
| زمینه و هدف: در چند دهه اخیر به دلیل رشد صنایع تغییرات شدیدی در اقلیم کره زمین رخ داده است و دمای متوسط آن افزایش قابل توجهی داشته است. تغییرات کاربری اراضی و اقلیم تاثیر بسیار زیادی بر روی دبی و تولید رسوب در حوضه‌ها داشته است. افزایش تولید رسوبات اثرات زیان بار زیست محیطی وعمرانی زیادی به همراه دارد، از جمله این اثرات می‌توان به کاهش عمق مفید سد و به تبع آن کاهش عمر سد اشاره کرد. هدف از انجام این مطالعه بررسی روند رسوب‌گذاری در طول مسیر رودخانه مبارک‌آباد (حوضه امامزاده ابراهیم) و اثر زمان بر افزایش عمق رسوب مخزن سد لاسک واقع در استان گیلان با استفاده از مدل HEC-RAS در حالت‌های مختلف برای دامنه زمانی سال‌های 1376 الی 1450 است. روش پژوهش: رودخانه مبارک‌آباد یکی از شاخه‌های اصلی رودخانه پسیخان است که مهمترین رودخانه تامین کننده آب تالاب انزلی است. مساحت زیر حوضه امامزاده ابراهیم تا انقطه ایستگاه هیدرومتری مبارک‌آباد 5/111 کیلومترمربع و شیب متوسط وزنی حوضه آبخیز امامزاده ابراهیم 6/37 درصد و شیب متوسط وزنی خود رودخانه امامزاده ابراهیم 37/9 درصد می‌باشد. این حوضه دارای کاربری‌های متنوع از جملع جنگل، مرتع تخریب شده، مرتع متوسط و مرتع با کیفیت خوب، مسکونی، شالیزار و ... می‌باشد. برای انجام این مطالعه از تغییرات کاربری اراضی در سال‌های، 1376، 1386، 1399، 1419 و 1450 استفاده شد. برای اجرای مدل HEC-RAS از سه الگوی کاهش سطح به روش بورلند و میلر، روش کاهش سطح مودی و روش افزایش سطح استفاده شد. متغیرهای ورودی مدل در سه بخش نقشه توپوگرافی، اطلاعات دبی، دبی- رسوب و همچنین دانه‌بندی رسوبات بارگزاری می‌شود. واسنجی مدل با استفاده از اطلاعات دبی و رسوب در طول دوره مورد مطالعه انجام شد. در این مطالعه تغییرات رسوب‌گذاری در طول رودخانه مبارک‌آباد از سرچشمه تا محل احداث سد لاسک بررسی شد. همچنین عمق رسوب مخزن سد در سال‌های مختلف با استفاده مدل HEC-RAS مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج شبیه‌سازی این مطالعه نشان داد که با گذر زمان درصد مناطق مسکونی افزایش چشمگیری خواهد یافت و از مساحت مراتع که در بخش جنوبی حوضه قرار دارند کاسته می‌شود. در حال حاضر در این حوضه 87/1 کیلومتر مربع مساحت کل به بخش مسکونی که شامل چند روستا است اختصاص یافته است. در حالیکه در سال 1450 این مقدار به 45/21 کیلومتر مربع خواهد رسید. همچنین مراتع با پوشش متراکم در این حوضه در سال 1376 معادل 65/99 کیلومتر مربع بوده است که در سال 1450 این مقدار به 82/4 کیلومتر مربع کاهش خواهد یافت. نتایج این مطالعه نشان داد که از سرچشمه تا محل احداث سد رسوب‌گذاری به دلیل کاهش شیب افزایش یافته است و بیشترین مقدار رسوبات در مخزن سد تجمع یافته‌اند. همچنین مشاهده شد که با گذر زمان عمق رسوبات پشت مخزن سد افزایش چشمگیری یافته است که باعث کاهش کارایی سد می‌شود. نتایج این مطالعه نشان داد که روند افزایشی در عمق رسوب مخزن وجود دارد، به نحوی که بیشترین مقدار آن در سال 1450 معادل 1/39 متر از ارتفاع آبگیری سد به دست آمده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که در سال‌های 1450 و 1419 به ترتیب 02/2 و 92/1 میلیون تن رسوب در مخزن سد لاسک ته‌نشست خواهد کرد. نتایج: با توجه به نتایج به دست آمده از شبیه‌سازی مدل HEC-RASدر حوضه امامزاده ابراهیم مشاهده می‌شود در صورتی که برنامه‌ریزی دقیق و اجرایی در این منطقه صورت نگیرد تغییر کاربری اراضی به شدت رخ خواهد داد. این تغییر کاربری‌ها سبب افزایش فرسایش خاک و تولید رسوب در حوضه می‌شود، به عبارتی می‌توان از این تغییر کاربری‌ها به عنوان زنگ خطری برای نابودی تالاب انزلی یاد کرد. به طور کلی با توجه به شرایط حوضه و فرسایش زیاد آن در بالادست عمر سد لاسک زیاد نخواهد بود و احداث آن سبب کاهش حق‌آبه تالاب انزلی می‌شود و این تالاب بین‌المللی را با سرعت بیشتری به سمت نابودی کامل می‌کشاند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| افزایش سطح؛ رسوب؛ سد لاسک؛ مدل HEC-RAS؛ منحنی سنجه رسوب | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 39 |
||
