انسان و محیط زیست
14
www.irsen.org : سایت اینترنتی انجمن متخصصان ایران
در بررسی غلظت سم دیازینون در مزارع HPTLC کاربرد روش
برنج
• رضا ارجمندی، استادیار دانشکده محی طزیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
• منصوره شایقی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشکده بهداشت گروه حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین
• میترا توکل، کارشناس یارشد علوم محیط زیست دانشکده محی طزیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
چکیده
در بیشتر شالیزارهای استان مازندران برای مبارزه با آفت کرم ساق هخوار
برنج، از حشرهکش فسفره دیازینون استفاده م یشود. این بررسی در
برنج زارهای شمال کشور انجام شد تا از میزان باقی مانده این حشرهکشها
در زمان مصرف برنج آگاهی لازم به دست آید. این مطالعه در کی مرکز
از شهرستان آمل در سال 1386 با استفاده از کروماتوگرافی لایه نازک
جهت بررسی دیازینون بر روی 125 نمونه انجام گرفت. زمان نمونه برداری
برای آب از کی روز پس از سمپاشی تا هنگام ردیابی سم بوده است، طی
آزمای شهای متعدد در این بررسی نتیجه به شرح ذیل اعلام گردی د:
باقیمانده این سم در اکثر ایستگا هها 1 تا 2 ماه ردیابی شد. بالاترین میزان
1/14 بوده است. که ppm سم دیازینون در ایستگاه اول به میزان تقریبی
بیشتر از مقادیر تع یین شده استاندارد کشورهای اروپایی م یباشد. در این
رابطه، شرایط اقلیمی منطقه، خواص فیز کیی و شیمیایی حشرهکش فوق از
جمله خاصیت تدخینی دیازینون مؤثر است. در طی دوره رشد گیاه، به سبب
همین خواص، جذب گیاه شده و به تدریج اثرات خود را از دست م یدهند.
واژ ههای کلیدی: کروماتوگرافی لایه نازک، دیازینون، مزارع برنج
انسان و محیط زیست
15
www.irsen.org : سایت اینترنتی انجمن متخصصان ایران
مقدمه
مبارزه با آفات و بیمار یهای گیاهی، یکی از رو شهای حفظ و افزایش
تولیدات کشاورزی می باشد که در این ارتباط، حشر هک شها قاط عترین مواد
جهت کنترل آفات به شمار می آیند. ولی باقی مانده آف تک شها در مواد غذایی
در طولانی مدت عوارضی را در انسان و موجودات زنده ایجاد می نمایند که
.) اغلب اوقات سبب ایجاد نگران یهایی برای عموم می شوند ) 1،2
در ایران از سالیان قبل تاکنون حشرهکش های فسفره عمدتاً برای مبارزه
با آفات کشاورزی و باغات میوه مورد استفاده قرار م یگیرد. مطالعات انجام
گرفته در ایرا ن، آلودگی برخی از آ بهای سطحی و محی طزیست را به
.) سموم فسفره نشان داده است ) 3،4،5
آلودگی آ بها به حشرهکش علاوه بر آنکه زنجیره غذایی موجودات
آبزی را آلوده می سازد، ممکن است در نهایت به آب شرب نیز راه یابد و
حیات انسا نها و سایر موجودات را به طور مستقیم و غیرمستقیم تهدید
.) نماید ) 6
استان مازندران با 202 هزار هکتار سطح زیر کشت برنج، مقام اول را
در کشور دارا می باشد ) 7(. این بررسی جهت آگاهی از میزان باقی مانده
حشرهکش دیازینون در روی برنج در شهرستان آمل از مراحل اولیه رشد تا
زمان برداشت محصول بر روی 125 نمونه با استفاده از روش کروماتوگرافی
