تعداد نشریات | 50 |
تعداد شمارهها | 2,232 |
تعداد مقالات | 20,476 |
تعداد مشاهده مقاله | 25,345,915 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 23,002,346 |
تنوع گونه های گیاهی درغرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
علوم و تکنولوژی محیط زیست | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مقاله 13، دوره 16، شماره 3، مهر 1393، صفحه 155-164 اصل مقاله (367.1 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
سارا عباسی 1؛ بابک پیله ور2؛ سید محسن حسینی3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1دانشجوی دکتری محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران*( مسئول مکاتبات) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2استادیار گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان . | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3استاد گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
زمینه و هدف : مطالعه پوشش گیاهی عامل موثری در بررسی ظرفیت بوم شناختی و سنجش و ارزیابی وضعیت کنونی و پیش بینی وضعیت آینده یک منطقه به شمار می رود . در مطالعه حاضر، تنوع زیستی گیاهی در قسمت هایی از غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان بررسی شده است. روش بررسی : سه ایستگاه در غرب منطقه در طبقه ارتفاعی 1800-1600 انتخاب شد. ایستگاه 1 تحت قرق حفاظتی ، ایستگاه 2 در این ناحیه فعالیت های انسانی تحت مدیریت حفاظتی منطقه انجام می گیرد و ایستگاه 3 در مناطق مجاور در خارج مرزهای حفاظتی منطقه انتخاب شد. 8 قطعه نمونه مربع شکل در هر ایستگاه به صورت تصادفی و درهر ماکروپلات 3 میکروپلات در عرصه پیاده شد. در پلات ها فهرست و تعداد گونه های گیاهی ثبت شد . نرم افزار PAST برای محاسبه ی شاخص های تنوع زیستی و رسم نمودارهای تنوع استفاده شد. بحث و نتیجه گیری : 62 گونه گیاهی از24 تیره شناسایی شد که10 گونه انحصاری ایران بود . مقایسه میانگین شاخص های تنوع زیستی نشان داد که وضعیت شاخص ها در ایستگاه1 و2 نسبت به ایستگاه 3 بهتر و غالبیت گونه ای در ایستگاه1 با ایستگاه های 2 و 3 اختلاف معنی داری دارد و شاخص های غنا و تنوع در ایستگاه های 1و2 وضعیت مناسب تری نسبت به ایستگاه 3 دارند . با مقایسه شاخص های تنوع می توان اذعان نمود که گونه ها با فراوانی بیشتر و نیز گونه های نادر در ایستگاه 2 بیشتر بوده و شاخص های منهینیک و مارگالف هم بر غنی تر بودن گونه های این ایستگاه تاکید دارند. با توجه به این که حفاظت سبب می شود تا جنگل سیر تحول تدریجی خود را طی نماید و تنوع زیستی آن نیز حفظ گردد، بیشتر بودن شاخص های تنوع در ایستگاه 1 و 2 امری بدیهی است. مقایسه نمودارهای تنوع درسه ایستگاه نشان دهنده بیشتر بودن سطح تنوع در ایستگاه 2 می باشد و در ایستگاه 1 تولید در وضعیت بهتری بوده و تنوع و تولید در ایستگاه3 پایین و انقراض در آن شدید بود. درجه بندی تنوع در ایستگاه 1 به وضوح پایین تر از دو ایستگاه و دو ایستگاه 2 و 3 غیر قابل مقایسه بود . از اینرو با توجه به محدودیت شاخص های تنوع زیستی و جهت دستیابی به شاخص ها و معیارهای دقیق تر پیشنهاد می شود که سازگار کردن این فرمول ها با شرایط ایران و بخصوص زاگرس و کاربرد روش های نوین جهت رتبه بندی تنوع در این منطقه مد نظر قرار گیرد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
