تعداد نشریات | 50 |
تعداد شمارهها | 2,232 |
تعداد مقالات | 20,476 |
تعداد مشاهده مقاله | 25,341,571 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 22,998,958 |
تکنیک های نورپردازی در طراحی منظر | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
انسان و محیط زیست | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله 8، دوره 9، شماره 1(16-پیاپی 27)، فروردین 1390، صفحه 73-82 اصل مقاله (1.46 M) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کیان نصری 1؛ فرح حبیب2؛ مجتبی انصاری3؛ حسنعلی لقایی4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1کارشناس ارشد مهندسی طراحی محیط - علوم و تحقیقات - تهران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2دانشیار، دکترای طراحی و شهرسازی ، مدیر پژوهشی دانشکده هنر و معماری ، واحد علوم و تحقیقات تهران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3دانشیار ، مهندسی معماری ، دانشگاه تربیت مدرس | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4دانشیار ، مهندسی طراحی محیط زیست ، علوم و تحقیقات تهران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نورپردازی فضای سبز فرصتی جهت روئیت و لذت بردن از محیط خارج از منزل، در زمان غروب خورشید را فراهم می نماید. آن می تواند به وسیله نورپردازی بوته ها و درختان انجام شود و حالت های نمایشی و جذابی را به فواره ها، مجسمه ها یا سایر نقاط تاکیدی فضای سبز بدهد. تکنیک های نورپردازی متفاوتی برای جلوه نمایی درختان، بوته ها، باغ ها، سنگ ها، آجر کاری ها و ساختمان ها در شب استفاده می شود تا ایمنی و جذابیت را برای بازدید کنندگان فراهم آورد. این غنی سازی ها با انجام تکنیک های نورپردازی متفاوت از قبیل نورپردازی سطوح پایین، نورپردازی سطوح بالا، نورپردازی مهتابی، نورپردازی سطحی، سایه سازی، نورپردازی مسیر ها، نورپردازی زمینه و غیره انجام می شود. هر تکنیک نیازمند توجهاتی در زمینه تعیین مکان قرار گیری، تابش و روشنایی، شعاع نور، زاویه تابش و نیز فواصل مطلوب در ردیف قرارگیری می باشد. تنوع وسایل و تولیدات روشنایی در نورپردازی فضای بیرون، به طور مستقل و یا با ترکیبی از حالت های دیگر نورپردازی، یک سیستم چند بعدی را به ارمغان می آورد. برای هر تکنیک لوازم نورپردازی خاصی وجود دارد که بهتر از دیگر لوازم ایفای نقش می کند. جهت راهنمایی، تدابیر حرفه نورپردازی فضای سبز به صورت تکنیک های مختلف دسته بندی شده است که به شما این امکان را می دهد تا خانه و یا باغتان را در غروب به صورت یک سرزمین روئیایی مشاهده نمایید. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نورپردازی منظر؛ تکنیک های نورپردازی؛ طراحی منظر | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تکنیک های نورپردازی در طراحی منظر کیان نصری1 kian_bluesky@yahoo.com کلید واژه: نورپردازی منظر ، تکنیک های نورپردازی ، طراحی منظر چکیده: نورپردازی فضای سبز فرصتی جهت روئیت و لذت بردن از محیط خارج از منزل، در زمان غروب خورشید را فراهم می نماید. آن می تواند به وسیله نورپردازی بوته ها و درختان انجام شود و حالت های نمایشی و جذابی را به فواره ها، مجسمه ها یا سایر نقاط تاکیدی فضای سبز بدهد. تکنیک های نورپردازی متفاوتی برای جلوه نمایی درختان، بوته ها، باغ ها، سنگ ها، آجر کاری ها و ساختمان ها در شب استفاده می شود تا ایمنی و جذابیت را برای بازدید کنندگان فراهم آورد. این غنی سازی ها با انجام تکنیک های نورپردازی متفاوت از قبیل نورپردازی سطوح پایین، نورپردازی سطوح بالا، نورپردازی مهتابی، نورپردازی سطحی، سایه سازی، نورپردازی مسیر ها، نورپردازی زمینه و غیره انجام می شود. هر تکنیک نیازمند توجهاتی در زمینه تعیین مکان قرار گیری، تابش و