لایه نازک انجام گرفت، تا باقی مانده این حشرهکشها در زمان برداشت
.) محصول مشخص گردد ) 5
روش کار
برای اندازه گیری مقدار باقی مانده حشره کش دیازینون در آب شالیزارهای
شهرستان آمل سه مرحله در نظر گرفته شد:
1 انتخاب محل و نمونه برداری 2 عصاره گیری 3 تشخیص
ابتدا نقشه ای از شهرستان آمل تهیه شد و با توجه به نوع حشر هکش
مور دنظر و سطح زیر کشت مناطق مختلف شهرستان، ایستگا ههایی جهت
نمون هبرداری تعیین گردید. در مزارع انتخابی، نقاط نمون هبرداری در شمال،
جنوب، شرق، غرب و مرکز منطقه قلع هکش در نظر گرفته شدند. با توجه
به مواد فوق و موقعیت منطقه، ایستگاه هایی جهت نمون هبرداری تع یین
گردید. نمون هبرداری بر اساس فرمو لها و محاسبات آماری در هر کی از
.) زیرمنطقه ها از فاکتور موردنظر به صورت تصادفی انجام گرفت ) 8
انسان و محیط زیست
16
www.irsen.org : سایت اینترنتی انجمن متخصصان ایران
روش محاسبه حجم نمونه
با اطمینان 95 % و
2
3
n
δ
δ
برای محاسبه حجم نمونه از فرمول =
1 انحراف معیار استفاده گردید. / دقتی معادل 6
ابتدا قبل از شروع سمپاشی مزارع از تمام ایستگا ههای انتخاب شده ،
نمون هبرداری انجام گرفت تا از عدم وجود حشرهکش فسفره در آب اطمینان
حاصل شود. نمون هبرداری اصلی از آب پس از سمپاشی مزارع برنج به
صورت زیر انجام گرفت.
در ایستگا ههای تع یین شده، از هر کی 20 نمونه کی لیتری آب تهیه
نقاط مختلف هر ایستگاه cm گردید. این نمون هها از عمق 15 10
جمع آوری شدند.
نمونه های جمع آوری شده مربوط به هر ایستگاه جداگانه با هم مخلوط
گردید و در گال نهای 20 لیتری ریخته شد و در نهایت برای هر ایستگاه
پنج نمونه 1 لیتری تهیه شد و برای جلوگیری از تجزیه دیازینون موجود
در نمون ههای آب، در فاصله بین زمان نمون هبرداری تا انجام مراحل
50 محلول متیلن کلراید به هر نمونه اضافه گردید. CC ، آزمایشگاهی
سپس نمون هها در یخچال های مخصوص حمل نمونه نگهداری شدند و
به همان صورت جهت عملیات استخراج حشرهکش به آزمایشگاه شیمی
آفتکشها در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران انتقال یافت.
شستشوی ظروف شیشه ای مخصوص نمون هبرداری و حمل آن با استفاده از
محلول استن و اسید کلریدر کی انجام گردید.
لازم به ذکر است که نمون هبرداری از تمامی ایستگا هها حداقل در 5
نوبت در فاصله زمانی کی روز، کی هفته، دو هفت ه، کی ماه و دو ماه پس
از سمپاشی حداقل به مدت 2 ماه صورت گرفت. نمون هبرداری از اواخر
ماه خرداد 1386 یعنی دقیقاً همزمان با شروع فصل سمپاشی، )سمپاشی
در 15 و 19 خردادماه صورت گرف ت( آغاز و تا اواخر ماه مرداد 1386 که
دیگر باقی مانده حشرهکش در آب قابل شناسایی نبود انجام گرف ت. )تعداد
نمون هها 125 عدد(
عمل استخراج حشرهکش و جداسازی فازآلی از فازآبی بر طبق رو شهای
متداول ) 9( با استفاده از حلا لهای استون و متیلن کراید، به وسیله قیف
و استخراج )Partition( دکانتور انجام گرفت. بدی نترتیب که پس از جداسازی
حشرهکش دیازینون از نمون ههای آ ب، مواد اضافی آن از طریق قیف
جداکننده حذف گردید و حشرهکش مور دنظر در تر یکب حلال استون متیلن
کلراید استخراج گردید.