کلیدواژهها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تنوع گیاهی؛ شاخص های تنوع زیستی؛ منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
علوم و تکنولوژی محیط زیست ، دورهشانزدهم، شماره سه، پاییز 93
تنوع گونه های گیاهی درغرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان
سارا عباسی[1]*بابک پیله ور[2] سید محسن حسینی[3]
چکیده زمینه و هدف : مطالعه پوشش گیاهی عامل موثری در بررسی ظرفیت بوم شناختی و سنجش و ارزیابی وضعیت کنونی و پیش بینی وضعیت آینده یک منطقه به شمار می رود . در مطالعه حاضر، تنوع زیستی گیاهی در قسمت هایی از غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان بررسی شده است. روش بررسی : سه ایستگاه در غرب منطقه در طبقه ارتفاعی 1800-1600 انتخاب شد. ایستگاه 1 تحت قرق حفاظتی ، ایستگاه 2 در این ناحیه فعالیت های انسانی تحت مدیریت حفاظتی منطقه انجام می گیرد و ایستگاه 3 در مناطق مجاور در خارج مرزهای حفاظتی منطقه انتخاب شد. 8 قطعه نمونه مربع شکل در هر ایستگاه به صورت تصادفی و درهر ماکروپلات 3 میکروپلات در عرصه پیاده شد. در پلات ها فهرست و تعداد گونه های گیاهی ثبت شد . نرم افزار PAST برای محاسبه ی شاخص های تنوع زیستی و رسم نمودارهای تنوع استفاده شد. بحث و نتیجه گیری : 62 گونه گیاهی از24 تیره شناسایی شد که10 گونه انحصاری ایران بود . مقایسه میانگین شاخص های تنوع زیستی نشان داد که وضعیت شاخص ها در ایستگاه1 و2 نسبت به ایستگاه 3 بهتر و غالبیت گونه ای در ایستگاه1 با ایستگاه های 2 و 3 اختلاف معنی داری دارد و شاخص های غنا و تنوع در ایستگاه های 1و2 وضعیت مناسب تری نسبت به ایستگاه 3 دارند . با مقایسه شاخص های تنوع می توان اذعان نمود که گونه ها با فراوانی بیشتر و نیز گونه های نادر در ایستگاه 2 بیشتر بوده و شاخص های منهینیک و مارگالف هم بر غنی تر بودن گونه های این ایستگاه تاکید دارند. با توجه به این که حفاظت سبب می شود تا جنگل سیر تحول تدریجی خود را طی نماید و تنوع زیستی آن نیز حفظ گردد، بیشتر بودن شاخص های تنوع در ایستگاه 1 و 2 امری بدیهی است. مقایسه نمودارهای تنوع درسه ایستگاه نشان دهنده بیشتر بودن سطح تنوع در ایستگاه 2 می باشد و در ایستگاه 1 تولید در وضعیت بهتری بوده و تنوع و تولید در ایستگاه3 پایین و انقراض در آن شدید بود. درجه بندی تنوع در ایستگاه 1 به وضوح پایین تر از دو ایستگاه و دو ایستگاه 2 و 3 غیر قابل مقایسه بود . از اینرو با توجه به محدودیت شاخص های تنوع زیستی و جهت دستیابی به شاخص ها و معیارهای دقیق تر پیشنهاد می شود که سازگار کردن این فرمول ها با شرایط ایران و بخصوص زاگرس و کاربرد روش های نوین جهت رتبه بندی تنوع در این منطقه مد نظر قرار گیرد.
واژه های کلیدی: تنوع گیاهی، شاخص های تنوع زیستی، منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان.