روشنایی، شعاع نور، زاویه تابش و نیز فواصل مطلوب در ردیف قرارگیری می باشد. تنوع وسایل و تولیدات روشنایی در نورپردازی فضای بیرون، به طور مستقل و یا با ترکیبی از حالت های دیگر نورپردازی، یک سیستم چند بعدی را به ارمغان می آورد. برای هر تکنیک لوازم نورپردازی خاصی وجود دارد که بهتر از دیگر لوازم ایفای نقش می کند. جهت راهنمایی، تدابیر حرفه نورپردازی فضای سبز به صورت تکنیک های مختلف دسته بندی شده است که به شما این امکان را می دهد تا خانه و یا باغتان را در غروب به صورت یک سرزمین روئیایی مشاهده نمایید. مقدمه: انسان موجودی پیوسته در حال تـاثیرپذبری از محیط اطراف وتابع شرایط است. از آ نجایی که بینایی از میان حواس پنجگانه که کانال های ارتباطی بشر با محیط اطراف می باشد، بیشترین نقش را در زمینه انتقال اطلاعات و داده های پیرامون، که خود شامل تمامی مواردی می گردد که مشاهده می کنیم، ایفا می کند و با توجه به ساختمان و عملکرد چشم، ترتیب قرارگیری اجزای محیط در کنار هم، شکل ظاهری این اجزاء و رنگ هایی که در آن به کار رفته است بدون حضور نور معنایی نخواهد داشت. نحوه حضور نور در محیط نقش بسیار موثری در چگونگی کنش ها و واکنش ها دارد. در نتیجه شناخت نور و نحوه اثر گذاری آن بر افراد منجر به برخوردی آگاهانه در طراحی زیست محیطی انسان شود. پس طراح با توجه به این آگاهی ها می تواند به روش های مختلف بر روحیات اثر بگذارد و به آنها جهت دهد."نورپردازی" یا به عبارتی بهتر"علم نورپردازی" امروزه بسیاری از اصول و معیارهای خاص و قوانین پیچیده فیزیکی را در بر می گیرد. در این میان، به بررسی تکنیک های موجود در نورپردازی محیط بیرون می پردازیم.
روش مطالعه:روش تحقیق این مقاله از نوع کاربردی می باشد. بحث پایان نامه نظری می باشد که در آن به معیارهایی در رابطه با نورپردازی پارک ها و فضای سبز پرداخته شده شده است. از آنجایی که به بررسی متون و ترجمه آثار و مصادیق خارج از کشور از طریق کتب، مجلات و اینترنت پرداخته شده، ما حصل تجربیات خارج از کشور و دیگر قوانین منسجم داخل کشور جمعبندی و تدوین گردیده است. به عبارتی بدنه اصلی تحقیق به روش تحلیلی انجام پذیرفته است.
در یک نورپردازی صحیح منظر اگر از چندین تکنیک متفاوت به جای یک تکنیک استفاده گردد، نورپردازی محیط بسیار جذاب تر جلوه گر می شود. تکنیک های بسیاری جهت نورپردازی در محیط و منظر وجود دارند که تفاوت این تکنیک ها بیشتر در مکان قرارگیری منبع نوری آنها می باشد. در جدول ذیل انواع آنها را نام برده، سپس به معرفی مهمترین تکنیک ها که بیشتر از همه استفاده می شوند و کارایی دارند می پردازیم.
جدول (1-1) : تکنیک های نورپردازی
1-1 نورپردازی سطوح پایین ([1] ( Down Lighting نورپردازی یک سوژه فضا یا سطوح از بالا کهتوسط چرا غ های نصب شده بر شاخه های تاج پوشش درختان جهت ایجاد محیطی مهتاب گون ایجاد می شود. این شیوه، اشکال سایه ها را برای ایجاد الگو های متنوعی بر روی چمن و سایر سطوح پوششی زمین فراهم می آورد. در برخی از موارد به کمک نور افکن هایی که در نزدیکی پشت بام نصب می شوند می توان اقدام به نورپردازی سطوح پایین نمود. جهت روشن نمودن موقعیت فضاهای وسیع, پیاده روها, برآمدگی های کوچک سطح زمین و برخی دیگر از سوژهای مناسب نورپردازی از قبیل درختچه های کوچک زینتی دورادور تنه درخت و تنه های زیبای درختان از این تکنیک می توان استفاده نمود. جهت جذابیت بیشتر, می بایست نور افکن ها از دید مخفی باشد. برای اضافه نمودن رنگ آبی کم رنگ می توان از لامپ بخـار جیوه و عدسی ها برای ایجاد یک نور مـلایم مهتاب گون به درخت استفـاده نمود. ابزار نورپردازی و لامپ ها با توجه به میزان نیاز به روشنایی و محدوده ای که باید روشن گردد، انتخاب می شود. از این روش بـرای ایجاد فضای محصور و ایمن در فضای سبز می توان کمک گرفت.