محلول حاصل در ستو نهای آماده فلوراسیل )Clean up( خال صسازی
و سیل کیاژل صورت گرفت و سپس محلول به دست آمده در این مرحله
نقشه شماره 1. شماتیک از ایستگا ههای انتخابی مزارع برنج شهرستان آمل جهت نمون هبرداری آب
قلعهکش جنوب E2 . قلعهکش شمال 2 E1 .1
قلعهکش غرب E4 . قلعهکش شرق 4 E3 .3
انسان و محیط زیست
17
www.irsen.org : سایت اینترنتی انجمن متخصصان ایران
تغلیظ )evaporation rotary( به کمک دستگاه تبخیر دوار
شد. محلو لهای حاصل به عنوان نمون ههای مجهول )Concentration(
برچسب گذاری شد و در مراحل بعدی میزان حشرهکشهای موجود در آنها
در این روش به )Recovery( تع یین گردید. برای تع یین راندمان استخراج
صورت تجربی عمل شد. بدی نترتیب که مقدار کاملاً مشخصی از حشرهکش
فسفره دیازینون به نمون ههایی از آب مزارع که عاری از سموم فسفره بود
و در زمان قبل از سمپاشی نمون هبرداری شده بود اضافه گردید سپس با
روش مورد استفاده در این مطالعه، مجدداً دیازینون نمونه آب جداسازی،
خالص سازی و مورد آزمایش قرار گرفت. در نهایت میزان دیازینون به دست
آمده با این روش با مقدار اولیه مقایسه شد و به عنوان راندمان استخراج
در نظر گرفته شد. تع یین میزان باقی مانده حشرهکش دیازینون، با استفاده
که در سا لهای اخیر بسیار متداول گشته ) 9،10 ( به HPTLC از روش
ترتیب زیرا انجام گرفت:
Accustandard 10 از نمایندگی شرکت mg استاندارد دیازینون در اندازه
و لوله )Applicator( سوئیس تهیه گردید. با استفاده از دستگاه لک هگذار
عمل لک هگذاری بر روی پلیت آلومینیومی ،)Capillary 5( موئین 5
که در این روش به عنوان )Silicagel 60 F حاوی سیل کیاژل ) 254
با استفاده از محلول استاندارد و ،)cm 20× فاز ثابت م یباشد )به ابعاد 20
محلو لهای مجهول تهیه شده از نمون ههای آب انجام شد. برای لکه گذاری
استفاده ش د. )Multiple level( نمونه استاندارد از روش چند استانداردی
دراین روش از چند غلظت مختلف و یا حج مهای مختلف از کی غلظت
.) استاندارد برای لکه گذاری نمونه استاندارد استفاده م یشود ) 11
و خشک شدن لک هه ا، پلیت )Spotting( پس ازطی مراحل لکه گذاری
در داخل تانک حلال قرار )Development( آماده شده جهت رشد و ظهور
مورد استفاده )Mobile phase( گرفت. حلال آلی به عنوان فاز متحرک
برای رشد لک ههای دیازینون ، تر یکب استون هگزان به نسبت 80 % به
%20 بود این تر یکب را در درون تانک ریخته و پس از اشباع فضای تانک
.) )حدود 30 دقیقه( پلیت آماده در داخل آن قرار گرفت ) 9،12
در این تست حدود 25 20 دقیقه برای رشد لکه ها و صعود حلال
کافی بود ) این مدت زمان بستگی به اندازه پلیت و نوع حلال های داخل
تانک دارد(. پلیت را از تانک خارج کرده و پس از خشک شدن آن ، در
با نور فلورسانس و طول موج 254 نانومتر لکه ها UV cabinet داخل
ساخت شرکت ( TLC Scanner رؤیت شدند. در نهایت با دستگاه 3
CATS کشور سوئیس( و با استفاده از برنامه نرم افزاری CAMAG
و در وضعیت جذبی انعکاس UV 4 لکه های دیازینون با نور فرابنفش
مورد اسکن )Reflection/Absorption)، (Measurement mode(
.) قرار گرفت ) 11
برای اسکن پلیت لامپ دوتریوم در طول موج 257 نانومتر انتخاب شد
آنها Rf 13 (. در نهایت مقادیر دیازینون موجود در هر لکه و همچنین (
تع یین شد. از مقادیر به CATS نیز مستقیماً به وسیله برنامه نرم افزاری 4
دست آمده برای هر لکه و با تناسب ساده میزان دیازینون موجود در واحد
حجم آب نمونه ها محاسبه گردید.