مقدمه
بررسی تنوع زیستی گونه ای گیاهی در مطالعات اکولوژیک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اهمیت تنوع زیستی و مدیریت آن که به صورت ویژه بر حفاظت و بهره برداری از منابع بیولوژیکی استوار است (1)؛ جایگاه منابع حفاظت شده را در حفظ و حـراست از تنوع زیستگاه هــا و گونه های گیاهی و جانوری تبیین می کند (2). جوامع زیستی موجود در این مناطق تحت تاثیر فعالیت های انسانی قرار دارند و برنامه های مدیریت در این مناطق زمینه را برای تغییر جوامع گونه ها و تغییر تنوع زیستی در این مناطق فراهم می آورد. ارزیابی تنوع زیستی به دلیل درک ساختار اکوسیستم و کارکرد و سیر تحول آن، حفظ و حراست ذخایر ژنی، بررسی و کنترل تغییرات محیطی و شناسایی مناطق مناسب برای حفظ تنوع زیستی مورد توجه قرار می گیرد(3) . پوشش گیاهی هر رویشگاه به عنوان برآیندی از شرایط اکولوژیک و عوامــل زیست محیطی حاکم بر آن است. لذا مطالعه پوشش گیاهی یک منطقه، ضمن این که اساس بررسی ها و تحقیقات ظرفیت بوم شناختی منطقه از جنبه های مختلف است، در عین حال عامل موثری در سنجش و ارزیابی وضعیت کنونی و پیش بینی وضعیت آینده منطقه به شمار می رود که برای اعمال مدیریت صحیح نقش به سزایی دارد. اطلاعات تنوع زیستی گیاهی در منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان بسیار اندک است. لذا بررسی تنوع زیستی گونه های گیاهی در این منطقه با هدف حفظ، حراست و توسعه ذخایر ژنی و همچنین آگاهی از تنوع گونه ای آن به منظور شناسایی گونه های بخشی از زاگرس مرکزی از جایگاه مهمی برخوردار است. مواد و روش ها منطقه مورد مطالعه مناطق حفاظت شده ای که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است، در ایران تحت عنوان «مناطق حفاظت شده» طبقه بندی می شود ؛ که بنابر تعریف، مناطق حفاظت شده ای هستند که عمدتاً از طریق دخالت های مسئولانه انسانی برای اهداف حفاظتی، تحت مدیریت قرار می گیرند. براساس طبقه بندی های انجام شده، این مناطق با طبقه چهارمIUCN(IV) با عنوان: مناطق تحت مدیریت برای حفاظت زیستگاه هـا و گونه ها تطابقدارند[4] (4) . منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان N3328 تا N3312 عرض شمالی و E4925 تا E4858 طول شرقی واقع شده است . این منطقه با وسعت ۹۸۴۰۷ هکتار در جنوب و جنوب شرقی شهرستان دورود و در بخش غربی شهرستان ازنا و الیگودرز در استان لرستان قرار دارد. تغییرات ارتفاعی اراضی منطقه 4050-1300 متر از سطح دریا است. متوسط باران سالانه 6/744 میلی متر است. منطقه حفاظت شده اشترانکوه دارای دو بخش کاملاً مجزای گرمسیری (زیر سیطره جنگل های بلوط) و ناحیه سردسیری اطراف دریاچه گهر و قله سن بران می باشد (2) ( شکل1)
شکل 1 - منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان روش بررسی تنوع ساختار زمین شناختی و نیز تنوع رویشی ظاهری مشاهده شده در بخش هایی از غرب منطقه اشترانکوه لرستان که بیان کننده شرایط اکولوژیکی خاص این پهنه رویشی است، زمینه مطالعه حاضر را فراهم ساخت. از این رو، جهت بررسی تنوع گونه ای گیاهی، سه ایستگاه در غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان در نظر گرفته شد: ایستگاه 1 از ابتدای ورودی دورود به طرف دره نی گاه درمنطقه تی (پس از آخرین پاسگاه محیط بانی)، این بخش از منطقه اشترانکوه تحت قرق حفاظتی بوده وعبور عشایر و بهره برداری انسانی در این منطقه ممنوع است. ایستگاه 2 از ابتدای ورودی دورود به طرف پاسگاه محیط بانی درب آستانه. در این ناحیه بهره برداری ها و فعالیت های انسانی تحت مدیریت حفاظتی منطقه انجام می گیرد. ایستگاه 3 در مناطق مجاور منطقه حفاظت شده اشترانکوه در خارج مرزهای حفاظتی منطقه انتخاب شد (شکل 2) . با وجود سختی دسترسی به منطقه و صعب العبور بودن و فرسودگی شدید دامنه ها از یک سو و نیز پراکنش ارتفاعی در مناطق مجاور مرز منطقه حفاظت شده، با استفاده از نقشه های واحدهای اکولوژیک زمین و در نظر گرفتن نقشه های فرسایش و با بازدید میدانی در منطقه، نواحی انتخاب شده از نظر فاکتورهای فیزیوگرافی موثر در تنوع ، نظیر جهت، شیب و ارتفاع و نیز عامل خاک تقریباً همگن بوده و محدوده های نمونه برداری در طبقه ارتفاعی 1800-1600 متر و با در نظر گرفتن امر حفاظت انتخاب شد .