2-1 نورپردازی سطوح بالا ( Up Lighting ) نورپردازی سوژه، فضا و یا سطوح از پایین. در این روش که دید را به سمت و جهت مشخصی هدایت می کند, نور به سمت بالای درختان زیبا و جذاب، بوته های بزرگ، مجسمه ها، آلاچیق و سایه بان ها، حصارها و یا سایر نقاط زیبای معماری تابیده می شود. در نورپردازی سطوح بالای درختان، چراغ ها باید در زیر درخت و نزدیک پایه قرار گیرند.
برای اضافه نمودن رنگ آبی کم رنگ می توان از لامپ بخار جیوه و عدسی ها برای ایجاد یک نور مهتابی به درخت استفاده نمود. در حقیقت تاباندن نورهای به سمت بالا برای مشخص کردن بافت، اندازه، رنگ و اشکال در شب می باشد. این تکنیک به خوبی می تواند حجم یک عنصر یا اطراف آنرا از جهات مختلف نشان دهد. در محوطه های پوشیده از درختان با قرار دادن نورافکن های رو به بالا در مکان های پست که موجب مخفی ماندن نورافکن از دید می گردد، می توان مناظر زیبایی را خلق کرد. 3-1 نورپردازی تاکیدی ( Accent Lighting ) در این تکنیک برای مشاهده چشم انـدازهای فضـای سبز از نورهای شدید و متمرکز که نزدیک پایه مجسمه، درختان، جزئیات معماری، سطوح دیـوار یـا آلاچیق ها است، استفاده می شود. همچنین ممکن است از پـرتوهای متمرکز نـور برای تاکید گلها و جلب توجه استخرها و دریاچه های مصنوعی نیـز استفاده گردد. این تکنـیک به وفور به کار برده می شود اما باید از آن به طور مناسب استفاده نمود.
4-1 نورپردازی زمینه (Background Lighting) برای روشن نمودن دیوارهای بزرگ یا درختان بلند و ایجاد حالتی مشابه نورپردازی گسترده از این تکنیک استفاده می گردد. ممکن است این روش به صورت ترکیبی برای سایه افکنی منظر و اشکال ساختمان استفاده گردد.
5-1 نورپردازی سطحی (Grazing Lighting) جانمایی نور محدود به یک سطح با بافت عمیق، مشخصه نورپردازی سطحی است. تابش سطحی نور برجستگی های سطح را پررنگ و مجزا می کند تا سـایه در شکاف ها ایجاد تیرگی نماید. این تکـنیک بیشتر برای تاکید برسطوح بافت دار (تنه درختان، دیوارهای آجری و سنـگی، پاپیتال های بالارونده و غیره) استفاده می گردد. این روش می تـواند با قرارگیری منبع نوری در20 سانتیمتری سطح مورد نظر و دید رفتن منبع نور به آن به صـورت موازی انجام پذیرد. منبع نوری می تواند پایین و یا بالای سطح نصب گردد.
6-1 نورپردازی مهتابی (Moon Lighting) این تکنیک توسط چرا غ های نصب شده بر شاخه های درختان جهت ایجاد محیطی مهتاب گون ایجاد می شود، که شبیه نورپردازی سطوح پایین می باشد. این شیوه نقش و الگوی متنوعی از سایه ها را بر روی چمن و سایر سطوح پوششی زمین ایجائ می کند. در این تکنیک با قرارگیری یک یا دو منبع نوری ملایم (ولتاژ پایین) در بالای یک درخت بلند، می توان حالتی از نورپردازی مهتابی را ایجاد کرد، به گونه ای که روشنایی بسیار دقیق و مشابه به نور مهتاب را در محدوده های زیرین خلق نمود.