58 % تع یین گردید. )±% برای دیازینون ) 2 Rf میزان
فاصله طی شده توسط حلال ) از نقطه لک هگذاری الی آخر(
Rf =
فاصله طی شده توسط سم )از نقطه لک هگذاری تا نقطه ظاهر شده(
بحث و تفسیر نتایج
جایگاه ویژه آف تک شها در میان مواد شیمیایی که توسط انسان مصرف
می شوند، کاملاً مشخص است. این مواد که عمدتاً به منظور کنترل ناقلین
بیمار یها و آفات کشاورزی به کار م یروند، با هدف هرچه بیشتر مساعد
.) نمودن شرایط زندگی انسا نها کاربرد دارند ) 14
بررسی بر روی 125 نمونه، جهت مطالعه باقیمانده دیازینون از مراحل
مختلف کاش ت، داشت و برداشت محصول برنج از روز اول بعد از سمپاشی
با حشرهکش دیازینون تا زمانی که دیگر حشرهکش مورد مطالعه در مزارع
برنج رؤیت نشد، در شهرستان آمل انجام گرفت. هما نطور که در جدول
1 منعکس گردیده است. بیشترین مقدار باقیمانده دیازینون، کی روز پس
1/14 مشاهده شد. در ppm از س مپاشی در ایستگاه شماره 1 به مقدار
ایستگاه های دیگر نیز در کل زما نها سموم مشاهده شده کمتر از حد
.) استاندارد و حد قابل تحمل سم بوده است ) 8
میزان میانگین باقیمانده دیازینون کی روز پس از سمپاشی در ایستگاه
1/1391 بوده است، و به ترتیب کی هفته پس از ppm شماره کی برابر
0/048 کاهش یافته ppm 0/6637 و دو هفته بعد از سم پاشی به ppm آن
است. در این ایستگاه در ماه اول و دوم قادر به انداز هگیری دیازینون نبوده و
اثری از حشرهکش مشاهده نگردید. میانگین نتایج حاصله در ایستگاه شماره
0/5281 ، کی هفته پس ppm 2، به ترتیب کی روز پس از سمپاشی برابر
،0/092 ppm 0/2551 ، دو هفته پس از سمپاشی ppm از سمپاشی
0/021 ، دو ماه پس از سمپاشی اثری از ppm کی ماه پس از سمپاشی
دیازینون در آب مشاهده نگردید. میانگین نتایج حاصله در ایستگاه شماره 3
0/3058 ، کی هفته پس از ppm به ترتیب کی روز پس از سمپاشی برابر
0، کی ماه پس از / 0/1604 ، دو هفته پس از سمپاشی 086 ppm سمپاشی
0/014 و در ماه دوم اثری از سم دیازینون در آب مشاهده ppm سمپاشی
نشد. میانگین نتایج حاصله در ایستگاه 4 به ترتیب کی روز پس از سمپاشی
0/1873 ، دو هفته ppm 0/6174 ، کی هفته پس از سمپاشی ppm ب رابر
انسان و محیط زیست
18
www.irsen.org : سایت اینترنتی انجمن متخصصان ایران
0/065 ، در ماه اول و ماه دوم پس از سمپاشی اثری ppm پس از سمپاشی
، از سم دیازینون در آب مشاهده نگردید. نتایج حاصله در ایستگاه شماره 5
0/9273 ، کی هفته پس از ppm به ترتیب کی روز پس از سمپاشی برابر
0/1163 ، کی ppm 0/2823 ، دو هفته پس از سمپاشی ppm سمپاشی
0/0521 و غلظت سم دو ماه پس از سمپاشی ppm ماه پس از سمپاشی
.) 0/001 بوده است )بر اساس جدول میانگین( ) 8 ppm برابر
میزان حشرهکش دیازینون در ایستگاه شماره دوم و سوم تا ماه اول پس
از سمپاشی و در ایستگاه پنجم تا ماه دوم پس از سمپاشی قابل ردیابی بود،
که این موضوع احتمالاً به دلیل قدرت ابقایی بالای حشرهکش دیازینون در
محیط می باش د. زیرا بر اساس مطالعاتی که در دنیا انجام گرفته، اثر ابقایی
سموم فسفره نظیر دیازینون در آب و محیط بیشتر از سایر سموم فسفره
.) می باشد ) 15