شکل 2- محدوده های نمونه برداری در غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان براساس روش تعیین حداقل سطح چنین بر می آید که انتخاب قطعات نمونه با مساحت 400 متر مربع جهت مطالعه پوشش گیاهی در این ناحیه کفایت می کند و علی رغم کفایت حداقل 3تا 5 تکراربرای اخذ قطعات نمونه در مقایسه میانگین ها، 8 قطعه نمونه مربع شکل 400 متر مربعی (20 ×20 متر) در هر یک از سه ایستگاه در طبقه ارتفاعی 1800-1600 متر از سطح دریا برای بررسی تنوع گونه ای گیاهان به صورت تصادفی درعرصه پیاده شد (24 = N). در هر ماکروپلات 3 میکروپلات به ابعاد 2 × 1 متر در قسمت های شمال غرب، جنوب شرق و مرکز هر ماکروپلات برای بررسی تنوع گونه ای گونه های علفی که به لحاظ تعـداد و تراکم از گونه هــای چــوبی متفــاوت می باشند، در عرصه پیاده شد (72 = N). در هر ماکروپلات، فهرست و تعداد گونه های چوبی و در هر میکروپلات، فهرست و تعداد گونه های علفی یادداشت شد. از نرم افزار PAST برای محاسبه شاخص های تنوع زیستی[5] و رسم منحنی تنوع[6] و نیمرخ تنوع [7]مورد استفاده قرار گرفت. نیمرخ تنوع (منحنی درجه بندی تنوع ) بر اساس شاخص Renyi رسم شد (جدول 1). با توجه به نرمال بودن داده ها تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) برای مقایسه میانگین شاخص های سه ایستگاه، انجام گرفت و برای مقایسه چندگانه میانگین ها از آزمون آماری دانکن استفاده شد. جدول 1- شاخص های تنوع زیستی مورد استفاده در مطالعه
نتایج در این مطالعه تعداد 62 گونه از 24 تیره شناسایی شد، که 6 گونه درختی و 4 گونه درختچه ای و 52 گونه علفی بود. تیره های Asteraceae، Papilonaceae، Poaceae، Rosaceae، Lamiaceae از مهم ترین تیره های موجود در منطقه می باشند (جدول 2). تعداد 10 گونه از گونه های بومی[8] سرزمین ایران و مناطق رویشی آن، در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد . گونه درختی Quercus brantii var persica که گونه شاخص دامنه های زاگرس مرکزی است، بیشترین فراوانی را در هر سه ایستگاه داشت. نتایج مقایسه شاخص های تنوع زیستی شامل شاخص های غالبیت گونه ای، یکنواختی، غنای گونه ای، شاخص های تنوع گونه ای در سه ایستگاه در جدول 3 آمده است. در نمودار 1 منحنی درجه بندی تنوع گونه ای مکان های مورد بررسی بر مبنای شاخص Renyi ارایه شده است. شاخص Renyi از بهترین روش ها برای درجه بندی جوامع بر حسب تنوع آنها می باشد . این شاخص بدون توجه به تعداد گونه های جامعه درجه بندی جوامع را انجام می دهد. نمودار 2 وضعیت تنوع را با توجه به حضور داده ها و فراوانی Taxa در نمونه های جمع آوری شده نشان می دهد. مقایسه روند تنوع در سه ایستگاه نشان می دهد که سطح تنوع در ایستگاه 2 بالاتر و در ایستگاه 3 سطح تنوع پایین می باشد و تولید و گونه زایی در دو ایستگاه 1 و 2 بالا است و در ایستگاه 3 به شدت کم است. بررسی روند انقراض گونه ای در سه ایستگاه نشان می دهد که کمترین وقوع انقراض در ایستگاه 1 روی می دهد و در ایستگاه 3 شدید است ( نمودار 1) .