7-1 نورپردازی متقاطع (Cross Lighting) جهت جلوه گر نمودن فضا های زیبا و یا یک سوژه طبیعی یا انسان ساخت (مجسمه و یا یک درخت پر پیچ و خم در محوطه) می توان از نورهای ملایم و زیبایی که به صورت متقاطع از دو یا چند نورافکن به سمت سوژه مورد نظـر دید می رود استـفاده نمود. جهت اجرای این تکنیک مـی بایست موقعیت نور افکن ها در هر دو سوی سوژه انتخابی باشد. پرتوهای نور تابیده شده با آشکار سازی سه بعدی، جزئیات بیشتری را مشخص کرده و سایه های ملایم تری را ایجاد می نماید. تابش شعاع های نور متقاطع در زوایای مشخص شده برای ایجاد عمق در محدوده تاریک و محو محوطه می تواند بسیار موثر باشد. 8-1 نورپردازی مسیرهای پیاده (Path Lighting) ایجاد الگوی متقارن نوری جهت روشنایی مسیر های پیاده. این تکنیک بیشتر در فضاهای باز که رشد گیاهان برای نورپردازی مزاحمتی ایجاد نمی کند به کار گرفته می شود. قرارگیری چراغ ها باید در سطوح پایین در دو طرف مسیر باشد (البته در مسیرهای پیاده کم عرض می توان چراغ ها را در یک طرف مسیر نصب کرد) به گونه ای که برای عابر ایجاد خیرگی ننماید. برای جلوگیری از خیرگی چشم چراغ ها توسط پوشش هایی محافظت می شوند. این تکنیک در ترکیب با سایرشیوه های نورپردازی، علاوه بر زیبایی محیط، به امنیت و آسایش مسیر پیاده و منزل می افزاید. 9-1 نورپردازی سایه سازی (Shadow Lighting) ایجاد سایه بر روی یک سطح عمودی توسط قرارگیری نورافکن در جلوی سوژه. اگر درخت و یا مجسمه ای با مقطع عرضی قابل توجه ای در مقابل دیوار و یا سایر سطوح دیگر وجود دارد، سایه سازی می تواند یکی از موثرترین راه ها برای جلوه دادن به فضای بیرون باشد. نور و سایه ایجاد شده تاثیرات دراماتیک بر محیط دارد. این شیوه نیز شبیه نورپردازی مهتاب گون است اما با این تفاوت که یک موضوع را از جلو روشن می نمایید، در نتیجه سایه ای بزرگتر از جسم بر روی دیوار مشاهده می شود. محل قرار گیری نورافکن در جلوی سوژه مورد نظر باید به گونه ای باشد که سایه را بر روی سطح پشتی ایجاد کند.
10-1 نورپردازی موضعی (Spot Lighting) به کار گرفتن نورافکن هایی با شعاع نور متمرکز، از پایین یا بالا جهت جـلب توجه نمودن گونه های گیاهی و درختان جذاب و زیبا، مجسمه ها و سایر عناصر و سوژه های موجود در محوطه. در این تکنیک نورپردازی باید به جلوگیری از خیرگی بیننده توجه شود. منبع این نور در بالای درخت و یا در نقطه ای مرتفع مشرف بر عناصر مورد نظر نصب می گردد و از پایه روشنایی برای آن استفاده نمی شود.
11-1 نورپردازی انعکاسی (Mirror lighting) این تکنیک با نورپردازی سطوح بالای یک درخت یا سایرعناصر باغ به گونه ای که تصویر سوژه مورد نظر در سطح آب یا استخر منعکس گردد، حاصل می شود.