TLC Scanner تصویر شماره 2. دستگاه UV تصویر شماره 1. رؤیت لک هها با استفاده از نور
ppm نمودار شماره 1. مقایسه باقیمانده میانگین سم دیازنیون در ایستگا ههای مختلف برحسب
ماه دوم ماه اول هفته دوم هفته اول روز اول
در بقا و پایداری حشرهکشها در محیط مؤثر است اغلب سموم PH
بالای PH بالای 5 پایدار نبوده و سرعت هیدرولیز در PH ارگانوفسفره در
باعث افزایش PH 8 به ازای افزایش هر واحد 10 برابر م یشود. افزایش
.) تجزیه سموم ارگانوفسفره م یگردد ) 5
به طور کلی مطالعات گذشته نشان م یدهد که مدت حضور دیازینون در
آب بیش از سموم فسفره دیگر بوده است که این را می توان به دلیل ساختار
فیز کیی، شیمیایی این تر یکبات و پایداری بیشتر دیازینون در محیط قلیایی
به نسبت دیگر سموم فسفره دانست. با توجه به نتیجه آزمایشات مشاهده
آ بهای PH در نمون ههای آب، بالای 5 بوده و به طور کلی PH م یگردد
منطقه خنثی به طرف قلیایی است یعنی سموم فسفره در آنها دارای پایداری
.)4، کم هستند که این به عنوان کی مزیتی مطرح است ) 5
درجه حرارت نیز بر سرعت هیدرولیز سموم تأثیر دارد به طوری که به ازای
3 برابر م یشود که / افزایش هر 10 درجه سانت یگراد سرعت هیدرولیز 75
انسان و محیط زیست
19
www.irsen.org : سایت اینترنتی انجمن متخصصان ایران
.) 2 است( ) 8 ppm برای سم دیازینون )MRL( جهانی
تحقیقات صورت گرفته در طی سا لهای 1991 الی 1995 در ایالات متحده
نیز نشان داده که سموم دیازینون و متان فوس )در حوزه رودخانه وایت در
ایالت ایندیانا و 20 رودخانه اطراف ( دارای بیشترین مقادیر در نمون ههای
آنالیز شده بودند و مشخص شده که آلودگی رودخان هها به سموم فسفره با
.) افزایش فاصله رودخان هها از محل تحت سمپاش ی، کاهش مییابد ) 18
طبق بررس یهایی که در ایران صورت گرفته، شایقی 1378 )زمی نهای
برنج و باغات مرکبات تنکابن(، سلسله 1379 )رودخان ههای مازندران (،
هنرپژوه 1381 )سیمینه رود و رودهای اطراف آن( به ترتیب بقایای این
حشرهکش را 5 ماه، 4ماه و 3 ماه در آب ردیابی نمودند. طبق نتایج این
2 ماه ردیابی گردید. نتایج این پژوه شها - ت حقیق نیز بق ا این سم بیش از 3
نشان م یدهد ، اعداد و ارقام به دست آمده در تحقیقات فوق با نتیجه
تحقیق حاضر ب راساس میزان سم انداز هگیری شده همخوانی دارد. این
دمای محیط، شیب زمی نهای کشاورزی، ،P H بررسی ثابت کرده که
میزان بارندگی و ... همگی در باقیمانده دیازینون در محیط مزارع کشاورزی
آمل نقش مؤثری دارند. مدیریت صحیح در استفاه از آف تک شها، کاهش
مصرف بی رویه سموم ارزان قیمت فسفره و جایگزین نمودن تناوبی سموم
ک مخطرتر، آشنا نمودن مصر فکنندگان نسبت به مخاطرات سموم، استفاده
از سایر روش های مبارزه با آفات مانند استفاده از پارازیتوئیدها و مبارزه
بیولوژ کی به جای روش های شیمیایی و بالأخره تدوین استانداردها و تع یین
از جمله مسائلی هستند )MRL( بیشترین مقدار باقیمانده سم در محصول
.) که توجه به آنها در این منطقه ضروری به نظر م یرسد ) 8
می توان این را ناشی از افزایش فعالیت م کیروبی و بیولوژ کیی با افزایش
دما دانست. طبق آزمایشات انجام گرفته، دمای آب مزارع حداقل 14 درجه