جدول 2- عناصر گیاهی شناسایی شده در سه ایستگاه مورد مطالعه در غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان - 1387
جدول 3- مقایسه میانگین شاخص های تنوع در سه ایستگاه مورد مطالعه در غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان - 1387
نمودار 1- منحنی درجه بندی تنوع گونه ای (Diversity profiles) در سه ایستگاه مورد مطالعه در غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان - 1387
نمودار 2 - منحنی تنوع (Diversity Curve ) در سه ایستگاه مورد مطالعه در غرب منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان - 1387
جدول1- مختصات جغرافیایی ایستگاه های نمونه برداری رسوبات سواحل بوشهر، مرداد ماه 1387
بحث و نتیجه گیری
شناسایی 62 گونه گیاهی از 24 خانواده تنها در بخشی از کل منطقه حفاظت شده اشترانکوه و تنوع بالای فیزیوگرافی در منطقه نشان دهنده ی غنای گونه ای نسبتاً بالای منطقه می باشد. از آن جایی که تعداد کل گونه های اندمیک ایران 1727 گونه است (5) بنابراین 10 گونه انحصاری شناسایی شده در منطقه مورد مطالعه 6/0% از کل گونه های بومی فلور ایران را در بر می گیرند که این تعداد خود تاکیدی بر غنا و اهمیت منطقه رویشی مورد مطالعه است. مطالعات نشان می دهد که شاخص سیمپسون حساسیت بیشتری به فراوانی گونه های عمومی (فراوان) دارد و تابع شانون وینر به فراوانی گونه های نادر در سطح جامعه یا نمونه مورد نظر حساستر می باشد (6) و همچنین غلبه گونه ای بیشتر در یک ناحیه باعث کاهش تنوع گونه ها می شود (7). از این رو با بررسی و مقایسه شاخص های تنوع در ایستگاه های مورد مطالعه (جدول 3) می توان اذعان نمود که گونه های با فراوانی بیشتر و نیز گونه های نادر در ایستگاه 2 بیشتر هستند و شاخص های منهینیک و مارگالف هم بر غنی تر بودن گونه های این ایستگاه تاکید دارند. با توجه به این که حفاظت سبب می شود تا جنگل سیر تحول تدریجی خود را طی نموده و به سوی کلیماکس خود حرکت نماید و در نتیجه تنوع زیستی آن نیز حفظ گــردد، بیشتر بــودن شاخص های تنوع در ایستگاه 1 و 2 امری بدیهی است. علی رغم این که مناطــق قرق حفــاظتی در یک منطقه حفاظت شــده غنی تــرین ذخایر ژنتیکی منطقه را در خــود دارنــد و به تبعا غنی ترین سیمای اکولوژیکی منطقه را به نمایش می گذارند، حفاظت کامل در این ناحیه سبب می گردد که در مسیر توالی روند جامعه به سمت غالبیت گونه ای پیش می رود در این شرایط گونه های عالی تر غالبیت بیشتری پیدا می کنند (8). از این رو بر اساس داده های فراوانی[9] تنوع گونه ای در ایستگاه 1 کمتر از ایستگاه 2 است. با این حال از آن جایی که شاخص های تنوع زیستی بر فراوانی گونه ها تاکید دارند، بهتر بودن مقدار میانگین شاخص های تنوع در ایستگاه 2 الزاماً نشان دهنده بهتر بودن شرایط تنوع زیستی در این محدوده نیست . با استفاده از نتایج حاصل از نمودار 1 تنوع در ایستگاه 1 به وضح پایین تر از دو ایستگاه دیگر است و به دلیل اینکه منحنی های مربوط به دو ایستگاه 