12-1 نیمرخ سازی (silhouette lighting) این تکنیک نقطه مقابـل سایه سـازی است. اغلب بـه عنوان نورپردازی زمینه نامیده می شـود و در حقیقت نمـایش تصویری تیره از سـوژه (درختـان یا اشکال غیر معمول) بر یک سطح عمودی و در پشـت آن می باشد. این تکنیک در نمایش شکل جسـم موثر است، اما نمی تواند بافت و رنگ جسـم را مشخص سازد. این روش با انتخاب یک سوژه که محدود به دیوار است، به نحوی که منبع نور مستقر در یک تورفتگی در پشت و یا کنار سوژه دیده نمی شود، اجرا می گردد. اخفاء منبع نور در ایجاد تصویری دراماتیک از سوژه بسیار حائز اهمیت می باشد. 13-1 نورپردازی سکو و پله (Step and Deck lighting) اضافه نمودن چراغ های توکار و روکار برای کاهش خطر پله های تاریک و لبه ها در مسیر های پر رفت و آمد. قرارگیری صحیح نورافکن ها در سکوها و پله ها باید به گونه ای باشد که نور از دید پنهان مانده و ایجاد خیرگی ننماید. این شیوه از نورپردازی برای افزایش ایمنی در طول مسیر بسیار حائز اهمیت است.
14-1 نورپردازی گسترده (Spread Lighting) در صورت وجـود گل و بوتـه های کوتاه، از این تکنیک می توان جهت افزایش جذابیت شبانه منظر استفاده نمود. سطح تابش در اطراف منبع نور به صورت دایره ای گسترده می شود. جهت روشنایی پوشـش زمین و منـاظر مصنوع می بایست چـراغ ها در سطوح پایین قـرار گیرند. روشنایی ملایم حاصل از این شیوه جهت نورپردازی حیاط خلوت، پاسیو، سکو های کوتاه و مسیر های سواره مناسب می باشد. 15-1 نورپردازی معماری (Architectural lighting) نوعی تکنیک تابش سطحی جهت تاکید بر بافت و اشکال سطوح معماری معمول از قبیل بخش های سنگی و آجری. نورپردازی معمـاری معمولا برای مجسـمه ها، ورودی ها، فواره ها، دیوارهای جذاب بـا بافت درشت و سـتون ها استفاده می گردد.
16-1 نورپردازی امنیتی (security lighting) نورپردازی صحیح فضاهای بیرون می تواند موجب افزایش ایمنی و انصراف سارقان از ارتکاب به هر اقدامی گردد. در این تکنیک می توان از سنسورهای نوری، لرزشی و یا حرکتی برای فعال نمودن سیستم نورپردازی استفاده نمود.
17-1 نورپردازی استخر و برکه (Pool and pond lighting) این نوع از تکنیک نورپردازی به صورت خارجی و داخلی، استخر های مصنوعی و برکه های طبیعی را شامل می شود. نورپردازی داخلی در بـرخی از برکـه ها و استخر ها که شکل، دیـواره ها و یـا مصالح زیبایی دارند استفـاده می گردد. نورپردازی بیرونی علاوه بر تلالو و درخششی که در سطح آب ایجاد می کند حرکت و امواج سطح آب و یا سوژه هایی که بر سطح قرار دارند را به خوبی نمایش می دهد.
شکل (1-4) : نمایش برخی از تکنیک های نورپردازی در محوطه ی یک ساختمان نتیجه گیری: از آنجایی که "نور پردازی" یا به عبارتی بهتر"علم نورپردازی" امروزه بسیاری از اصول و معیار های خاص و قوانین پیچیده فیزیکی را در بر می گیرد، نقش و جایگاه نورپردازی حرفه ای با امر روشنایی انواع محوطه های عمومی که امروزه در بهترین حالت ممکن توسط مهندسان برق و بدون هر گونه آگاهی از این علم، تنها در حد روشن نمودن با استفاده از روش های غیر اصولی و سنتی و یا تقلید از کارهای گذشته به منظور گرفتن و اتمام پروژه انجام می گردد، بسیار متفاوت می باشد. ازاینرو آشنایی بر گستره این علم و تسلط بر تشخیص مزایا و معایب تجهیزات نوری و انتخاب صحیح آنها در راستای استفاده از تکنیک های مختلف جهت اجرای نورپردازی بهینه بسیار موثر خواد بود.
فهرست منابع:
10. http://tigwest.com/cgi-bin/centralad/redirect.cgi/tran-2006
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
فهرست منابع:
10. http://tigwest.com/cgi-bin/centralad/redirect.cgi/tran-2006
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 11,387 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,587 |