سانتی گراد در اواخر بهار و حداکثر 27 درجه سانت یگراد در اواسط تابستان
.) بوده است ) 8
تحقیقات انجام گرفته در دیگر مناطق استان مازندران نیز آلودگی برخی
از رودخان ههای شمال کشور را از قبیل رود تجن، صف ارود و باب لرود به
سموم فسفره مالاتیون و دیازینون نشان داده است که حتی پس از گذشت
3-4 ماه از زمان سمپاشی، هنوز هم میزان حشر هک شهای فسفره مذکور
.) بیش از حد مجاز بوده است ) 16 و 4
در مطالعه حاضر نیز روند کاهش حشره کش در طول زمان از روز اول
پس از سمپاشی تا پایان ماه دوم مشاهده گردید. سایر مطالعات انجام گرفته
نیز نشان م یدهد که سموم ارگانوفسفره معمولاً از منابع آلودگی آ بهای
آشامیدنی به ویژه در مناطق روستایی و شهرهای نزدیک به روستاها و یا
.) مزارع کشاورزی و باغات مرکبات می باشد ) 17
آنچه که مشخص است در ایران هیچ استاندارد مناسبی برای آب و مواد
غذایی وجود ندارد بنابراین تنها راه، مقایسه با استانداردهای جهانی است.
در کشورهای اروپایی با توجه به موقعیت هر کشور استانداردهای متفاوتی
وجود دارد. در امریکا و کانادا و استرالیا نیز همین وضعیت وجود دارد. با
توجه به این مسئله استانداردی که ما در نظر گرفتیم استاندارد کشور آلمان
.) 1 است ) 5 ppm است که در آن استاندارد دیازینون برابر
مقایسه این نتایج نشان م یدهد که در ایستگاه شماره 1 در روز پس از
سمپاشی میزان دیازینون بالاتر از حد استاندارد است. )بالاترین حد مجاز
انسان و محیط زیست
20
www.irsen.org : سایت اینترنتی انجمن متخصصان ایران
12) Sherma. 1997. Determination of pesticide by thin layer
chromatography. J Planar. Chromatogr. 10:80-89.
13) Ahmad, FE.2001. Analyses of pesticides and their
metabolites in foods and drinks. Trend and Analytical
Chemistry. 20(11):649-661.
1( ارجمندی، )ر( ) 1373 (، ارزیابی اکولوژیکی مصرف سموم در مزارع 4
دانشگاه )M.S( برنج، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست
آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
15) Bondarenko, S., Gan, J., Haver, DL., Kabashima, JN.
2004. Persistence of selected organophosphate and
carbamate insecticides in waters from a coastal water
shed. Environ Toxicol Chem. 23(11):2649-54.
1( قمیسی، )ع( ) 1383 (، بررسی و تعیین مقدار بقایای حشر هک شهای 6
مصرفی دیازینون و مالاتیون در آب رودخانه کرج، پایان نامه کارشناسی ارشد،
دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران.
17) Pedersen, JA., Yeager, MA., Suffet, IH. 2006. Organophos
phorus insecticides in agricultural and residential runoff:
field observations and implications for total maximum daily
load development. Environ Sci Technol. 40(7): 2120-7.
18) Charles, G., Graw, F. (1995). Occurrence of pesticide
in white river, Indiana. V.S.Department of the international.
1-3.
منابع
1) Herbest, M. 1991. «Lindane» Environmental Criteria,
WHO, «IPCS (International Program on Chemical Safety)»,
No.54.