2 و 3 همـدیگر را قطع می نمایند، دو سایت غیر قابل مقایسه می شوند . نمودار 3 بهتر بودن شرایط تنوع ایستگاه 2 را نشان می دهد. با توجه به حضور فعالانه انسان در محدوده ایستگاه 2 در مناطق حفاظت شده و انجام فعالیت هایی همچون چرای دام، گردشگری و ... تحت مدیریت، شرایط مطلوب برای گونه هایی که به تخریب و تنش محیطی بردباری دارند، به وجود می آید (9). شرایط رویشگاهی در این محدوده به صورت یک زیستگاه اکوتونی در آمده و تعداد گونه ها بیشتر و فراوانی آنها کمتر خواهد بود. از این رو احتمال انقراض گونه ای در این محدوده نیز بالا می رود. در مقابل شرایط تولید در ایستگاه 1 می تواند نشان دهنده مطلوب تر بودن شرایط زیست گونه های گیاهی در این محدوده باشد. مقایسه روند احتمال انقراض گونه ای نیز موید بهتر بودن شرایط زیست گونه ها در ایستگاه 1 است. امنیت منطقه و حفاظت کامل زمینه را برای عدم کاهش غنا و انقراض گونه ای در این منطقه فراهم آورده است. از نمودار3چنین بر می آید که سطح تنوع در ایستگاه 3 که تحت تاثیر تنش های بیولوژیکی (بهره برداری انسان و دام ) قرار دارد، کم بوده و شرایط تولید و گونــه زایی در این محدوده کنــد است. یافته های پژوهش حاضر با مطالعات دیگری که معتقدند در مناطقی که عوامل تخریب بیشتر است، کاهش غنای گونه ای در مقیاس منطقه ای و ناحیه ای رخ می دهد (12-10-11) سازگار است. علی رغم تاکید بر اهمیت تاثیر عامل خاک (13) و عوامل فیزوگرافی (ارتفاع، شیب و جهت جغرافیایی) (14) بر تنوع زیستی گونه های گیاهی، نگاهی کلی به یافته های مطالعه حاضر نشان می دهد که حفاظت به عنوان یک عامل مهم نقش تعیین کننده ای در غنا و تنوع زیستی گیاهی دارد. به لحاظ نظری اندازه گیری تنوع زیستی با استفاده از شاخص های معروف تنوع زیستی ابزار مناسبی برای مقایسه تنوع بین تیپ های مختلف زیستگاهی و جوامع گیاهی و جانوری می باشد، اما از آن جایی که در مورد تنوع زیستی و روابط حاکم بر اکوسیستم ها ناشناخته ها فراوان است نمی توان یک روش جامع و یکسان بر مبنای فرمول های از پیش تعیین شده را برای کلیه اکوسیستم ها و مناطق پیشنهاد نمود و با استناد بر توصیه های محققین (17-15 و 13) مبنی بر این که این شاخص ها در ارایه تصویری روش از وضعیت تنوع زیستی به منظور حفاظت، ناتوان هستند، پیشنهاد می شود که طی مطالعات پژوهشی و علمی سازگار کردن این فرمول ها با شرایط ایران و بخصوص زاگرس مد نظر قرار گیرد.
منابع
[1]- دانشجوی دکتری محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران*( مسئول مکاتبات) [2]- استادیار گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان . [3]- استاد گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس . 1- Habitat Species Management Area 1- Diversity indices [6]- Diversity curve [7]- Diversity profiles 1- Endemism [9]- Frequency | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,257 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,801 |