2) Moffat, AC. 1986. «Clarke›s isolation and identification
of druges.» The pharmaceutical press London.
3 ( طراحی تبریزی، )س( ) 1380 ( بررسی و تع یین مقدار بقایای حشرهکشهای
مصرفی )دیازینون، مالاتیون، متاسیستوکس( در آب رودخانه نهند تبریز،
پایان نامه کارشناس یارشد، رشته س مشناسی داتشکده بهداشت دانشگاه
علوم پزشکی تهران.
79 ( بررسی و تعیین مقدار حشر هک شهای مصرفی - 4 ( سلسله. )م( ) 80
فسفره در آب رودخان ههای استان مازندران، پایان نامه کارشناسی ارشد،
حشر هشناسی و مبارزه با ناقلین، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی
تهران.
5 ( شایقی. )م( ) 1378 (، بررسی باقیمانده حشر هک شهای مصرفی )لیندن،
دیازینون، مالاتیون( در محی طزیست، پایان نامه دکتری، دانشکده بهداشت
دانشگاه علوم پزشکی تهران.
6) Puglise, P., Molto, JC., Damiani, P., Marin, R., Cossignani,
L., Manes, J. 2004. Gas Chromatographic evaluation of
pesticide residue contents in nectarines after non-toxic
washing treatments. J. Chromatogr. A. 105 (2): 185-191.
7( آمارنامه وزارت کشاورزی، 1380
8 ( توکل. )م( ) 1386 (، ارزیابی اثرات زیس تمحیطی مصرف دیازینون
در مزارع برنج )مطالعه موردی مزارع برنج شهرستان آمل(، پایان نامه
دانشگاه آزاد اسلامی واحد ،)M.SC( کارشناسی ارشد علوم محیط زیست
علوم و تحقیقات تهران.
9) Butz, S., Stan, HJ. 1995. Screening of 265 pesticides in
water by thin layer chromatography with AMD. Anal
Chem. 67:620-630.
10) Futagami, K., Narazaki, C., Kataoka, Y., Shuto, H., Oishi,
R. 1997. Application of high- performance thin- layer
chromatography for the detection of organophosphorus
insecticides in human serum after acute poisoning. J
Chromatogr. B.Biomed. Sci. Appl. 704(1-2): 369-73.
11) Denistrop, HE. 2000. Applied thin layer chromatography:
Best practice and avoidance of mistakes. Published by
Wiley – Vch. P: 1-304.
انسان و محیط زیست
21
www.irsen.org : سایت اینترنتی انجمن متخصصان ایران
HPTLC method’s Application for the study of Diazinon
Concentration in the Rice paddies
R. Arjmandi, Assistant Professor, Faculty of Environment and Energy, Science and Research Branch,
Islamic Azad University
M. shayeghi, Associate Professor, School of public Health and Institute of Public Health Research,Tehran
University of Medical sciences.
M. Tavakol, Master Student, Faculty of the Environment and Energy, Science and Research Branch,
Islamic Azad University.
Abstract
In most rice paddies in Mazandaran Province,
Diazinon is applied to control Chilo suppressalis.
Due to the extensive application of insecticides in
the rice paddies of the Caspian coasts of Iran, this
investigation was carried out on the rice fields and
rice granules in order to obtain the necessary data
and information on the concentration of insecticide
residues. This study was done in a center in Amol
Township in 1386 by using thin-layer chromatography
in order to investigate Diazinon on 125 samples.
Sampling period was one day after spraying until
observing Diazinon. Results indicate that the
insecticide is used frequently to combat stem
boring caterpillar of rice and citrus tree’s pest. The
residuals of this toxic chemical were observed in
the majority of stations from the day after the
spraying until one to two months later. The
greatest level of Diazinon, was in Station #1 in
amount of 1.14 ppm. This study revealed that the
physical and chemical properties of the studied
insecticides such as fumigation quality as well as
the ecological conditions and soil type influence
the reduction and eventual removal of the insecticides
during the cultivation and harvest periods.
Key words: Diazinon, Thin-Layer-Chromatography,
Rice fields
